Σύνοδος Δία και Κρόνου

 

Πρόσφατα (21 Δεκεμβρίου 2020) ο πλανήτης Δίας και ο πλανήτης Κρόνος - οι δύο μεγαλύτεροι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος - πλησίασαν πολύ κοντά ο ένας τον άλλον κι έμοιαζαν σαν ένας διπλός πλανήτης.

Τύχο Μπράχε

Το 1563 στις 25 Αυγούστου, ένας σπουδαίος Δανός αστρονόμος,αριστοκρατικής καταγωγής, έφηβος ακόμη, ο Τύχο (ή Τύχων)  Μπράχε (Tycho Brahe) παρατήρησε μια άλλη σύνοδο του Δία και του Κρόνου και πρόσεξε ότι οι πίνακες του Πτολεμαίου και του Κοπέρνικου που χρησιμοποιούντο την εποχή εκείνη για την πρόβλεψη αστρονομικών φαινομένων δεν ήταν ακριβείς. Το γεγονός αυτό τον οδήγησε να αντιληφθεί ότι για να υπάρχει πρόοδος στην αστρονομία  έπρεπε να γίνεται συστηματική, σχολαστική παρατήρηση κάθε νύχτα, χρησιμοποιώντας τα πιο ακριβή όργανα που μπορούσαν να υπάρχουν. Άρχισε, λοιπόν  να χρησιμοποιεί λεπτομερείς καταγραφές των αστρονομικών του παρατηρήσεων.

Σαν αστρονόμος, ο Τύχο (1546-1601) προσπάθησε να συνδυάσει τα γεωμετρικά οφέλη του συστήματος του Κοπέρνικου με τα φιλοσοφικά οφέλη του συστήματος του Πτολεμαίου, δημιουργώντας το δικό του μοντέλο του σύμπαντος, το Τυχωνικό σύστημα. Το σύστημά του έβλεπε σωστά την Σελήνη να περιστρέφεται γύρω από την Γη και τους πλανήτες να περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο, αλλά λανθασμένα θεώρησε ότι ο Ήλιος περιστρέφεται γύρω από την Γη. Επιπλέον, ήταν ο τελευταίος απ' τους μεγάλους αστρονόμους που δούλευαν χωρίς τηλεσκόπια.

Το Τυχωνικό Γεωκεντρικό Σύστημα όπου το μπλε σημάδι είναι η Γη. Γύρω της περιστρέφονται ο Ήλιος και η Σελήνη στην θαλασσιά τροχιά. Οι άλλοι πλανήτες στις πορτοκαλιές τροχιές περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο.

Το 1566  σπούδαζε ιατρική κι ενδιαφερόταν για την ιατρικής φύσεως αλχημεία και την ιατρική βοτανολογία. Στις 29 Δεκεμβρίου 1566 σε ηλικία 20 ετών έχασε μέρος της μύτης του σε μια μονομαχία με σπαθιά απ' τον επίσης Δανό ευγενή και τρίτο εξάδελφό του Manderup Parsberg. Οι δύο τους είχαν μεθήσει και τσακώθηκαν στις 10 Δεκεμβρίου 1566 για το ποιός είναι καλύτερος μαθηματικός. Στις 29 του ίδιου έτους τσακώθηκαν και πάλι για να καταλήξουν σε μονομαχία στο σκοτάδι, η οποία κόστισε την μύτη του Τύχο. Έκτοτε είχε μια πρόσθετη μύτη στο πρόσωπό του για όλη την υπόλοιπη ζωή του. Μια κόλλα ή κρέμα την κρατούσε σταθερή και λέγεται ότι ήταν φτιαγμένη από ασήμι και χρυσό. Τον Νοέμβριο του 2012  Δανοί και Τσέχοι ερευνητές ανέφεραν ότι αυτή η προσθετική μύτη ήταν από χαλκό αφού ανέλυσαν ένα μικρό δείγμα από κόκκαλο της μύτης του μετά από την εκταφή του σώματός του το 2010. Ο λόγος της εκσκαφής ήταν να διαπιστωθεί αν ο θάνατός του οφειλόταν σε δηλητηρίαση ή όχι. Τελικά έπασχε από ουρία, η οποία σταδιακά του επέφερε τον θάνατο.

