Οι Μικρές Φωνές

 

O Francis Poulenc (1899-1963) είναι ένας από τους σπουδαιότερους Γάλλους συνθέτες των αρχών του 20ού αιώνα. Επηρεασμένος από τον Νεο-κλασικισμό, ο Πουλένκ ανέπτυξε την δική του προσωπική μουσική γλώσσα που είναι ελαφριά,  εύθυμη και οξυδερκής. Συνέθεσε έργα σε πολλά και διάφορετικά μουσικά είδη σε όλη την ζωή του, όπως μουσική για μπαλέτο, όπερα, πιάνο, φωνητική, χορωδιακή αλλά και μουσική δωματίου. 

Άρχισε να γράφει χορωδιακή μουσική το 1936 μετά τον αιφνίδιο θάνατο του αγαπημένου του φίλου Pierre-Octave Ferroud σε τροχαίο ατύχημα. Ανάμεσα σ' αυτά τα έργα είναι και το Petites Voix (Μικρές Φωνές) που περιλαμβάνει πέντε τρίφωνα χορωδιακά τραγούδια στο κλειδί του σολ. 

Ο Poulenc επέλεξε πέντε υπέροχα ποιήματα απ' την ομώνυμη ποίηση της Madeleine Ley (1901-1981)

Το πρώτο La Petite Fille Sage (Το Μικρό Σοφό Κορίτσι), περιγράφει μια ουσιαστική μέρα ενός κοριτσιού. 

To  μικρό σοφό κορίτσι ήλθε σπίτι

Από το σχολείο με την τσάντα της.

Έβαλε τα πιάτα στο τραπέζι

Και τα βαριά ποτήρια

Κι έπειτα πλύθηκε στην αντλία

Στην πλατεία χωρίς να βρέξει την ποδιά της.

Μόλις πήρε ο ύπνος τον αδελφούλη της στο ντιβάνι του

Πήγε να κάτσει στην φθαρμένη πέτρα

Για να δει το βραδινό αστέρι

Petites voix, FP 83: I. la petite fille sage

Το δεύτερο Le Chien Perdu (Ο Χαμένος Σκύλος), είναι μια συνομιλία ενός παιδιού μ' ένα σκύλο. 

Ποιό είσαι, άγνωστο, χαμένο σκυλί;
Ονειρεύεσαι, κοιμάσαι
Ίσως θα ήθελες
Να σε χαϊδέψω πίσω από τα αυτιά σου,
Γλυκέ σκυλάκο στο πεζοδρόμιο
Πιάνοντας την ματιά μου
Με την ασπρόμαυρη φατσούλα σου;
Ποιό είσαι, άγνωστο, χαμένο σκυλί;

Petites voix, FP 83: II. La chien perdu

Το τρίτο En Renreant de L'école (Επιστροφή απ' το Σχολείο), περιγράφει απρόοπτα πράγματα που συμβαίνουν στον δρόμο πηγαίνοντας απ' το σχολείο στο σπίτι.

Επιστρέφοντας στο σπίτι από το σχολείο σ' ένα μοναχικό δρόμο

Είδα το φεγγάρι πίσω από το μαύρο δάσος.

Ήταν στρογγυλό, καθαρό κι έλαμπε στον ουρανό.

Επιστρέφοντας στο σπίτι από το σχολείο σ' ένα μοναχικό δρόμο

Άκουσες ποτέ την κουκουβάγια που πετάει

Και το γλυκό αηδόνι;

Petites voix, FP 83: III. En rentrant de l'école

 Το τέταρτο Le Petit Garçon Malade (Το Μικρό Άρρωστο Αγόρι), περιγράφει ένα άρρωστο αγόρι που το μυαλό του είναι γεμάτο συναισθήματα και νιώθει αβοήθητο.

Το μικρό άρρωστο αγόρι

Δεν θέλει να κοιτάζει πια τις φωτογραφίες

Κλείνει τα κουρασμένα μάτια του

Κι αφήνει τα ζεστά χεράκια του πάνω στην κουβέρτα

Η μαμά του ανοίγει το παράθυρο και η λευκή κουρτίνα

Ανεμίζει μέσα κι έξω αυτό το Μαγιάτικο βράδυ.

