Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου 2023

Χειμώνας και Χιόνι

Στο Βόρειο Ημισφαίριο της Γης όπου κατοικούμε ο Χειμώνας επίσημα αρχίζει στις 21 ή 22 Δεκεμβρίου του έτους. Ο Χειμώνας είναι άμεσα συνδεδεμένος με το χιόνι, με χιονισμένα τοπία, με λίμνες παγωμένες που μετατρέπονται σε παγοδρόμια, με εκδρομές στα βουνά για σκι. 







Το χιόνι και οι νιφάδες του υπήρξαν έμπνευση για πολλούς καλλιτέχνες σε όλες τις μορφές τέχνης που με το ταλέντο του ο καθένας το παρουσίασε στα έργα του. Διηγήματα, ποιήματα, πίνακες ζωγραφικής αλλά και κομμάτια μουσικής δημιουργήθηκαν σε όλους τους αιώνες. Ας δούμε ένα μικρό δείγμα από τον τεράστιο όγκο που υπάρχει σαν ένα μικρό αφιέρωμα στον χειμώνα.


Claude Monet, "Snow Scene at Argenteuil," 1875

                                                           * * * * *


Κώστας Καρυωτάκης – Το χιόνι

Τι καλά που ‘ναι στο σπίτι μας τώρα που έξω πέφτει χιόνι!
Το μπερντέ παραμερίζοντας τ’ άσπρο βλέπω εκεί σεντόνι
να σκεπάζει όλα τα πράγματα, δρόμους, σπίτια, δένδρα, φύλλα.
Πόσο βλέπω μ’ ευχαρίστηση μαζεμένη τόση ασπρίλα.

Όμως, κοίτα, τουρτουρίζοντας το κορίτσι εκείνο τρέχει.
Τώρα στάθηκε στην πόρτα μας, ψωμί λέει πως δεν έχει,
πως κρυώνει, πως επάγωσε…

Έλα μέσα κοριτσάκι,

το τραπέζι μας εστρώθηκε κι αναμμένο είναι το τζάκι!


                                                       * * * * * 

Ντεμπυσί: "Το Χιόνι Χορεύει", από την Σουίτα "Παιδική Γωνιά". Αφιερωμένη η σουίτα στην κόρη του. Εδώ, το παιδί κοιτάζει έκθαμβο από το παγωμένο παράθυρο το στροβίλισμα του χιονιού που πέφτει καθώς θολώνει τα σχήματα και τα χρώματα του εξωτερικού χώρου.


Debussy - The Snow is Dancing 


                                                                         * * * * * 

Jason Farago


                                                                       * * * * * 

Χιονισμένη νύχτα- Κώστας Χατζόπουλος 

Πλατιά το χιόνι στρώθηκε
σε κάμπους και σε δάση,
γυάλινα κάστρα τα βουνά,
λευκό όνειρο είν'η πλάση.

Κι απάνω της, βαθιά, βουβή
νυχτιά και παγωμένη,
δεν αναδεύεται κλαδί,
πνοή δεν ανασαίνει.

Ούτε προβάτου βέλασμα
ούτε ένα κλάμα γκιώνη,
γύρω παντού ένα σάβανο
απλώνεται το χιόνι...


* * * * * 



Οι Κέλτες και οι Ιρλανδοί ήταν από τους πρώτους που γιόρταζαν το Χειμερινό Ηλιοστάσιο. Ακούμε από το συγκρότημα Galilei, τον Θρήνο του Ηλιοστασίου της Carolyn Anderson Surrick. Είναι εμφανής η θλίψη που υπήρξε κοινό συναίσθημα στους ανθρώπους αυτή την περίοδο που οι μέρες μικραίνουν.


Solstice Lament

 
                                                                          * * * * * 

Καλό Χειμώνα και Καλές Γιορτές σε όλους.



























Τρίτη 3 Οκτωβρίου 2023

Dumka


H Dumka είναι μουσικός όρος που προέρχεται από την Ουκρανική γλώσσα με συγγενείς λέξεις και σε άλλες Σλαβικές γλώσσες. Η λέξη dumka κυριολεκτικά σημαίνει "σκέψη". Αρχικά ήταν υποκοριστικός τύπος του Ουκρανικού όρου "duma" που σήμαινε Σλαβική επική μπαλάντα με στοχαστικό και μελαγχολικό χαρακτήρα". Οι κλασικοί συνθέτες βασίστηκαν στα αρμονικά μοτίβα στη λαϊκή μουσική για να εμπλουτίσουν τις δικές τους συνθέσεις. 



Ένα φυσικό μέρος της διαδικασίας μεταφοράς της παραδοσιακής λαϊκής φόρμας σε ένα επίσημο κλασικό περιβάλλον ήταν η οικειοποίηση της φόρμας Dumka από Σλάβους συνθέτες, κυρίως από τον Τσέχο συνθέτη Antonín Dvořák. Έτσι, στην κλασική μουσική, το dumka έφτασε να σημαίνει "ένα είδος ορχηστρικής μουσικής που περιλαμβάνει ξαφνικές αλλαγές από μελαγχολία σε έξαρση". Αν και τα dumky (πληθ.Dumka) χαρακτηρίζονται γενικά από έναν απαλά ονειρικό διπλό ρυθμό, πολλά παραδείγματα είναι σε τριπλό μέτρο.

Πολλοί συνθέτες έγραψαν έργα με τον τίτλο αυτό, όπως για παράδειγμα ο Γιάνατσεκ, ο Μαρτινού, ο Τσαϊκόφσκυ και βεβαίως ο Ντβόρζακ. Εδώ θα ασχοληθούμε με την dumka για ένα ή δύο όργανα και όχι την ορχηστρική.