Το Ουράνινμποργκ από άτλαντα του 1663

Ο βασιλιάς Φρειδερίκος ΙΙ της Δανίας και Νορβηγίας παρεχώρησε στον Τύχο ένα μικρό νησί, το Βεν και τον επιχορηγούσε για να κάνει τις παρατηρήσεις και τις μελέτες του κι εκεί έκτισε το Ουράνινμποργκ (Κάστρο του Ουρανού) όπου έκανε προσεκτικές μετρήσεις. Όταν πέθανε ο Φρειδερίκος ΙΙ και τον διαδέχτηκε ο βασιλιάς Κρίστιαν IV το 1597, ο Τύχο εξορίστηκε. Τότε τον δέχτηκε στην αυλή του ο Βοημός αυτοκράτορς Ροδόλφος ΙΙ στην Πράγα όπου έγινε ο επίσημος αυτοκρατορικός αστρονόμος μέχρι τον θάνατό του το 1601. Ενταφιάστηκε στην Πράγα.

Μαθητής του Τύχο Μπράχε και συνεχιστής του έργου ήταν ο Γιοχάννες Κέπλερ ο οποίος είχε μεγάλο σεβασμό σις μεθόδους του Τύχο και την ακρίβεια των παρατηρήσεών του, θεωρώντας τον τον νέο Ίππαρχο που θα έδινε τις βάσεις για την αποκατάσταση της επιστήμης της Αστρονομίας.

*****

O Άγγλος συνθέτης Γούσταβ Χολστ (1874-1934) έγραψε το γνωστό έργο "Οι Πλανήτες" που περιγράφει μουσικά  επτά πλανήτες του Ηλιακού μας συστήματος: Άρης, Αφροδίτη, Ερμής, Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας.

Θα ακούσουμε τις συνθέσεις για τους δύο πλανήτες που βρέθηκαν σε σύνοδο πρόσφατα Δία και Κρόνο (21 Δεκεμβρίου 2020) για να τιμήσουμε και τον Τύχο Μπράχε που παρατήρησε το 1563 μια τέτοια σύνοδο αλλά και που έχασε την μύτη του στις 29 Δεκεμβρίου 1566.

   Χόλστ: Δίας

Χολστ: Κρόνος

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
John Banville: Prague Pictures: A Portrait of the City

Brahms - Chorale Preludes

 

Στις 21 Μαΐου 1896 απεβίωσε στην Φρανκφούρτη η δια βίου αγαπημένη φίλη του Μπραμς, Κλάρα Σούμαν. Την θεωρούσε τον "μεγαλύτερο πλούτο" της ζωής του και με τους λανθασμένους χειρισμούς για το ταξίδι, ο Μπραμς δεν κατάφερε να παρευρεθεί στην κηδεία της. Μετά την επιστροφή του στο  Ischl, όπου περνούσε τα καλοκαίρια του, οι φίλοι του παρατήρησαν κάποια αλλαγή στην εμφάνισή του. Οι γιατροί είπαν στην αρχή ότι ο συνθέτης είχε ίκτερο, αν και κρυφά πίστευαν ότι έπασχε από καρκίνο του ήπατος, η ασθένεια που ήταν η αιτία θανάτου του πατέρα του. Όταν ο Μπραμς πήγε στο Karlsbad για θεραπεία ήταν πιθανόν να μην γνώριζε την σοβαρότητα της κατάστασής του. Σπάνια παραδεχόταν ότι ήταν ασθενής, ακόμη κι αν γνώριζε ότι ήταν αλήθεια.

Johannes Brahms

Μέσα σ' αυτή την ατμόσφαιρα ο Μπραμς συνέθεσε τα 11 Πρελούντια Χορικά. Είναι πιθανόν ότι κάποια θέματα να προϋπήρξαν του 1896. Όμως το σύνολο της σύνθεσης ολοκληρώθηκε μέσα στο έτος. Υποσυνείδητα ίσως να είχε αντιληφθεί ότι δεν θα ζούσε άλλο καλοκαίρι, επειδή υπάρχουν δυο chorales με τον ίδιο τίτλο  "Herzlich tut ich verlangen nach einem sel'gen End" (=Ειλικρινά εύχομαι για ένα ευτυχές τέλος).  Πέθανε στις 3 Απριλίου 1897.

