Giordano Bruno

Ο Τζιορντάνο Μπρούνο γεννήθηκε στη Νόλα της Ν. Ιταλίας τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο 1548. Ήταν φιλόσοφος, μαθηματικός, ποιητής και ερμητικός μυστικιστής. Στην αρχή ήταν Δομηνικανός, αλλά τα ανορθόδοξα ενδιαφέροντά του στον ερμητισμό τον οδήγησαν έξω απ' τα τάγματα και ταξίδεψε σε πολλά μέρη της Ευρώπης. 

Giordano Bruno 

Η φιλοσοφία του ήταν άκρως πανθεϊστική και ήταν οπαδός της θεωρίας του Κοπέρνικου για το Σύμπαν. Αυτό τον οδήγησε στην σύλληψή του απ' την Ιερά Εξέταση και μετά από δικαστήρια που διήρκεσαν επτά χρόνια κάηκε στην πυρά στη Ρώμη στις 17 Φεβρουαρίου 1600. Δημοσίευσε διαλόγους στα Ιταλικά και πολλές πραγματείες στα Λατινικά σ' ένα ευρύ αριθμό θεμάτων στη φιλοσοφία, φυσική, μαθηματικά, θρησκεία και μαγεία.

Μνημείο του Μπρούνο στην Ρώμη, στο σημείο όπου κάηκε

Ο Bruno είναι γνωστός για το σύστημά του των μνημονικών βασισμένο στην οργανωμένη γνώση και σαν ο προπομπός της ιδέας του άπειρου και ομογενούς σύμπαντος και την ηλιοκεντρική θεωρία.Υποστήριζε πως η ενοποιός ουσία πάντων είναι ο Θεός, αλλά αρνιόταν την θεϊκή υπόσταση του Ιησού. Θεωρεί πως η θρησκεία είναι μέσο καθοδήγησης των αμαθών. Επειδή κάηκε στην πυρά σαν αιρετικός, θεωρείται από πολλούς σαν μάρτυρας του αγώνα για την ελεύθερη σκέψη.

Όταν του ανακοινώθηκε η καταδίκη του στην πυρά, έτεινε απειλητικά τα χέρια του προς το δικαστήριο λέγοντας:
"Ίσως ανακοινώνετε την καταδίκη μου με μεγαλύτερο φόβο απ' ό,τι εγώ την λαμβάνω".

Ανάγλυφο από την δίκη του Μπρούνο (Ρώμη)

400 χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Καρδινάλιος Angelo Sodano δήλωσε ότι ο θάνατος του Bruno ήταν ένα θλιβερό επεισόδιο.Παρ' όλη την μετάνοιά του όμως, υπερασπίστηκε τους διώκτες του Bruno λέγοντας ότι οι Εξεταστές "είχαν την επιθυμία να διατηρήσουν την ελευθερία και να προασπίσουν το κοινό συμφέρον κι έκαναν τα πάντα να σώσουν την ζωή του", προσπαθώντας να τον εμφανίσει αιρετικό με συνέπεια την καταδίκη του στην εσχάτη των ποινών απ' τις κοσμικές εξουσίες της Ρώμης.

Η τέχνη επηρεάστηκε από την ζωή και την δράση του Τζιορντάνο. Ο Πολωνός Czesław Miłosz μνημονεύει την ιστορία και το έργο του Μπρούνο στο ποίημά του "Campo Dei Fiori" (Βαρσοβία 1943) όπου παραλληλίζεται η απεικόνιση της Βαρσοβίας το 1943, όπου τον Απρίλιο του ίδιου έτους οι Ναζί εκκαθαρίζουν τα τείχη στο εβραϊκό γκέτο που δημιούργησαν αυτοί και οι κάτοικοί του με την ατμόσφαιρα της πυράς του Τζιορντάνο Μπρούνο.  Από την αγγλική μετάφραση  των DAVID BROOKS AND LOUIS IRIBARNE.