Ας ακούσουμε μερικές συνθέσεις του είδους Dumka




Leoš Janáček: Dumka 



'Αλλη Dumka του συνθέτη Martinu για σόλο πιάνο με τον υπότιτλο "Ελεγεία"

Martinu: Dumka n.2 "Elegie"

Dumka από τον Ντβόρζακ για σόλο πιάνο


A. Dvořák – Dumka, Op. 35

Τσαϊκόφσκυ Dumka


 P. I. Tchaikovsky. Dumka

Παρατηρούμε ότι σε όλες τις συνθέσεις ο χαρακτήρας της μουσικής είναι στοχαστικός και δημιουργεί μια μελαγχολική ατμόσφαιρα. Είναι οι σκέψεις του ανθρώπου που αντιμετωπίζει την καθημερινότητα. Υπάρχουν και πιο χαρούμενα διαλείμματα, αλλά κυρίως καθρεπτίζουν την σκέψη μας για την αντιμετώπιση της ζωής με τα προβλήματά της. Επέλεξα τις πεταλούδες για εικόνα, μια και οι μεταμορφώσεις τους από κάμπια σε χρυσσαλίδα μπορούν να παρομοιαστούν με τις  σκέψεις μας που μας βοηθούν να αναγεννηθούμε και να βρούμε ελπίδα και καινούργια ξεκινήματα. Καλή ακρόαση. 

Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου 2023

Ύμνος στην Γη

 Το έργο αυτό είναι μια καντάτα για μεικτή χορωδία και ορχήστρα, σε ποίηση Eino Leino. Η καντάτα αυτή ήταν αποτέλεσμα παραγγελίας του διευθυντή της Φινλανδικής χορωδίας Heikki Klemetti, ο οποίος είχε ιδρύσει την μικτή χορωδία Suomen Laulu το 1900 και ήθελε ένα καινούργιο έργο του Σιμπέλιους για να το παρουσιάσει την άνοιξη του 1920. Πράγματι η σύνθεση ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 1920 και η πρώτη δημόσια εκτέλεση έγινε στις 4 Απριλίου του 1920.  Όμως ο Σιμπέλιους δεν ήταν πολύ ενθουσιασμένος με την ιδέα διότι έγραφε στο ημερολόγιό του τον Ιανουάριο του 1919:

Jean Sibelius το 1920


"Και μετά υπάρχει και η υπόσχεση που έδωσα στον Klemetti για μια σύνθεση για την Suomen Laulu. Δεν είναι σε καμία περίπτωση ένας από τους «θαυμαστές» μου. Με ενοχλεί που θέλει να χρησιμοποιήσει το όνομά μου μόνο ως διακόσμηση". Όμως παρόλα αυτά στο τέλος του Δεκεμβρίου 1919 ο Σιμπέλιους άρχισε την σύνθεση της καντάτας.


O Υμνος της Γης παρέμεινε στο συναυλιακό ρεπερτόριο του Σιμπέλιους γι' αρκετά χρόνια. Το εορταστικό και πατριωτικό της πάθος δεν αφήνει περιθώρια για τις προσωπικές εντάσεις του συνθέτη. Είναι ένα πατριωτικό έργο, που εξυμνεί την Φινλανδία, αλλά και την φύση. Για παράδειγμα στην τρίτη στροφή γράφει ο ποιητής Leino:

Γη! Άσε το καντέλε* να σου τραγουδήσει τις ευχαριστίες του
Το καλοκαιρινό τραγούδι της Φινλανδίας,
Στο άρωμα της μεσοκαλόκαιρης σημύδας και του κράταιγου,
Ας χαίρονται τα πλούσια ρυάκια μας,
Ξεπερνώντας τις φροντίδες της ζωής,
Ηχώντας την εσωτερική φωνή της υπέρτατης ομορφιάς 

(απόδοση δική μου από τα αγγλικά)

*καντέλε: παραδοσιακό έγχορδο όργανο της Φινλανδίας 

Ο ποιητής Eino Leino το 1917 (ζωγραφική Akseli Gallen-Kallela)


Στην  παρακάτω φωτογραφία ο Jean Sibelius  διευθύνει το Hymn to the Earth στις 26 Ιουνίου 1920, κατά την έναρξη της Εμπορικής Έκθεσης στο Ελσίνκι. Οι μόνες γνωστές φωτογραφίες του Σιμπέλιους να διευθύνει είναι απ' αυτή την συναυλία.







Jean Sibelius – Hymn to the Earth


Τετάρτη 30 Αυγούστου 2023

Το Στρίψιμο Της Βίδας


To Στρίψιμο Της Βίδας είναι μια νουβέλα τρόμου που έγραψε το 1898 ο Χένρυ Τζέιμς (1843-1916) και δημοσιεύθηκε σε συνέχειες από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο του 1898 σε ένα εβδομαδιαίο περιοδικό των ΗΠΑ (Collier's Magazine).  Η νουβέλλα αναφέρεται σε μια γκουβερνάντα που έχει προσληφθεί για την φροντίδα δύο παιδιών σε μια απομονωμένη βίλα και σταδιακά πείθεται ότι ο τόπος είναι στοιχειωμένος.


Είναι μια τρομακτική ιστορία φαντασμάτων ή το αφήγημα μιας διαταραγμένης ψυχοσύνθεσης; Ο συγγραφέας άφησε την ιστορία να ζυμωθεί μες στο μυαλό του για πάνω από δυόμισι χρόνια, προτού ξεκινήσει να τη γράφει. Σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της συγγραφικής του καριέρας γνώριζε ότι δυστυχώς τα βιβλία του δεν θα προσέλκυαν ποτέ μεγάλο αναγνωστικό κοινό. Θέλοντας να αποκτήσει καινούργιους αναγνώστες στις ΗΠΑ, έκανε Το Στρίψιμο Της Βίδας όσο πιο δραματικά τρομακτικό μπορούσε - τόσο τρομακτικό, μάλιστα που τρόμαξε ακόμα και τον εαυτό του τον ίδιο. 