Ο τάφος του Μπραμς στο Κεντρικο Κοιμητήριο της Βιέννης

Ενδοσκόπηση, ανασκόπηση, αποχαιρετισμός είναι οι λέξεις που έρχονται στο νου μας για να περιγράψουμε αυτές τις συνθέσεις. Συνειδητά ή υποσυνείδητα ο Μπραμς έθετε την υπογραφή του τέλους του σ' αυτό το έργο. Τα "Τέσσερα Σοβαρά Τραγούδια" που γράφηκαν νωρίτερα  το 1896  είναι ένας στοχασμός πάνω στον άνθρωπο και στην πορεία του προς τον θάνατο. Παρομοίως, τα κείμενα τουλάχιστον έξι απ' τα έντεκα πρελούντια αναφέρονται στην έλευση του θανάτου.  

Η στάση του Μπραμς, βέβαια σ' αυτά τα πρελούντια είναι πιο σύνθετη και "ρομαντική" απ' την απλή αναμονή του θανάτου, όπως περιγράφεται πειστικά στις καντάτες του Μπαχ. Ο Μπραμς λαχταρούσε την γαλήνη, ίσως και την λήθη, αλλά είχε έλλειψη της ξεκάθαρης πίστης του Μπαχ. Το προσωπείο του στωικισμού - κάτι που δεν ταίριαζε στο ταμπεραμέντο του - με το οποίο πάλευε να αντιμετωπίσε το γεγονός του θανάτου δεν ήταν πάντα τόσο ισχυρό για να προστατέψει τον εσωτερικό του εαυτό.

Είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσουμε ποια κινητήρια δύναμη τον έσπρωξε να χρησιμοποιήσει Χριστιανικά Κείμενα για τα Πρελούντια αυτά. Όποια όμως κι αν είναι η αλήθεια της κατάστασης του μυαλού του εκείνη την χρονιά, ο Μπραμς δημιούργησε αυτά τα μικρά αριστουργήματα, στα οποία η πλούσια φλέβα του σε ρομαντική μελαγχολία συνδυάστηκε με την μεγάλη ιστορική διορατικότητά του πάνω στην τεχνική των Πρελουντίων Χορικών. Αυτός ο παραγωγικός συνδυασμός συναισθήματος κι εμπειρίας έδωσε αυτό το εκπληκτικό αποτέλεσμα μουσικής ομορφιάς και αυτοσυγκέντρωσης. Δεν υπάρχει αγωνία, παρά μόνο σιγουριά και ηρεμία. Είναι ένα έργο ρομαντικό με βάση τις μπαρόκ εμπνεύσεις απ' τα Χριστιανικά Κείμενα. 

Προτείνω αρχικά να ακούσουμε το δεύτερο απ' τα δυο χορικά με τον ίδιο τίτλο αρ. 10 σε όργανο (αυθεντική μορφή και μεταγραφή για πιάνο 4 χέρια).

Brahms - Chorale Prelude"Herzlich tut mich verlang

Brahms: Chorale Preludes op. 122 "Herzlich tut mich verlangen" (arr. piano four hands)

Tα 11 Χορικά είναι τα μόνα έργα του Brahms που εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του.

Εδώ μπορούμε να ακούσουμε και τα 11 Πρελούντια Χορικά τα οποία έχουν τους παρακάτω τίτλους:

1. "Mein Jesu, der du mich" (E minor)  (‘My Jesus, you who have chosen me for  eternal delight’)
2. "Herzliebster Jesu". Adagio (G minor) (‘Beloved Jesus, how have you offended’)
3. "O Welt, ich muss dich lassen" (F major) [1st version] (‘O world, I must leave  you’)
4. "Herzlich tut mich erfreuen" (D major) (‘I am deeply gladdened by the lovely        summertime’)
5. "Schmücke dich, o Liebe Seele" (E major) (‘Bedeck yourself, O dear soul’)
6. "O wie selig seid ihr doch, ihr Frommen". Molto moderato (D  minor)  (‘Oh, how    blessed you are, you godly ones’)
7. "O Gott, du frommer Gott" (A minor) (‘O God, you benevolent God’)
8. "Es ist ein Ros' entsprungen" (F major) (‘A rose has arisen from a tender root’)
9. "Herzlich tut mich verlangen" (A minor) [1st version]  (‘ I deeply long for a blissful  end’)
10. "Herzlich tut mich verlangen" (A minor) [2nd version]
11. "O Welt, ich muss dich lassen" (F major) [2nd version]