Campo Dei Fiori 

Στην Ρώμη στην Κάμπο ντέι Φιόρι

καλάθια με ελιές και λεμόνια

βότσαλα πιτσιλισμένα με κρασί

και απομεινάρια από λουλούδια,

έστησαν οι  πωλητές τους πάγκους

με φρέσκα ψάρια

τσαμπιά από κόκκινα σταφύλια

και ώριμα ροδάκινα

Σ' αυτήν την ίδια πλατεία

έκαψαν τον Τζιορντάνο Μπρούνο

Μπράβοι άναψαν την πυρά

με την πίεση του όχλου

Και πριν οι φλόγες σβήσουν

οι ταβέρνες γέμισαν και πάλι

με καλάθια από ελιές και λεμόνια

φορτωμένα στους ώμους των πωλητών.

Μου ήλθε στο νου η Κάμπο ντέι Φιόρι

στην Βαρσοβία δίπλα στο ουράνιο καρουζέλ

μια ξάστερη ανοιξιάτικη βραδιά

με τους ήχους ενός τραγουδιού απ' το καρναβάλι

Η ζωηρή μελωδία έπνιξε

τις εκρήξεις απ' τον τοίχο του γκέττο

και τα ζευγάρια πετούσαν

ψηλά στον ασυννέφιαστο ουρανό.

Κατά καιρούς άνεμος απ' την πυρά

θα έφερνε σκούρους χαρταετούς

και οι αναβάτες του καρουζέλ

έπιαναν πέταλα στον αέρα.

Ο ίδιος ζεστός άνεμος

φύσηξε τις φούστες των κοριτσιών

και τα πλήθη γελούσαν

εκείνη την όμορφη Κυριακή της Βαρσοβίας.

Κάποιος θα θεωρήσει σαν ηθικό δίδαγμα

ότι ο λαός της Ρώμης και της Βαρσοβίας

παζαρεύει, γελάει, κάνει έρωτα

καθώς περνάει δίπλα από τις πυρές των μαρτύρων

Κάποιος άλλος θα σκεφτεί

για το πέρασμα των ανθρώπινων πραγμάτων

για την λήθη

που γεννήθηκε πριν πεθάνουν οι φλόγες.

Αλλά εκείνη την μέρα σκέφτηκα μόνο

την μοναξιά του ετοιμοθάνατου,

και πώς, όταν ο Τζιορντάνο

ανέβηκε στην πυρά του

δεν μπορούσε να βρει

σε καμμία ανθρώπινη γλώσα

λέξεις για το ανθρώπινο είδος,

για την ανθρωπότητα που θα συνέχιζε να ζει.

Μόλις γύρισαν πίσω στο κρασί τους

ή πούλησαν τα φρέσκα θαλασσινά τους,

τα καλάθια τους με ελιές και λεμόνια

που έφεραν στο παζάρι

 αυτός ήδη απομακρύνθηκε

σαν να πέρασαν αιώνες

ενώ σταμάτησαν για μια στιγμή

για το πέταγμά του στην πυρά.

Για κείνους που πεθαίνουν εδώ, τους μοναχικούς

ξεχασμένοους από τον κόσμο

η γλώσσα μας γίνεται γι' αυτούς

η γλώσσα ενός πανάρχαιου πλανήτη.

Ώσπου, όλα είναι θρύλος

και περνάνε πολλά χρόνια

για να έλθει μια νέα Κάμπο ντέι Φιόρι

που η οργή θα ανάψει με τον λόγο ενός ποιητή.

Αλλά και στην μουσική έχουμε αναφορές για τον Τζιορντάνο Μπρούνο. Ο Γερμανός συνθέτης Hans Werner Henze (1926-2012) συνέθεσε μια καντάτα βασισμένη σε στίχους του Μπρούνο με τον τίτλο Novae de infinito Laudes (Νέοι Έπαινοι του Απείρου). Οι συνθέσεις του Χέντσε έχουν επιρροές από την σειριακή μουσική, την ατονική, την Αραβική και την τζαζ. 

Hans Werner Henze: Novae de infinito Laudes (1962)

Ο Έννιο Μορικόνε έντυσε την ταινία που αναφέρεται στην ζωή και την δράση του Τζιορντάνο Μπρούνο με την μουσική του παλέτα.

Ennio Morricone - Giordano bruno - Giordano Bruno (1973)