Henry James (1913)

Η νουβέλα άσκησε τεράστια - παρότι έμμεση - επίδραση στη δομή και στο ύφος της Καρδιάς Του Σκότους, που ο Τζόζεφ Κόνραντ άρχισε να γράφει αμέσως μόλις διάβασε Το Στρίψιμο Της Βίδας, αλλά και σε ταινίες όπως  Οι Άλλοι, του Αλεχάντρο Αμενάμπαρ με την Νικόλ Κίντμαν (2001), Ο Άνθρωπος της Νύχτας (The Nightcomers) του Μάικλ Γουίνερ με τον Μάρλον Μπράντο. Ωστόσο, η ταινία που κατόρθωσε καλύτερα να συλλάβει την ψυχολογική παραδοξότητα, την κλειστοφοβία και την εγγενή αμφισημία της νουβέλας του Τζέιμς ήταν το Μια Μορφή Στο Παράθυρο (πρωτότυπος τίτλος The Innocents), με πρωταγωνίστρια την Ντέμπορα Κερ.

Benjamin Britten 

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1954, ανέβηκε για πρώτη φορά η όπερα του Μπέντζαμιν Μπρίτεν (1913-1976) στην Βενετία με τον τίτλο της νουβέλας και βασίζεται στην ιστορία του Τζέιμς. Θεωρείται σαν μία από τις πιο δραματικά ελκυστικές Αγγλικές όπερες. Είναι γραμμένη σε δύο πράξεις με πρόλογο και δεκαέξι σκηνές, ενώ πριν από κάθε σκηνή ακούμε μια παραλλαγή του δωδεκάφθογγου θέματος της "Βίδας".  Ο Μπρίττεν συνεπής στις επιλογές του αναμιγνύει τονικότητα και δυσαρμονία.

                                Το θέμα της Βίδας που ακούγεται για πρώτη φορά  περίπου στο λεπτό 2:50





Benjamin Britten: The Turn of the screw 



Η δομή της νουβέλας έχει ως εξής: στη διάρκεια μιας συνεστίασης σε ένα εξοχικό αρχοντικό, ένας εκ των καλεσμένων στέλνει να του φέρουν από την πόλη ένα παλιό, κλειδωμένο ως τότε χειρόγραφο, με σκοπό να διασκεδάσει και να τρομάξει την παρέα του. Στο χειρόγραφο αυτό βρίσκεται η ιστορία δύο παιδιών, ενός αγοριού κι ενός κοριτσιού, και των νεκρών διεφθαρμένων υπηρετών, καταγεγραμμένη σε πρώτο πρόσωπο από την καινούργια γκουβερνάντα που καταφθάνει στο απομονωμένο εξοχικό όπου ζουν απροστάτευτα τα δύο παιδιά.

Ακόμα και για τον πιο άπειρο αναγνώστη, το ύφος της γκουβερνάντας στο Στρίψιμο Της Βίδας φαντάζει αρχικά επιτηδευμένο και ιδιαίτερα εγωκεντρικό. Σύντομα, ωστόσο, υπό το φως των όσων αρχίζει εκείνη να βλέπει και να αντιλαμβάνεται, αυτό παύει να έχει σημασία. Υπάρχουν φράσεις και σκηνές στο βιβλίο, γραμμένες με τέτοια δεξιοτεχνία, προσοχή και πονηρή επιδεξιότητα, που υποβάλλουν όποιον το διαβάζει, προκαλώντας του βαθιά αναστάτωση. Δικαίως είχε φοβηθεί και ο ίδιος ο Τζέιμς. Πρόκειται για μια αληθινά τρομακτική ιστορία. 

Χένρι Τζέιμς: Το Στρίψιμο Της Βίδας



ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
Χένρι Τζέιμς: Το Στρίψιμο Της Βίδας
Μετάφραση: Τόνια Κοβαλένκο
Επίμετρο: Κολμ Τομπίν
Εκδόσεις: Ψυχογιός

Κυριακή 4 Ιουνίου 2023

Το Τραγούδι του Άνθους

 Ο Γάλλος συνθέτης Ζωρζ Μπιζέ (1838-1875) έγραψε το τραγούδι "La Fleur Que Tu M’avais Jetée" (=Το λουλούδι που μου πέταξες) για την διάσημη όπερά του "Κάρμεν", που είναι γνωστό και σαν "Το Τραγούδι του Άνθους". Τα λόγια είναι στα Γαλλικά αλλά πιο κάτω  μεταφράζω στα Ελληνικά από μια Αγγλική μετάφραση.



Το τραγούδι αυτό το τραγουδάει ο Δον Χοσέ στην δεύτερη πράξη της όπερας όταν είναι έτοιμος να γυρίσει στο στρατόπεδο. Με το τραγούδι αυτό λέει στην Κάρμεν ότι το λουλούδι που του έδωσε (στην πρώτη πράξη) τον βοήθησε να μείνει δυνατός όσο καιρό ήταν στην φυλακή. 

Για πολλούς αυτή η άρια είναι μια απ' τις κορυφαίες άριες της όπερας. Ο ποιητικό λυρισμός της στους λίγους στίχους της σημαδεύονται απ' το μοναδικό ταλέντο του Μπιζέ.