Brahms - 11 Chorale Preludes, Op.122 - Virgil Fox, organ

Και μια μεταγραφή και των 11 για πιάνο 4 χέρια απ' τον Π. Σέρκιν σε ζωντανή ηχογράφηση

 J. Hsu & P. Serkin: Brahms 11 Chorale Preludes, Op.122 - arr. P. Serkin (Live)

'Αλλα άρθρα μου για τον Μπραμς μπορείτε να διαβάσετε:
Μπραμς, Κουιντέτο για κλαρινέτο έργο 115

Μπραμς Τρίο για βιολί, κόρνο και πιάνο έργο 40

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
The Organist's Repertory
The Diapason
Hyperion

Χειμωνιάτικο Παραμύθι Σαίξπηρ - Λάρσον

 “Το Χειμωνιάτικο Παραμύθι”,γραμμένο σε μορφή θεατρικού έργου από τον σπουδαίο  Ουίλιαμ Σαίξπηρ , παρουσιάστηκε στο θέατρο, το 1611.

Η πρώτη σελίδα του Χειμωνιάτικου Παραμυθιού (1632)

Η ιστορία έχει επίκεντρο το πάθος, την ζήλια αλλά και την ολοκληρωτική εξουσία του ηγεμόνα πάνω στους υπηκόους του αλλά και στην ίδια την σύζυγό του.

Η ιστορία διαδραματίζεται στην Σικελία και στην Βοημία αλλά αναφέρονται και οι Δελφοί. Με λίγα λόγια "Το Χειμωνιάτικο Παραμύθι" λέει τα παρακάτω:

Ο βασιλιάς της Σικελίας Λεόντιος έχει έναν αδελφικό φίλο τον Πολύξενο, βασιλιά της Βοημίας που τον φιλοξενεί για πολλούς μήνες. Ο Πολύξενος αποφασίζει να επιστρέψει στο βασίλειό του για να τακτοποιήσει τις υποθέσεις του, όμως ο Λεόντιος προσπαθεί να τον πείσει να μείνει περισσότερο, αλλά εις μάτην. Αναλαμβάνει, κατόπιν εντολής του συζύγου της, η βασίλισσα Ερμιόνη να τον μεταπείσει και ω του θαύματος ο Πολύξενος αλλάζει γνώμη και μένει.

Αυτή, όμως η μεταστροφή μπολιάζει με ζήλια και φθόνο την καρδιά του Λεόντιου γιατί υποψιάζεται ότια κάτι συμβαίνει μεταξύ της Ερμιόνης και του Πολύξενου και αναθέτει στον Κάμιλλο, έμπιστό του, να σκοτώσει τον Πολύξενο. Ο Κάμιλλος, όμως, νομίζει πως ο βασιλιάς είναι άδικος, ομολογεί τα πάντα στον Πολύξενο και φεύγουν μαζί για την Βοημία.

Όταν μαθαίνει τα νέα ο Λεόντιος θυμώνει περισσότερο και φυλακίζει την Ερμιόνη. Στέλνει απεσταλμένους στο Μαντείο των Δελφών (που είναι νησί στο παραμύθι) για να του πει τι θα κάνει. Η φυλακισμένη Ερμιόνη είναι έγκυος και γεννάει ένα κοριτσάκι, αλλά ο Λεόντιος δεν το αναγνωρίζει ως νόμιμο και διατάζει να το εγκαταλείψουν στα βουνά να πεθάνει. Στο μεταξύ η Ερμιόνη δικάζεται κι έρχεται κι ο χρησμός απ' τους Δελφούς που την αθωώνει αλλά και προσθέτει πως αν δεν βρεθεί το βρέφος ο βασιλιάς δεν θα αποκτήσει απογόνους. Στα νέα ότι το κορίτσι εγκαταλείφθηκε να πεθάνει, η Ερμιόνη πεθαίνει καθώς κι ο μικρός Μαμίλλιος, πρωτότοκος γιος του βασιλικού ζεύγους και διάδοχος.