Ακούει τους άλλους να παίζουν και να χοροπηδούν

Και να ουρλιάζουν έξω στο πεζοδρόμιο

Τότε γυρίζει το κεφάλι του και κλαίει σιωπηλά

Μέσα στο μικρό του μπράτσο

Petites voix, FP 83: IV. Le petit garcon malade

 Και το τελευταίο Le Hérisson (Ο Σκαντζόχοιρος), μιλάει για έναν πατέρα που φέρνει στο σπίτι έναν σκαντζόχοιρο και συμβαίνουν διάφορα αστεία πράγματα στην οικογένεια.

Όταν ο μπαμπάς βρίσκει έναν σκαντζόχοιρο τον φέρνει σπίτι

Του δίνουμε λίγο χλιαρό γάλα

Σ' ένα πιάτο.

Δεν θα ξεκουλουριαστεί όταν μας ακούσει να μιλάμε

Αλλά αν φύγουμε 

Από την κουζίνα, δείχνει το σκανταλιάρικο κεφάλι του!

Κι αν κάνω ησυχία για μια στιγμή, τον ακούω απαλά

Να πίνει, τον ακούω απαλά να πίνει.

Όταν ο ομπαμπάς βρίσκει έναν σκαντζόχοιρο τον φέρνει

Στο σπίτι. Στο σπίτι!

Petites voix, FP 83: V. Le hérisson

Κάθε τραγούδι περιγράφει μια ιστορία που μπορεί να συμβαίνει στην καθημερινότητα μέσα απ' τα μάτια ενός παιδιού και ο Poulenc με αριστοτεχνικό τρόπο εκφράζει την παιδική αθωότητα. 

Αν θέλετε μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο το έργο, διαρκεί μόλις επτά λεπτά, από ένα μικρό χορωδιακό σύνολο σε μια εξαιρετική ερμηνεία.

Francis Poulenc: Petites Voix · La Maîtrise de Rambouillet

Άλλο κείμενό μου για τον Πουλένκ μπορείτε να διαβάσετε:

Les Chemins de l’Amour - Tα Μονοπάτια της Αγάπης

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
spaziocorale

Παραμύθια του Σούμαν

 Μια από τις τελευταίες συνθέσεις του Σούμαν, (1810-1856) τα Παραμύθια έργο 132 για πιάνο, βιόλα και κλαρινέτο, γράφηκε μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα: 9 - 11 Οκτωβρίου 1853, λίγο πριν εισαχθεί στο άσυλο και αποπειραθεί ν’ αυτοκτονήσει ο συνθέτης. Χρησιμοποιεί τον ιδιο συνδυασμό οργάνων με το Τριο Kegelstatt του Μότσαρτ. Ο συνθέτης ήθελε να γράψει κάτι “παραστατικό και φανταστικό” χωρίς να έχει στο νου του κάποιο συγκεκριμένο παραμύθι. Η Κλάρα Σούμαν έγραψε στο Ημερολόγιό της: “ Σήμερα ο Ρόμπερτ ολοκλήρωσε 4 κομμάτια για πιάνο, κλαρινέτο και βιόλα και ήταν πολύ χαρούμενος. Έχει την εντύπωση ότι αυτή η συλλογή θα είναι εξαιρετικά ρομαντική με την έννοια του μυστηριώδους. Ο συνθέτης αποκάλεσε τα κομμάτια "παραμυθένια" και η σύνθεση των τριών οργάνων του φάνηκε να έχει ένα πολύ περίεργο αποτέλεσμα". Τα κομμάτια αυτά παρουσιάστηκαν ιδιωτικά για πρώτη φορά με την Κλάρα στο πιάνο, τον βιολίστα Ρούπερτ Μπέκερ και τον κλαρινετίστα Γιόχαν Κόχνερ στις 23 Οκτωβρίου 1853. Αργότερα τα παρουσίασε δημόσια ο Γιόζεφ Γιόακιμ όπου έτυχαν καλής υποδοχής.

