Παραμύθια του Σούμαν

 Μια από τις τελευταίες συνθέσεις του Σούμαν, (1810-1856) τα Παραμύθια έργο 132 για πιάνο, βιόλα και κλαρινέτο, γράφηκε μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα: 9 - 11 Οκτωβρίου 1853, λίγο πριν εισαχθεί στο άσυλο και αποπειραθεί ν’ αυτοκτονήσει ο συνθέτης. Χρησιμοποιεί τον ιδιο συνδυασμό οργάνων με το Τριο Kegelstatt του Μότσαρτ. Ο συνθέτης ήθελε να γράψει κάτι “παραστατικό και φανταστικό” χωρίς να έχει στο νου του κάποιο συγκεκριμένο παραμύθι. Η Κλάρα Σούμαν έγραψε στο Ημερολόγιό της: “ Σήμερα ο Ρόμπερτ ολοκλήρωσε 4 κομμάτια για πιάνο, κλαρινέτο και βιόλα και ήταν πολύ χαρούμενος. Έχει την εντύπωση ότι αυτή η συλλογή θα είναι εξαιρετικά ρομαντική με την έννοια του μυστηριώδους. Ο συνθέτης αποκάλεσε τα κομμάτια "παραμυθένια" και η σύνθεση των τριών οργάνων του φάνηκε να έχει ένα πολύ περίεργο αποτέλεσμα". Τα κομμάτια αυτά παρουσιάστηκαν ιδιωτικά για πρώτη φορά με την Κλάρα στο πιάνο, τον βιολίστα Ρούπερτ Μπέκερ και τον κλαρινετίστα Γιόχαν Κόχνερ στις 23 Οκτωβρίου 1853. Αργότερα τα παρουσίασε δημόσια ο Γιόζεφ Γιόακιμ όπου έτυχαν καλής υποδοχής.

photo: Διαδίκτυο

Παρά το ασυνήθιστο σύνολο οργάνων, ο μικρός κύκλος έγινε αμέσως αποδεκτός από τους εκδότες Breitkopf und Härtel και δημοσιεύτηκε ήδη από τον Φεβρουάριο του 1854. Στις 20 Φεβρουαρίου, ο Schumann παρουσίασε περήφανα το πρώτο του αντίγραφο στον αφοσιωμένο Albert Dietrich με την αφιέρωση σ' αυτόν – μια από εκείνες τις μέρες που γλίτωσε τις ακουστικές παραισθήσεις που τον βασάνιζαν για εβδομάδες. Μόλις μια εβδομάδα αργότερα, την Καθαρά Δευτέρα, ο συνθέτης, σε ψυχική σύγχυση, έπεσε από τη γέφυρα του Ρήνου του Ντίσελντορφ στο ποτάμι. Ψαράδες τον έβγαλαν από το νερό. Ο βουρκωμένος, μπερδεμένος και απελπισμένος Σούμαν έπρεπε να μεταφερθεί στο σπίτι του από το πλήθος των ανόητων που φώναζε. Ακολούθησε εισαγωγή στο ψυχιατρείο στο Längenich κοντά στη Βόννη, από το οποίο δεν θα έφευγε μέχρι τον θάνατό του δυόμισι χρόνια αργότερα.

photo:freepik

Τα παραμύθια δεν προοιωνίζονται για το τραγικό τέλος εκείνων των τελευταίων μηνών στο Ντίσελντορφ. H μουσική είναι περιεκτική, χαρούμενη και τα τέσσερα μέρη συνδέονται μ’ ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Αν και οι κινήσεις είναι παρόμοιες σε φόρμα με τον τριμερή χαρακτήρα που έχουν κι άλλα έργα του Σούμαν, τα τμήματα των Παραμυθιών έχουν ραψωδιακή δομή με μια αίσθηση της Βιεννέζικης, Κλασικής εποχής.  

Με αυτόν τον ποιητικό, παραμυθένιο τρόπο, πρέπει να κατανοήσει κανείς τις παραμυθένιες αφηγήσεις ως "ένα σύνολο από υπέροχα πράγματα και περιστατικά" (Novalis). Οι συνειρμοί προκύπτουν ακούσια: το πρώτο κομμάτι ακούγεται σαν νεράιδα. Η οικεία μελωδία σε Σιb  μείζονα  με τις πειραχτικές τρίλιες και τα staccatos δεν πρέπει να ερμηνεύεται πολύ γρήγορα. Το δεύτερο κομμάτι σε σολ ελάσσονα είναι γουργουρητό και αδέξιο, σαν μουσική για γίγαντες, με το κλαρίνο να ανεβαίνει σχεδόν στα ύψη. Το λυρικό κέντρο του κύκλου είναι το όμορφο τρίτο, με τις απαλά κυματιστές κύριες συγχορδίες στις οποίες και τα τρία όργανα φαίνονται να συνδυάζονται σε ένα. Το φινάλε τέταρτο ξεκινά με ηρωική δύναμη – μουσική για έναν ορμητικό ιππότη του οποίου η πριγκίπισσα περιμένει στο τρυφερό μεσαίο τμήμα.

Märchenerzählungen, Op.132, Robert Schumann, Trio Saint-Laurent

Αν θέλετε μπορείτε να διαβάσετε και άλλα κείμενά μου για έργα του Σούμαν, αναζητώντας τα με το όνομα του συνθέτη στις αλφαβητικές ετικέτες του ιστολογίου μου.

ΠHΓΕΣ:
Wikipedia
Allmusic
kammermusik
hyperion