Ακούμε το τραγούδι αυτό από τον αξεπέραστο Λουτσιάνο Παβαρότι


Carmen , Bizet  FLOWER SONG

Το λουλούδι που μου πέταξες,
Το κράτησα στην Φυλακή.
Μαραμένο και στεγνό, το λουλούδι
Κρατούσε ακόμη την γλυκιά μυρωδιά του.
Και για ώρες
Στα μάτια μου, με τα βλέφαρα κλειστά
Μέθυσα απ' το άρωμά του.
Και την νύχτα σε ονειρεύτηκα
Άρχισα να σε καταριέμαι,
και να σε μισώ, κι έλεγα στον εαυτό μου:
Γιατί η μοίρα
να σε φέρει στον δρόμο μου;
Τότε κατηγόρησα τον εαυτό μου για βλασφημία,
Κι ένιωσα μέσα μου,
Μόνο ένιωσα μια επιθυμία,
Μια επιθυμία, μια ελπίδα:
Να σε ξαναδώ ω, Κάρμεν,
Εσένα πάλι!
Να έλθεις πάλι για λίγο
να σε κοιτάξω για μια μόνο ματιά
Να σε περιμένω μ' όλη μου την ύπαρξη
Ω, Κάρμεν μου
Ήμουν δικός σου
Κάρμεν, σ' αγαπώ!

                                       ( ο μεταφραστής στην Αγγλική υπογράφει ως Aaron Green)

Και μια πολύ ωραία μεταγραφή μόνο με ορχήστρα


Carmen: La fleur que tu m'avais jetée "Flower Song" (Instrumental)

Ο Μπιζέ πέθανε στις 3 Ιουνίου 1875

Σάββατο 18 Μαρτίου 2023

Ραχμάνινοφ: Πένθιμο Εμβατήριο έργ. 39 αρ. 7

 Ο τίτλος Études-Tableaux στα ελληνικά ίσως μπορεί να μεταφραστεί ως "Σπουδές Εικόνας", εννοώντας Μουσικές Σπουδές Εικόνας, μια και μιλάμε για ένα σύνολο κομματιών για σόλο πιάνο με αυτό το όνομα του Ρώσου συνθέτη Σεργκέι Ραχμάνινοφ (1873-1943). Έγραψε δύο συλλογές για σόλο πιάνο με αυτόν τον τίτλο  η μια είναι το έργο 33 και η άλλη το έργο 39.  Αν και ο τίτλος παραπέμπει σε "μουσικές ανακλήσεις εξωτερικών οπτικών ερεθισμάτων", ο συνθέτης δεν  απεκάλυψε τι τον ενέπνευσε για κάθε κομμάτι λέγοντας: "Δεν πιστεύω στον καλλιτέχνη που αποκαλύπτει πολλά από τα οράματά του. Ας αφήσουμε τον ακροατή να ζωγραφίσει για τον εαυτό του τι τον εκφράζει". Όμως, οικειοθελώς μοιράστηκε τις πηγές για μερικές από αυτές τις σπουδές με τον Ιταλό συνθέτη Οτορίνο Ρεσπίγκι όταν ο τελευταίος τις ενορχήστρωσε το 1930.


Σε μια σειρά κειμένων στο ιστολόγιό μου θα παρουσιάσω μία προς μία τις πέντε "Σπουδές Εικόνας" του Ραχμάνοφ με την δική μου ιστορία που μου ενέπνευσε το άκουσμά τους. Σήμερα θα ακούσουμε την τέταρτη εικόνα "Πένθιμο Εμβατήριο"  στην αρχική της σύνθεση για πιάνο και στην συνέχεια την μεταγραφή της για ορχήστρα.


                                                    Πένθιμο Εμβατήριο

Βαριά τα βήματα όλων που συνοδεύουν την κάσα με το νεκρό στην τελευταία του κατοικία. στο μουντό εκείνο απόγευμα. Με μαύρα ρούχα και κατεβασμένα τα κεφάλια κρατούν ένα λουλούδι στο χέρι για το τελευταίο αντίο και περπατούν στα στενά δρομάκια του νεκροταφείου. Δεξιά κι αριστερά τάφοι, στολισμένοι με γλάστρες  με τους δικούς τους νεκρούς μέσα χαιρετίζουν τον καινούργιο τους γείτονα. Άνδρες, γυναίκες, νέοι, γέροι μέχρι και παιδιά ο καθένας νεύει στον ερχομό του. Ένας άντρας με βαριά φωνή του λέει, σε περιμέναμε, άργησες. Μια γυναίκα παραπέρα ακούγεται να του λέει μην στενοχωριέσαι όμορφα περνάμε εδώ και πιο κάτω μια ομάδα με νέους, νέες και παιδιά τον καλωσορίζουν πετώντας του μια μπάλα. Αυτός, μέσα στο ξύλινο κουτί του παρατηρεί και κει που ήταν τρομαγμένος για το άγνωστο  ηρεμεί που ο θάνατος δεν είναι και τόσο κακός.

Αυτοί που τον συνοδεύουν, σιγομιλούν και λένε για την ζωή του, τις εμπειρίες που έζησαν δίπλα του ή και μακριά του. Ο φίλος του θυμάται κείνη την εκδρομή στη θάλασσα που πήγαν για ψάρεμα και περίμεναν ήσυχα με τα καλάμια στα χέρια να πιάσουν ψαράκια. Δεν έπιασαν τίποτα αλλά η κουβέντα τους και τα γέλια τους για την αποτυχία είχαν πιο μεγάλη αξία. Λέγανε για τα παλιά και τα καινούργια, έπιναν κι ένα τσίπουρο με χταποδάκι παραπέρα σαν τέλειωνε το ψάρεμα.  Η αδελφή του θυμάται τα παιδικά τους χρόνια που έπαιζαν ανέμελοι στην αλάνα και μετά κάθονταν με τ’ άλλα παιδιά να πούνε παραμύθια μέχρι που νύχτωνε και κουρασμένοι έπεφταν σε γλυκό ύπνο. Τα παιδιά του, μέσα στην θλίψη τους χαίρονταν που ο πατέρας τους θα συναντούσε και πάλι την αγαπημένη του γυναίκα. Σκέψεις, οράματα, εικόνες από το παρελθόν του μακαρίτη μέχρι που έφτασαν στο τελευταίο αντίο, στην κορύφωση του δράματος. Έπεσαν τα χώματα, έπεσαν τα άνθη με μεγαλόπρεπες κινήσεις και η ψυχή του χαρούμενη και λεύτερη  έφυγε απ’ τα γήινα προς τα άστρα και την αιωνιότητα.