 Περνούν δεκαέξι χρόνια και το βρέφος που είχε εγκαταλειφθεί, σώθηκε και μεγάλωσε στην οικογένεια ενός βοσκού. Η Περντίτα είναι μια πολύ όμορφη κοπέλα που την έχει ερωτευθεί ο Φλοριζέλ, γιός του Πολύξενου. Αποφασίζει ο Φλοριζέλ να την παντρευτεί, αλλά ο πατέρας του στέκεται εμπόδια λέγοντας ότι δεν κατάγεται από αριστοκρατική γενιά. Όμως, ο βοσκός είχε φυλάξει κάποια εμβλήματα που υπήρχαν στο φασκιωμένο κι εγκαταλειμένο βρέφος, που αποδεικνύουν την βασιλική γενιά της και μάλιστα ότι ήταν κόρη του βασιλιά Λεόντιου. Ο Φλοριζέλ, μετά από συμβουλή του Κάμιλλου, παίρνει την Περντίτα και πάνε στην Σικελία.

Εκεί, βγαίνει αληθινός ο χρησμός του Μαντείου των Δελφών όπου βρέθηκε η κόρη του βασιλιά κι έτσι ο θρόνος θα έχει διάδοχο. Αλλά υπάρχει κι άλλη έκπληξη: μια πιστή υπηρέτρια της Ερμιόνης, η Παυλίνα, ζητάει να παρουσιάσει το άγαλμα της βασίλισσας που έφτιαχνε τόσα χρόνια σ' ένα σπιτάκι του κήπου. Αποκαλύπτοντας το άγαλμα, ζωντανεύει η βασίλισσα που ήταν κρυμμένη δεκαέξι χρόνια στο σπίτι της Παυλίνας ελπίζοντας να έλθει η στιγμή που ο χρησμός θα επαληθευτεί και θα ξαναδεί την αγαπημένη κόρη της. Κι έτσι το παραμύθι έχει αίσιο τέλος!

Η Ερμιόνη ζωντανεύει (πίνακας του 19ου αιώνα)

Γιατί λέγεται "Το Χειμωνιάτικο Παραμύθι" κανείς δεν ξέρει, αλλά στα παραμύθια όλα επιτρέπονται.

Πάνω σ' αυτή την ιστορία ο Σουηδός συνθέτης Λαρς-Έρικ Λάρσον (1908-1986) έγραψε μια σκηνική μουσική το 1937.

Έχει τέσσερις κινήσεις:

I. Siciliana: Andantino
Η πρώτη κίνηση, είναι τόσο λυρική και το κόρνο που ακούγεται προσθέτει ένα πλούσιο και ζεστό ηχόχρωμα στον συνολικό ήχο. 

II. Intermezzo: Allegro leggiero
Η δεύτερη κίνηση, είναι λίγο πιο γοργή, εξακολουθώντας τον απαλό, ήρεμο τόνο αν και σε κάποια σημεία ακούγονται γρήγορα περάσματα εγχόρδων. Η μελωδία είναι χαρούμενη και ο ρυθμός ανάλαφρος.

III. Pastoral: Allegretto pastorale
Εδώ, στην τρίτη κίνηση έχουμε και πάλι το ύφος της εναρκτήριας μελωδίας.

IV. Epilogue: Andante
Στον επίλογο, που έχει την μεγαλύτερη διάρκεια, τα έγχορδα και η άρπα συνθέτουν μια υπέροχη εικόνα, όπου τα ξύλινα πνευστά συμβάλουν στην δημιουργία πολύ ωραίων μελωδιών.

Lars-Erik Larsson : A Winter's Tale 

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
BBC
Allmusic
vivlio

Χάυδν - Τα κουαρτέτα του Ήλιου

 

Τα επονομαζόμενα κουαρτέτα του "Ήλιου" του Γιόζεφ Χάυδν,(1732 -1809) λέγεται ότι αντιπροσωπεύουν την πρωτοφανή άνθιση της συνθετικής του παραγωγής σ' αυτό το είδος, (κουαρτέτα εγχόρδων), θέτοντας ένα υψηλού επιπέδου ορόσημο για τον οποιοδήποτε μελλοντικό συνθέτη. Τα έξι αυτά κουαρτέτα δεν είναι απλά ένα μνημείο συνθετικής δεινότητας ή κομψότητας, αλλά είναι και η ευελιξία τους, η ποικιλία και η μη προβλέψιμη ανάπτυξή τους που τα κάνει τόσο συναρπαστικά. Κάθε μέτρο είναι μεστό μιας αίσθησης μουσικής περιπέτειας, μια χειροπιαστή αίσθηση ότι ο Χάυδν κτίζει γέφυρες ανάμεσα σε ύφος και ιδέες ώστε να δημιουργεί συνθετικό όραμα ενός έργου για τέσσερα έγχορδα και να προχωρεί πέρα απ' οποιαδήποτε ιστορική μουσική πηγή που του ήταν γνώριμη αλλά και να φτάνει στα πέρατα της δικής του μουσικής φαντασίας. 