photo: Διαδίκτυο

Παρά το ασυνήθιστο σύνολο οργάνων, ο μικρός κύκλος έγινε αμέσως αποδεκτός από τους εκδότες Breitkopf und Härtel και δημοσιεύτηκε ήδη από τον Φεβρουάριο του 1854. Στις 20 Φεβρουαρίου, ο Schumann παρουσίασε περήφανα το πρώτο του αντίγραφο στον αφοσιωμένο Albert Dietrich με την αφιέρωση σ' αυτόν – μια από εκείνες τις μέρες που γλίτωσε τις ακουστικές παραισθήσεις που τον βασάνιζαν για εβδομάδες. Μόλις μια εβδομάδα αργότερα, την Καθαρά Δευτέρα, ο συνθέτης, σε ψυχική σύγχυση, έπεσε από τη γέφυρα του Ρήνου του Ντίσελντορφ στο ποτάμι. Ψαράδες τον έβγαλαν από το νερό. Ο βουρκωμένος, μπερδεμένος και απελπισμένος Σούμαν έπρεπε να μεταφερθεί στο σπίτι του από το πλήθος των ανόητων που φώναζε. Ακολούθησε εισαγωγή στο ψυχιατρείο στο Längenich κοντά στη Βόννη, από το οποίο δεν θα έφευγε μέχρι τον θάνατό του δυόμισι χρόνια αργότερα.

photo:freepik

Τα παραμύθια δεν προοιωνίζονται για το τραγικό τέλος εκείνων των τελευταίων μηνών στο Ντίσελντορφ. H μουσική είναι περιεκτική, χαρούμενη και τα τέσσερα μέρη συνδέονται μ’ ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Αν και οι κινήσεις είναι παρόμοιες σε φόρμα με τον τριμερή χαρακτήρα που έχουν κι άλλα έργα του Σούμαν, τα τμήματα των Παραμυθιών έχουν ραψωδιακή δομή με μια αίσθηση της Βιεννέζικης, Κλασικής εποχής.  

Με αυτόν τον ποιητικό, παραμυθένιο τρόπο, πρέπει να κατανοήσει κανείς τις παραμυθένιες αφηγήσεις ως "ένα σύνολο από υπέροχα πράγματα και περιστατικά" (Novalis). Οι συνειρμοί προκύπτουν ακούσια: το πρώτο κομμάτι ακούγεται σαν νεράιδα. Η οικεία μελωδία σε Σιb  μείζονα  με τις πειραχτικές τρίλιες και τα staccatos δεν πρέπει να ερμηνεύεται πολύ γρήγορα. Το δεύτερο κομμάτι σε σολ ελάσσονα είναι γουργουρητό και αδέξιο, σαν μουσική για γίγαντες, με το κλαρίνο να ανεβαίνει σχεδόν στα ύψη. Το λυρικό κέντρο του κύκλου είναι το όμορφο τρίτο, με τις απαλά κυματιστές κύριες συγχορδίες στις οποίες και τα τρία όργανα φαίνονται να συνδυάζονται σε ένα. Το φινάλε τέταρτο ξεκινά με ηρωική δύναμη – μουσική για έναν ορμητικό ιππότη του οποίου η πριγκίπισσα περιμένει στο τρυφερό μεσαίο τμήμα.

Märchenerzählungen, Op.132, Robert Schumann, Trio Saint-Laurent

Αν θέλετε μπορείτε να διαβάσετε και άλλα κείμενά μου για έργα του Σούμαν, αναζητώντας τα με το όνομα του συνθέτη στις αλφαβητικές ετικέτες του ιστολογίου μου.

ΠHΓΕΣ:
Wikipedia
Allmusic
kammermusik
hyperion

Πανσέληνος Οκτωβρίου: Του Κυνηγού

 

Η Πανσέληνος της Συγκομιδής  και η Πανσέληνος του Κυνηγού είναι χαρακτηριστικές διότι συνδέονται άμεσα με την Φθινοπωρινή Ισημερία.

Η Πανσέληνος της Συγκομιδής είναι εκείνη που ημερολογιακά  βρίσκεται κοντύτερα προς την Φθινοπωρινή Ισημερία (22 Σεπτεμβρίου 2022). Αυτό σημαίνει ότι είτε η Πανσέληνος του Σεπτεμβρίου είτε η Πανσέληνος του Οκτωβρίου θα μπορούσαν να ονομαστούν "Πανσέληνος της Συγκομιδής." Κατά συνέπεια, η Πανσέληνος του Κυνηγού είναι η πρώτη πανσέληνος μετά την Πανσέληνο της Συγκομιδής, που σημαίνει ότι μπορεί να τύχει είτε τον Οκτώβριο είτε τον Νοέμβριο.