Richter plays Rachmaninoff Etude Tableau op.39 no.7 in C minor




Rachmaninov /Respighi – Etude-tableau op. 39 7 (Orchestra) 



Παρασκευή 24 Φεβρουαρίου 2023

Ραχμάνινοφ: Η Κοκκινοσκουφίτσα κι ο Λύκος, έργ. 39 αρ.6

 Ο τίτλος Études-Tableaux στα ελληνικά ίσως μπορεί να μεταφραστεί ως "Σπουδές Εικόνας", εννοώντας Μουσικές Σπουδές Εικόνας, μια και μιλάμε για ένα σύνολο κομματιών για σόλο πιάνο με αυτό το όνομα του Ρώσου συνθέτη Σεργκέι Ραχμάνινοφ (1873-1943). Έγραψε δύο συλλογές για σόλο πιάνο με αυτόν τον τίτλο  η μια είναι το έργο 33 και η άλλη το έργο 39.  Αν και ο τίτλος παραπέμπει σε "μουσικές ανακλήσεις εξωτερικών οπτικών ερεθισμάτων", ο συνθέτης δεν  απεκάλυψε τι τον ενέπνευσε για κάθε κομμάτι λέγοντας: "Δεν πιστεύω στον καλλιτέχνη που αποκαλύπτει πολλά από τα οράματά του. Ας αφήσουμε τον ακροατή να ζωγραφίσει για τον εαυτό του τι τον εκφράζει". Όμως, οικειοθελώς μοιράστηκε τις πηγές για μερικές από αυτές τις σπουδές με τον Ιταλό συνθέτη Οτορίνο Ρεσπίγκι όταν ο τελευταίος τις ενορχήστρωσε το 1930.


Σε μια σειρά κειμένων στο ιστολόγιό μου θα παρουσιάσω μία προς μία τις πέντε "Σπουδές Εικόνας" του Ραχμάνοφ με την δική μου ιστορία που μου ενέπνευσε το άκουσμά τους. Σήμερα θα ακούσουμε την τρίτη εικόνα "Η Κοκκινοσκουφίτσα κι ο Λύκος"  στην αρχική της σύνθεση για πιάνο και στην συνέχεια την μεταγραφή της για ορχήστρα.


                            Μια Σύγχρονη Κοκκινοσκουφίτσα και ο ΛΥΚ.Ο.Σ.

Ακούγονται σιδερένιες μασέλες που κατασπαράσσουν το θύμα τους με μανία. Ο θόρυβος είναι τρομακτικός, εκκωφαντικός. Μετά ακούγονται λεπτότεροι ήχοι σαν κάτι να τρέχει να σωθεί. Αφουγκράζεται για λίγο ακόμη η Λουκία και ο ίδιος απαίσιος θόρυβος ακούγεται πάλι, μοιάζει με μουγκρητό. Κάτι ανεξήγητο συμβαίνει και βγαίνει έξω από το αγροτόσπιτό της που είναι κοντά στο δάσος. Βλέπει τα πουλιά να πετάγονται μακριά τρομαγμένα κι ο σιδερένιος θόρυβος ακούγεται πάλι. Προσπάθησε να εντοπίσει από ποιό σημείο ερχόταν αυτό το φονικό άκουσμα. Πού και πού σταματούσε κι ακούγονταν λεπτές φωνούλες μικρών ζώων και πουλιών. Φόρεσε την κόκκινη κάπα της, μπήκε στο αγροτικό της αυτοκίνητο και πλησίασε στο σημείο που ακουγόταν αυτός ο φοβερός και συνεχής κρότος σαν από μεταλλικές δαγκάνες. Όταν κοντοζύγωσε είδε τρεις μπουλντόζες να έχουν φτάσει στο δάσος και να αρχίζουν να κόβουν τα δέντρα. Αυτό το πανέμορφο δάσος, που αγαπούσε πολύ και ήταν κοντά στο σπίτι της. Αυτός ο παράδεισος που φιλοξενούσε ζώα και πουλιά, καταστρεφόταν. Θυμήθηκε τόσες και τόσες ανεπανάληπτες στιγμές που είχε περπατήσει κάτω από τα ψηλόκορμα δέντρα ή είχε κοιμηθεί στον ίσκιο τους για να ξεκουραστεί. Σταμάτησε, κατέβηκε απ’ το αγροτικό της αμάξι, πήρε την τσουγκράνα που είχε στην καρότσα και με τόλμη προχώρησε να σταματήσει την καταστροφή. Οι οδηγοί των οχημάτων μόλις την είδαν διέκοψαν την πορεία τους.

-Τι κάνετε εδώ; τους είπε, καταστρέφετε αυτό το υπέροχο δάσος;

-Κάνε άκρη, κοπέλα μου. Θέλεις να σκοτωθείς; Έχουμε εντολή από τον ιδιοκτήτη.

-Το δάσος ανήκει σε όλους.

-Όχι αυτή η πλευρά. Ανήκει στην εταιρεία ΛΥΚ.Ο.Σ. και θέλει να φτιάξει ξενοδοχείο.

-Λύκος; Τι λύκος; 

-Είναι αρχικά κοπέλα μου, Λύκου Οικοδομικός Συνεταιρισμός. Κατάλαβες; Κάνε άκρη τώρα γιατί μας χασομεράς.

Κατάλαβε η Λουκία ότι δεν υπήρχε σωτηρία για το δάσος κι ώσπου να κινήσει να φύγει με το αγροτικό της ο ΛΥΚ.Ο.Σ. είχε κάνει μια χαψιά μερικά δέντρα ακόμη. 