Ο Ήλιος στην έκδοση Χούμελ των κουαρτέτων

Ο Χάυδν από νωρίς καλλιέργησε το είδος του κουαρτέτου εγχόρδων. Οι πρώτες του συνθέσεις γι' αυτό τον συνδυασμο οργάνων (δύο βιολιά, βιόλα και τσέλο) ήταν κάπως πιο ελαφρές συνθέσεις, κάτι σαν σερενάτες ή ντιβερτιμέντα που συνόδευαν τα γεγονότα της ζωής στις πριγκιπικές αυλές όπου εργαζόταν. Το σύνολο των έξι κουαρτέτων έργο 20, βρίσκει τον συνθέτη να μελετάει βαθύτερα, εντατικοποιώντας την συγκινησιακή έκφραση της μουσικής και προσθέτοντας πολυπλοκότητα που δεν ανιχνεύεται σε προηγούμενα κουαρτέτα του.Ο ίδιος ο Μπετόβεν αντέγραψε ένα απ' αυτά τα κουαρτέτα του έργου 20 όταν ήταν μαθητής του Χάυδν στην Βιέννη. Αυτή είναι η στιγμή - ορόσημο, όπου το κουαρτέτο εγχόρδων εγκαταλείπει τα ίχνη των ελαφρών ριζών του πίσω του και ανοίγει τα φτερά του για ένα καινούργιο είδος σοβαρής οργανικής μουσικής στο επίπεδο της κλασικής συμφωνίας. Όπως ο σπουδαίος μουσικολόγος Ντόναλτν Τόβι είπε, "Με το έργο 20 η ιστορική ανάπτυξη των κουαρτέτων του Χάυδν φτάνει σ' ένα στόχο. Και η περαιτέρω εξέλιξη δεν είναι εξέλιξη με κάποια ιστορική έννοια, αλλά απλά η διαφορά μεταξύ ενός έργου τέχνης και του επόμενου".

Έτσι ο Χάυδν βαφτίστηκε πατέρας του κουαρτέτου.

Ο Χάυδν παίζοντας σε κουαρτέτο

Τα χειρόγραφα κείμενα των έξι κουαρτέτων χρονολογούνται απ' το 1772. Δημοσιεύθηκαν σαν "Opus XX" στο Παρίσι από τον Χούμελ το 1774 και στο Άμστερνταμ πάλι απ' τον Χούμελ πέντε χρόνια αργότερα με την εικόνα του Ήλιου στο εξώφυλλο, που έτσι δικαιολογεί και το προσωνύμιο όλης της σειράς σαν "Κουαρτέτα του Ήλιου". Η δε σειρά που είναι καταγραμμένα εξακολουθεί να είναι η ίδια, την οποία επέλεξε ο ίδιος ο συνθέτης, με το κουαρτέτο σε φα ελάσσονα αρ. 5 να είναι το εναρκτήριο.

1. Κουαρτέτο έργο 20 αρ. 5 σε φα ελάσσονα. Μια εκπληκτική μελέτη πώς οι αρμονικές αλλαγές μεταμορφώνουν το θεματικό υλικό.

1.Allegro moderato
2.Minuetto
3.Adagio
4.Finale: Fuga a due Soggetti

Op. 20 No. 5 in F minor

2. Κουαρτέτο έργο 20 αρ. 6 σε Λα μείζονα. To πιο συντηρητικό όλης της σειράς, με ζωηρό αισιόδοξο χαρακτήρα.

1.Allegro di Molto e Scherzando

2.Adagio, Cantabile

3.Minuetto. Allegretto

4.Fuga a 3 Soggetti. Allegro

Op. 20 No. 6 in A major

3. Κουαρτέτο έργο 20 αρ. 2 σε Ντο μείζονα. Εδώ ο Χάυδν αναπτύσσει μια ισονομία μεταξύ των οργάνων, δημιουργώντας συνομιλία μεταξύ τους.