Για το 2022, η Πανσέληνος της Συγκομιδής συνέβη στις 10 Σεπτεμβρίου, έτσι η Πανσέληνος του Κυνηγού θα ακολουθήσει μετά από έναν πλήρη σεληνιακό κύκλο, στις 9 Οκτωβρίου. 

Γιατί ονομάζεται Πανσέληνος του Κυνηγού;

Πιστεύεται ότι αυτή η πανσέληνος σηματοδοτεί τον χρόνο που αρχίζει το κυνήγι και όλες τις προετοιμασίες που απαιτούνται για τον κρύο χειμώνα που ακολουθεί. Τα ζώα αρχίζουν να παχαίνουν κι εφόσον οι αγρότες έχουν καθαρίσει τους αγρούς τους κατά την διάρκεια της Πανσελήνου της Συγκομιδής, οι κυνηγοί μπορούν εύκολα να εντοπίζουν τα ελάφια και τα άλλα ζώα που ψάχνουν να βρουν τροφή αλλά και τις αλεπούδες και τους λύκους που έρχονται να κυνηγήσουν τα θηράματά τους. 

Η παλαιότερη χρήση του ονόματος "Πανσέληνος του Κυνηγού" βρίσκεται στο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης το 1710. Υπάρχουν κι άλλα προσωνύμια αυτής τη πανσελήνου, όπως Κόκκινη ή Ματωμένη Πανσέληνος που παραπέμπει είτε στο αίμα των ζώων που θηρεύονται είτε στην αλλαγή χρώματος των φθινοπωρινών φύλλων.

O Gilbert Vinter (1909 – 1969) ήταν Άγγλος συνθέτης και μαέστρος πολύ γνωστός για τις συνθέσεις του για μπάντες χάλκινων οργάνων. Η Πανσέληνος του Κυνηγού, είχε αρχικά τον τίτλο "Ένα Ραντεβού με την Ντιάνα" και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1942. Το κομμάτι αρχίζει με μια μελωδία σε μορφή καντέντσας που συνεχίζει μ' ένα ζωηρό ρυθμό 6/8, όπου ένας μεθυσμένος κυνηγός αφηγείται μέσω μιας χιουμοριστικής μελωδίας τις ατυχίες του. Στην συνέχεια ένα Lento σε μορφή γλυκιάς μπαλάντας μας προδιαθέτει να ψάξουμε για την αγάπη. Το θέμα έχει εμφανείς τζαζ αναφορές στην συνοδεία αφήνοντας ελεύθερο το κόρνο να ξεχωρίζει για να μας φέρει λίγο λίγο στην ατμόσφαιρα, του κυνηγιού το οποίο και τελειώνει με ένταση. 

Gilbert Vinter (1909-1969) - Hunter's Moon

H Πανσέληνος του Κυνηγού 

Mathilde Blind 1841 -1896

Η Πανσέληνος του Κυνηγού ανεβαίνει ψηλά

Ψηλά πάνω από την θερισμένη πεδιάδα

Πέρα στον έρημο ουρανό

Τα συγκεντρωμένα σύννεφα

Τρέχουν άτακτα ολοταχώς 

Σαν τα κυνηγάει ο παθιασμένος άνεμος

Που ουρλιάζει πίσω τους.

Το θορυβώδες κυνήγι έχει τελειώσει,

Τα σκυλιά βρίσκονται στο ζεστό τους σπίτι

Ένας κυνηγός μοναχός ιππεύει 

Με χαλαρό, κρεμασμένο το χαλινάρι 

Ξυπνά έναν κούφιο τόνο

Το κόρνο του μακριά αντηχώντας

Σε έρημες σχισμές.