Alexander Malofeev plays Rachmaninoff Etude Op.39 No.6 "Little Red Riding Hood"



Rachmaninov / Respighi – Etude-tableau op. 39 6 (Orchestra) 



Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 2023

Ραχμάνινοφ: Η Θάλασσα και οι Γλάροι έργ.39 αρ. 2

 Ο τίτλος Études-Tableaux στα ελληνικά ίσως μπορεί να μεταφραστεί ως "Σπουδές Εικόνας", εννοώντας Μουσικές Σπουδές Εικόνας, μια και μιλάμε για ένα σύνολο κομματιών για σόλο πιάνο με αυτό το όνομα του Ρώσου συνθέτη Σεργκέι Ραχμάνινοφ (1873-1943). Έγραψε δύο συλλογές για σόλο πιάνο με αυτόν τον τίτλο  η μια είναι το έργο 33 και η άλλη το έργο 39.  Αν και ο τίτλος παραπέμπει σε "μουσικές ανακλήσεις εξωτερικών οπτικών ερεθισμάτων", ο συνθέτης δεν  απεκάλυψε τι τον ενέπνευσε για κάθε κομμάτι λέγοντας: "Δεν πιστεύω στον καλλιτέχνη που αποκαλύπτει πολλά από τα οράματά του. Ας αφήσουμε τον ακροατή να ζωγραφίσει για τον εαυτό του τι τον εκφράζει". Όμως, οικειοθελώς μοιράστηκε τις πηγές για μερικές από αυτές τις σπουδές με τον Ιταλό συνθέτη Οτορίνο Ρεσπίγκι όταν ο τελευταίος τις ενορχήστρωσε το 1930.


Σε μια σειρά κειμένων στο ιστολόγιό μου θα παρουσιάσω μία προς μία τις πέντε "Σπουδές Εικόνας" του Ραχμάνοφ με την δική μου ιστορία που μου ενέπνευσε το άκουσμά τους. Σήμερα θα ακούσουμε την δεύτερη εικόνα "Η Θάλασσα και οι Γλάροι"  στην αρχική της σύνθεση για πιάνο και στην συνέχεια την μεταγραφή της για ορχήστρα.


                                                            Η Θάλασσα και οι Γλάροι 

Έκαναν γύρους ήρεμοι κι ευτυχισμένοι οι γλάροι πάνω από την θάλασσα την αστραφτερή και γαλήνια. Το νερό ήταν τόσο λαμπερό σαν λιωμένο χρυσάφι που καθρέφτιζε τις σκιές τους πάνω της και φαίνονταν τόσο τεράστιοι. Ένιωθαν να γίνονται αετοί ή γεράκια κι έτσι όπως  έπεφταν με φόρα μέσα στην θάλασσα τα ψάρια τρόμαζαν. Με αυτό τον τρόπο όμως γρήγορα τα ψάρια γίνονταν τροφή για αυτά τα κάτασπρα πουλιά με τις μεγάλες φτερούγες που ζουν δίπλα στην θάλασσα και πολλές φορές κρατούν συντροφιά στους ναυτικούς.

Ένα μικρό νησί είχε γίνει η πατρίδα ενός μεγάλου σμήνους γλάρων. Ένα νησί χωρίς ανθρώπους. Ήταν το σπίτι τους και πετούσαν γύρω του, έφτιαχναν φωλιές στα βράχια του κι έβρισκαν  ό,τι τροφή ήθελαν. Έκρωζαν δυνατά και χαρούμενα. 

Η κοινότητά τους είχε έναν αρχηγό, έναν πανέξυπνο και δυνατό γλάρο που η σοφία του τούς είχε σώσει πολλές φορές από κινδύνους. Ήξερε πώς να τούς προστατεύσει κι όλοι τον άκουγαν και τον αγαπούσαν.

Κάποια φορά μερικοί νεαροί και άμυαλοι γλάροι, με  διάθεση για περιπέτεια παρέσυραν κι άλλους και πήγαν παραπέρα, σε κάποιο άλλο νησάκι να το εξερευνήσουν. Όμως, γρήγορα διαπίστωσαν ότι το νησί εκείνο δεν είχε τις φιλικές συνθήκες της δικής τους περιοχής και η θάλασσα δεν ήταν ζεστή και καθάρια. Δεν είχαν και τον σοφό αρχηγό μαζί τους. Γρήγορα, λοιπόν, αποφάσισαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. 

Μόλις έφτασαν ο αρχηγός τους υποδέχτηκε καλόκαρδα γιατί κατάλαβε το νεανικό τους σφρίγος και την όρεξη για περιπέτεια. Τους είπε ότι ερχόταν κακοκαιρία και θα κινδύνευαν. Πράγματι, έβλεπαν την καταιγίδα που ερχόταν πέρα μακριά από το πέλαγος κι ο αρχηγός τούς συγκέντρωσε και τούς είπε να μαζευτούν ο ένας δίπλα στον άλλο. Η θάλασσα αγριεμένη πηγαινοερχόταν με κύματα βουνά κι αφρισμένα κι ο αέρας λυσσομανούσε με δύναμη. Αστραπές και βροντές σπάθιζαν τον ουρανό και τα μαύρα σύννεφα είχαν σκεπάσει τον ήλιο.  Όμως έτσι όπως ήταν κουλουριασμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο οι ριπές του αέρα δεν τους άγγιξαν.  Έμειναν για πολλή ώρα χουχουλιάζοντας μεταξύ τους μέχρι που βγήκε ο ήλιος. Τότε ο αρχηγός τούς είπε ότι ήταν πλέον ασφαλείς. Πέταξαν ψηλά, τινάζοντας απ’ τα φτερά τους τα νερά της βροχής βγάζοντας χαρούμενες κραυγές.

