Θερινό Ηλιοστάσιο ή Θερινή Τροπή λέγεται το σημείο που βρίσκεται ο Ήλιος μεταξύ 20 και 22 Ιουνίου κάθε χρόνου, όπου έχει τη μεγαλύτερη απόκλιση του: 23 27'.
Όταν το θερινό ηλιοστάσιο συμβαίνει στις 21 Ιουνίου, τότε συμπίπτει και με την Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής.
Το καλοκαίρι ξεκινά επίσημα με το θερινό ηλιοστάσιο, την μεγαλύτερη σε διάρκεια μέρα στο βόρειο ημισφαίριο και την μικρότερη στο νότιο. Το θερινό ηλιοστάσιο αποτελούσε πολύ σημαντικό γεγονός για το ανθρώπινο γένος μέχρι σχετικά πρόσφατα. Όλες δε οι αρχαίες κοινωνίες έκαναν πολυήμερες γιορτές γύρω από αυτή την ημερομηνία.
 |
| Sally Swatland: Summer |
Οι Δρυίδες των αρχαίων Κελτών της Βρετανίας γιόρταζαν το (φως της ακτής) στο Στόουνχετζ. Στην αρχαία Κίνα ήταν η γιορτή για την γη, τις θηλυκές και γιν δυνάμεις, οι αρχαίοι Γαλάτες γιόρταζαν την Επόνα, θηλυκή θεότητα την οποία απεικόνιζαν να καβαλά μια φοράδα και ήταν η προσωποποίηση της γονιμότητας της κυριαρχίας και της γεωργίας και στην αρχαία Ρώμη τα Βεστάλια , η γιορτή προς τιμήν της Βεστά (Εστίας) κρατούσαν για μια εβδομάδα.
Στην ελληνική παγανιστική παράδοση, το Θερινό Ηλιοστάσιο είναι μέρος των εορτών της Άνοιξης και του Καλοκαιριού. Ο γνωστότερος μύθος σχετικά με αυτό το θέμα είναι η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη κάνοντας έτσι τη Δήμητρα, τη μητέρα της Περσεφόνης, να μαραζώνει από στεναχώρια και μαζί της και η Φύση (μιας και αντιπροσωπεύει αυτήν). Έτσι με εντολή του Δία η Περσεφόνη θα βρίσκονταν μισό χρόνο στον Κάτω Κόσμο με τον σύζυγο της και άλλο μισό στον Επάνω Κόσμο ('Ανοιξη – Καλοκαίρι). Σε αυτή λοιπόν την χρονική περίοδο δίδονται τιμές σε θεούς όπως ο Διόνυσος (συμβολίζοντας την αναγέννηση της Φύσης), η Δήμητρα και η Περσεφόνη (συμβολίζοντας επίσης την αναγέννηση της Φύσης) και ο Απόλλωνας (ως θεός του Φωτός).
Τα γερμανικά, κέλτικα και σλαβικά φύλα της κυρίως Ευρώπης γιόρταζαν ανάβοντας φωτιές. Ήταν η γιορτή της ερωτικής μαγείας και των προβλέψεων. Ήταν η νύχτα οι νεοι και οι νέες αντάλλαζαν ερωτικά σημάδια και πηδούσαν πάνω από τις τυχερές φωτιές. Πίστευαν ότι τα σπαρτά θα μεγάλωναν τόσο, όσο ψηλά θα πηδούσαν τα ζευγάρια. Αντίστοιχοι εορτασμοί γίνονται μέχρι σήμερα με το πρόσχημα της γιορτής του Αη Γιάννη.
Η ιθαγενής φυλή της Αμερικής Natchez έκανε την γιορτή της πρώτης συγκομιδής. Σε κανέναν δεν ήταν επιτρεπτό να μαζέψει το καλαμπόκι του πριν την λήξη της. Στην φυλή Χόπι οι άνδρες μεταμφιεζόταν σε Kachinas, τα πνεύματα χορευτές της βροχής, που μεταφέρουν τα μηνύματα των ανθρώπων στους θεούς.
Μια και η έναρξη του θέρους συμπίπτει και με την παγκόσμια μέρα της μουσικής, ας δούμε πώς το καλοκαίρι υπήρξε έμπνευση για πολλούς συνθέτες, που με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο ο καθένας έφτιαξε αριστουργήματα. Αρχίζω με το ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ του Antonio Vivaldi παραθέτοντας και το αντίστοιχο σονέτο που έγραψε ο ίδιος για κάθε κίνηση.
ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΣΗ: Allegro non molto
Summer (1st movement, Allegro non molto) - Antonio Vivaldi
Στην σκληρή εποχή, που την καίει ο ήλιος, ο άνθρωπος και τα πουλιά λιώνουν και πυρπολείται το πεύκο. Ο κούκος αρχίζει να λαλεί γλυκά, και αμέσως μετά το τρυγόνι και η καρδερίνα ακούγονται που τραγουδούν. Ο Ζέφυρος (Δυτικός άνεμος) φυσάει απαλά, αλλά ο Βοριάς (Βόρειος άνεμος) μπαίνει ξαφνικά σ' ένα συναγωνισμό με τον γείτονά του, και ο μικρός βοσκός κλαίει ακούγοντας την τρομερά απειλητική καταιγίδα που έρχεται, αλλά και για την μοίρα του
ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΙΝΗΣΗ:Adagio
Vivaldi - Violin Concerto (Summer, II - Adagio e piano)
Στα κουρασμένα του άκρα, η ξεκούραση αρνείται να βρει καταφύγιο απ' τον φόβο της αστραπής, των φοβερών κεραυνών αλλά και του εξαγριωμένου πλήθους των μελισσών και των κηφήνων
ΤΡΙΤΗ ΚΙΝΗΣΗ: Presto
Vivaldi, The Four Seasons, Summer (L'Estate), 3rd movement
Δυστυχώς, οι φόβοι του είναι δικαιολογημένοι. Ο ουρανός με αστραπές και βροντές και οι ριπές από χαλάζι ισοπεδώνουν τα περήφανα στάχυα
Όμως κι άλλοι συνθέτες έγραψαν μουσική για το καλοκαίρι
JOSEPH HAYDN:
Joseph Haydn - The Seasons - Summer (2007)
ALEXANDER GLAZUNOV:
Alexander Glazunov - The Seasons Op.67 - 3. Summer
ASTOR PIAZZOLLA:
Piazzolla Verano Porteño - Summer
Και βέβαια, το πολύ γνωστό μας SUMMER TIME απ' την όπερα PORGY & BESS
GEORGE GERSHWIN:
Porgy & Bess "Summertime"
ή στην πιο "γνωστή" μας ερμηνεία της ανεπανάληπτης ELLA FITZERALD
Ella Fitzgerald - Summertime (1968)
Κι ένα ποίημα του ΟΔ. ΕΛΥΤΗ
ΟΛΑ ΤΑ ΠΗΡΕ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ
Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
τ’ άγριο μαλλί σου στην τρικυμία
το ραντεβού μας η ώρα μία
Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
τα μαύρα μάτια σου το μαντίλι
την εκκλησούλα με το καντήλι
Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι
Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
με τα μισόλογα τα σβησμένα
τα καραβόπανα τα σχισμένα
Μες στις αφρόσκονες και τα φύκια
όλα τα πήρε τα πήγε πέρα
τους όρκους που έτρεμαν στον αέρα
Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι.
Καλό Μουσικό Καλοκαίρι!