Η Πανσέληνος του Κυνηγού κατεβαίνει χαμηλά

Η πορεία της είναι σχεδόν γρήγορη

Πού είναι το λαχανιασμένο ζαρκάδι

Πού έφυγε το άγριο ελάφι

Κυνηγός και κυνήγι τώρα

Ξαπλώνουν σε βαθιά λήθη:

Νεκροί ή κοιμισμένοι 

(ελεύθερη απόδοση δική μου) 

Schubert, Σονάτα για πιάνο σε Ντο μείζονα, D.840

 Η Σονάτα αυτή του Σούμπερτ (1797-1828)  ανήκει στα ημιτελή έργα του γι' αυτό έχει και το προσωνύμιο "Reliquie" (Υπόλειμμα, Ημιτελής) και είναι μεν απ' τις τελευταίες του  αλλά πολύ διάσημη. Την έγραψε το 1825, την ίδια χρονιά με την άλλη Σονάτα του γραμμένη στην σχετική σκλίμακα της Σονάτας D. 840, σε Λα ελάσσονα, την D. 845. Οι πρώτες κινήσεις και των δύο συνθέσεων έχουν παρόμοιο εύρος και αρχίζουν κι οι δύο με την ήρεμη εμφάνιση του κυρίου θέματος σε απλές οκτάβες.  Αλλά στα άλλα είναι πολύ διαφορετικές. Η D 845 έχει δύο θέματα εντελώς αντίθετα.

Gábor Melegh:  Franz Schubert, 1827, Hungarian National Gallery

 Η D 840 έχει τα θέματα  σαφέστατα όμοια αν και η απλή φράση της αρχής εμφανίζεται σε μια ποικιλία διαφόρων προσωπείων. Το αρχικό ήρεμο θέμα της πρώτης κίνησης Moderato σταδιακά οδηγείται σε μια τεράστια κλιμάκωση όπου εμφανίζεται το δεύτερο θέμα, που αντανακλά τον ρυθμό του πρώτου θέματος, ενώ η ανάπτυξη κυριαρχείται απ' το πρώτο θέμα. Η χρήση των τριήχων στην μακροσκελή ανάπτυξη συμβάλλει στο εμφανές Μπετοβενικό δράμα. Στην ανακεφαλαίωση το αρχικό θέμα δεν είναι τόσο διακριτό και υπάρχει μεγάλη λεπτότητα. Στην μεγάλη coda χρησιμοποιούνται και τα δύο θέματα.

 Η γενική εντύπωση που αφήνει αυτή η κίνηση είναι ένα είδος Ολύμπιας ηρεμίας που ο Σούμπερτ καταφέρνει να δημιουργήσει με πολύ συνειδητή αρμονική κίνηση. Κι όπως είναι συνηθισμένη η απρόσμενη εξέλιξη της μουσικής του, ο Σούμπερτ  μετά από την έντονη κλιμάκωση  ολοκληρώνει την κίνηση με μια ψιθυριστή υπενθύμιση του αρχικού θέματος.

Το Andante σε μορφή Ρόντο είναι πολύ σκυθρωπό και βαθύτατα θλιβερό. Στην συνέχεια υπάρχει ένα κατευναστικό νανούρισμα όμως σύντομα εμφανίζονται  δραματικές διαθέσεις.

Αυτές οι δύο κινήσεις είναι οι μόνες ολοκληρωμένες της Σονάτας. Οι άλλες δύο κινήσεις, Minuet και Rondo Allegro, είναι ημιτελείς με αβέβαιες τις προθέσεις του συνθέτη.

Schubert Piano Sonata No 15 D 840 C major 'Reliquie' Alfred Brendel

Όλο το έργο έχει πυκνή γραφή, σχεδόν ορχηστρική  και υπάρχει συχνή χρήση επαναλαμβανόμενων νοτών, κάτι που υπονοεί ότι ίσως υπάρχει κάποια σύνδεση με την  Συμφωνία  "Gmunden-Gastein" την οποία ταυτίζουν με την Μεγάλη Συμφωνία D 944 και που αναφέρεται σε κάποιες επιστολές του Σούμπερτ εκείνης της περιόδου. Με τις δύο ολοκληρωμένες κινήσεις αυτής της Σονάτας, την πρώτη δυναμική, ενεργητική και με ένταση ενώ την δεύτερη με ξαιρετικά ευαίσθητο και συναισθηματικό περιεχόμενο φαίνεται να φέρνει στην μνήμη του συνθέτη το αρχαίο ελληνικό θέατρο. 

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
standrewspianoruition
gogale
hyperion