Από τότε η κοινότητα ήξερε ότι μπορούσε να βασίζεται στην γνώση και στην φροντίδα του αρχηγού της για την ασφάλειά της. Έτσι έζησαν σε απόλυτη αρμονία με την θάλασσα για πάντα.



Lugansky - Rachmaninoff "The sea and the seagulls" (Étude-Tableau Op. 39, No. 2)



Etude-tableau op. 39 2 (Orchestra) - Rachmaninov/Respighi 



Πέμπτη 12 Ιανουαρίου 2023

Ραχμάνινοφ: Η Γιορτή έργ. 33 αρ. 6

 Ο τίτλος Études-Tableaux στα ελληνικά ίσως μπορεί να μεταφραστεί ως "Σπουδές Εικόνας", εννοώντας Μουσικές Σπουδές Εικόνας, μια και μιλάμε για ένα σύνολο κομματιών για σόλο πιάνο με αυτό το όνομα του Ρώσου συνθέτη Σεργκέι Ραχμάνινοφ (1873-1943). Έγραψε δύο συλλογές για σόλο πιάνο με αυτόν τον τίτλο  η μια είναι το έργο 33 και η άλλη το έργο 39.  Αν και ο τίτλος παραπέμπει σε "μουσικές ανακλήσεις εξωτερικών οπτικών ερεθισμάτων", ο συνθέτης δεν  απεκάλυψε τι τον ενέπνευσε για κάθε κομμάτι λέγοντας: "Δεν πιστεύω στον καλλιτέχνη που αποκαλύπτει πολλά από τα οράματά του. Ας αφήσουμε τον ακροατή να ζωγραφίσει για τον εαυτό του τι τον εκφράζει". Όμως, οικειοθελώς μοιράστηκε τις πηγές για μερικές από αυτές τις σπουδές με τον Ιταλό συνθέτη Οτορίνο Ρεσπίγκι όταν ο τελευταίος τις ενορχήστρωσε το 1930.



Σε μια σειρά κειμένων στο ιστολόγιό μου θα παρουσιάσω μία προς μία τις πέντε "Σπουδές Εικόνας" του Ραχμάνοφ με την δική μου ιστορία που μου ενέπνευσε το άκουσμά τους. Σήμερα θα ακούσουμε την Γιορτή στην αρχική της σύνθεση για πιάνο και στην συνέχεια την μεταγραφή της για ορχήστρα.

                                               Η Γιορτή στο Λούνα Παρκ

Από μικρό παιδάκι έζησε μέσα στη φτώχεια και την μιζέρια. Δέκα παιδιά γέννησε η μάνα του κι έζησαν τα οκτώ. Το σπίτι τους, ένα καλυβάκι στη Θεσσαλία κι οι γονείς του δεν είχαν τίποτα. Εργάτες γης σε άλλων τα χωράφια δούλευαν. Γεννήθηκε κι αυτός στο χωράφι. Όταν μάζευε ελιές η μάνα του την έπιασαν οι πόνοι της γέννας . Την βοήθησαν οι άλλες γυναίκες και φάσκιωσαν το μωρό στο πανέρι. Ήταν το πέμπτο παιδί. Ένα πριν από τον Βασίλη κι ένα μετά ήταν αυτά που χάθηκαν. Όταν μεγάλωσε, πήγε ένα δύο χρόνια στο σχολείο αλλά δεν τάπαιρνε τα γράμματα. Τόσκαγε και πήγαινε στο παζάρι και ζητιάνευε. Έφερνε δεκαρούλες στο σπίτι κι οι γονείς του δεν τον μάλωναν. Έτσι τούγινε συνήθεια η ζητιανιά. Πήγε στρατιώτης και δεν ήξερε ούτε το όνομά του καλά καλά να γράφει. Μετά το στρατό πέθανε ο πατέρας, άρρωστος από τις κακουχίες, το ποτό και το τσιγάρο.Τα τρία μεγαλύτερα αδέρφια του βοηθούσαν τη μάνα κι αυτός έφυγε να ψάξει την τύχη του. Πότε χτίστης, πότε εργάτης γης, πότε σερβιτόρος όλο δουλειές του ποδαριού και τις Κυριακές επαίτης στις εκκλησιές. Κοιμόταν σε χαμόσπιτα, όνειρα δεν είχε ούτε παρέες πλην όσων χρειαζόταν στις δουλειές που έκανε.

Κάποια φορά, στην γιορτή της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο ήρθε στην πρωτεύουσα του νομού ένα Λούνα Παρκ. Πέρναγαν αυτοκίνητα και με μεγάφωνα καλούσαν τον κόσμο να πάει να διασκεδάσει. Ο Βασίλης, άκουσε κι αυτός την φωνή που με στόμφο διαλαλούσε το γεγονός. Πήγε και κρύφτηκε  πίσω από κάτι θάμνους εκεί στο Λούνα Παρκ. Παρακολουθούσε τον κόσμο που μπαινόβγαινε, άκουγε τα γέλια τους και τις φωνές τους που με ενθουσιασμό συζητούσαν τις εμπειρίες τους από τα παιχνίδια, τα θεάματα, τις βόλτες στα καρουζέλ κι ήθελε κι αυτός να νιώσει αυτά, μα ήξερε ότι δεν μπορούσε.

Ήταν ένας επαίτης, ένα απόβλητο της κοινωνίας, ένα παράσιτο μιας κοινωνίας που οι αξίες που υπηρετούσε ήταν ο πλούτος και η κοινωνική θέση. Ο Βασίλης δεν είχε τίποτα να δώσει, ούτε λεφτά να ξοδέψει ούτε και να αγοράσει λιχουδιές από κει μέσα. Όλο κι όλο που μπορούσε να κάνει ήταν να κοιτάζει απ έξω και να ονειρεύεται πόσο όμορφα θα ήταν εκεί μέσα στην γιορτή. 

Καθώς βράδιασε κι ο κόσμος αραίωνε σιγά σιγά η καρδιά του Βασίλη βάρυνε. Ήξερε ότι έπρεπε να γυρίσει πίσω στην ατέλειωτη μοναξιά του δρόμου επαιτώντας για λίγα νομίσματα ώστε να βγάλει την επόμενη μέρα.

Όπως γύρισε να φύγει κάτι έπιασε το μάτι του εκεί στην ακρούλα του δρόμου. Ήταν ένα μικρό, αχρησιμοποίητο εισιτήριο για το Λούνα Παρκ. Μια είσοδος στην γιορτή που πήγαιναν όλοι.  Η καρδιά του χτύπαγε δυνατά μόλις συνειδητοποίησε ότι τώρα δα του δόθηκε η ευκαιρία να νιώσει την χαρά της γιορτής κάτι που η ζωή πεισματικά είχε αρνηθεί να του δώσει.

Με μια πρωτόγνωρη ζωντάνια προχώρησε στην είσοδο, μπήκε μέσα στο Λούνα Παρκ κι αισθάνθηκε μια ευτυχία κι ευδαιμονία που ποτέ πριν δεν είχε νιώσει. 

(Άζη Γουζίου)


Πιάνο

George Li plays Rachmaninov Étude tableau in E flat minor, Op 33 No 6


Ορχήστρα

Rachmaninov / Respighi – Etude-tableau op. 33 6 (Orchestra) 



 

Παρασκευή 6 Ιανουαρίου 2023

Πανσέληνος Ιανουαρίου: Του Λύκου

 

Η Πανσέληνος του Ιανουαρίου ονομάζεται Του Λύκου και η Σελήνη βρίσκεται στην αντίθετη μεριά της Γης ως προς τον Ήλιο. Αυτό σημαίνει ότι η πλευρά της Σελήνης που βλέπει την Γη θα είναι εξαιρετικά φωτισμένη από τις ακτίνες του Ήλιου. Κοιτάξτε την να ανατέλλει στο βορειοανατολικό σημείο του ορίζοντα περίπου την ώρα που δύει ο Ήλιος.




Η Πανσέληνος του Ιανουαρίου είναι γνωστή και σαν Πανσέληνος του Λύκου επειδή οι λύκοι ακούγονται περισσότερο να αλυχτάνε αυτή την περίοδο. Πιστεύεται ότι οι λύκοι αλυχτάνε εξαιτίας πείνας κατά την διάρκεια του χειμώνα, αλλά σήμερα γνωρίζουμε ότι οι λύκοι μπορεί να ουρλιάζουν για διαφορετικούς λόγους. Οι φωνές των λύκων γενικά ακούγονται για να ορίσουν την περιοχή τους, να εντοπίσουν τα μέλη της αγέλης, να δυναμώσουν τους κοινωνικούς δεσμούς τους αλλά και να συντονίσουν το κυνήγι. 

Η Πανσέληνος του Ιανουαρίου είναι κάπως πιο ιδιαίτερη φέτος μια και πρόκειται για την "Mικροπανσέληνο" (micromoon). Για να το αντιληφθούμε ας σκεφτούμε την αντίθετή της την "Υπερπανσέληνο". Η Μικροπανσέληνος σημαίνει ότι η σελήνη βρίσκεται στο μακρύτερο σημείο της από την γη (όχι το κοντινότερο). Με αστρονομικούς όρους, το σημείο αυτό ονομάζεται "απόγειο" . Για να είμαστε ακριβείς η Μικροπανσέληνος του Ιανουαρίου βρίσκεται 406.520,294 χιλιόμετρα μακριά από την Γη.


  

                                            Πανσέληνος του Λύκου  (Lois Parker Edstrom)

Η Σελήνη του Γενάρη έφτασε. Ρίχνει το φως της
στην σκοτεινή νύχτα, είναι εξωστρεφής και ζητάει
να είναι το κέντρο της προσοχής μας. Υπάρχει λόγος
που οι λύκοι ουρλιάζουν όταν αποκαλύπτεται η Πανσέληνος
στην φωτεινή ολότητά της, αν και μολονότι δεν το έχω κάνει,
ένιωσα την σφοδρή επιθυμία - μια λαχτάρα τόσο αρχέγονη και άγρια
λες και σε κάποιον παρελθόντα χρόνο να ήλθαμε από έναν μαγεμένο τόπο,
έναν τόπο τόσο όμορφο που θέλουμε μόνο να επιστρέψουμε.

Τώρα το φεγγάρι ρίχνει το κρύο λευκό του φως
στα πάντα - τα χωράφια λάμπουν και η λίμνη
παραδίνεται για να πάρει την ακτινοβολία
αυτής της κυρίαρχης παρουσίας.

Μπορεί να χαθούμε μέσα σε αυτή τη λαμπρότητα,
ένα αξιοθέατο που σιγοκαίει, περιμένοντας να φωτιστεί
Χωρίς μυστικά, χωρίς σκοτεινές και ήσυχες γωνιές
Το φεγγάρι απαιτεί διαύγεια.

Έλα στο φως.

(ελεύθερη απόδοση δική μου)



Και μια επική μουσική με τον τίτλο "Ο Λύκος και Η Σελήνη" του νεαρού συνθέτη BrunuhVille*



*Ο BrunuhVille είναι το ψευδώνυμο του  Bruno Miguel Correia José,  ενός Πορτογάλου μουσικού και συνθέτη. Γεννήθηκε στις 22 Ιουλίου 1989. Άρχισε να μελετάει πιάνο στα 15 του και στα 19 του άρχισε να συνθέτει την δική του μουσική. Ο BrunuhVille δημιουργεί μουσική φαντασίας με επιρροές από Κέλτικες, ορχηστρικές, Παραδοσιακές, Έθνικ και Γοτθικές μουσικές.