1.Moderato

2.Adagio

3.Minuetto. Allegretto

4.Fuga a 4 Soggetti

Op. 20 No. 2 in C major

4. Κουαρτέτο έργο 20 αρ. 3 σε σολ ελάσσονα. Είναι το πιο αινιγματικό όλης της σειράς. διότι σε πολλά σημεία έχει ακαθόριστες ερμηνείες.

1.Allegro con Spirito

2.Minuetto. Allegretto

3.Poco Adagio

4.Finale. Allegro Molto

 Op. 20 No. 3 in G minor

5. Κουαρτέτο έργο 20 αρ. 4 σε Ρε Μείζονα. Είναι το πιο δημοφιλές κι έχει γνωρίσει την μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα από τα υπόλοιπα πέντε.

1.Allegro di Molto

2.Un poco Adagio Affettuoso

3.Allegretto alla zingarese

4. Presto scherzando

Op. 20 No. 4 in D major

6. Κουαρτέτο έργο 20 αρ.1 σε Μιb Μείζονα. Εδώ ο Χάυδν αλλάζει το μοντέλο των κουαρτέτων μέχρι των ημερών του. Το δεύτερο θέμα της έκθεσης ακούγεται από το τσέλο αντί του βιολιού που παίζει σε ψηλότερες νότες απ' την βιόλα που το συνοδεύει.

1.Allegro Moderato

2.Minuetto. Allegretto

3.Affettuoso e sostenuto

4.Finale. Presto

 Op. 20 No. 1 in E flat major

 

Αν θέλετε μπορείτε να διαβάσετε για τον Χάυντν και την Συμφωνία του Αποχαιρετισμού σε παλαιότερο άρθρο μου
Franz Joseph Haydn

Μπετόβεν - Έγκμοντ

 

Για τα 250 χρόνια της γέννησης του μεγάλου Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν (17/12/1770 - 26/3/1827)  αφιερώνω αυτό το άρθρο που αναφέρεται σ' ένα έργο του όπου σκιαγραφούνται τα ιδανικά της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας, που τόσο πολύ πίστευε ο μεγάλος Γερμανός Μουσουργός.

Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν

Επιγραφή με την ημερομηνία γέννησης στο σπίτι που γεννήθηκε στην Βόννη

O Έγκμοντ είναι μια σκηνική μουσική για το ομώνυμο θεατρικό έργο του Γκαίτε. Το 1809, το Burgtheater της Βιέννης ζήτησε από τον Μπετόβεν, που υπήρξε μεγάλος θαυμαστής του Γκαίτε, να συνθέσει σκηνική μουσική για μια αναβίωση του έργου δέχτηκε με ενθουσιασμό. Του θύμισε θέματα κοντινά στις δικές του πολιτικές ανησυχίες, που είχε ήδη εκφράσει στην όπερα του Leonore (μετονομάστηκε Fidelio, στην οριστική έκδοση 1814) και στην εισαγωγή του Coriolan (το 1807).

Λαμοράλ, Κόμης του Έγκμοντ

Στο δράμα του Έγκμοντ, o Γκαίτε (1787) αναφέρει την μάχη του Κόμη Έγκμοντ (1522-1568) εναντίον του δεσποτικού Δούκα της Albe. Ο Έγκμοντ είναι ένας διάσημος Φλαμανδός πολεμιστής, και ο Δούκας της Albe αντιπροσωπεύει τον Ισπανό εισβολέα. Αν και υπό την απειλή της σύλληψης, ο Έγκμοντ αρνείται να φύγει μακριά και να εγκαταλείψει το ιδανικό του για την ελευθερία. Φυλακισμένος και εγκαταλελειμένος εξαιτίας της δειλίας των ανθρώπων του, και παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες της αγαπημένης του Klärchen, καταδικάζεται σε θάνατο.

Έτσι, αντιμέτωπη με την αποτυχία και την απελπισία της, η Klärchen βάζει τέρμα στη ζωή της. Το έργο τελειώνει με την τελευταία έκκληση του ήρωα να πολεμούμε για την ανεξαρτησία. Ο θάνατός του ως μάρτυρα εμφανίζεται σαν μια νίκη ενάντια στην καταπίεση.Goethe

Ο Έγκμοντ είναι ένα πολιτικό μανιφέστο στο οποίο η λαχτάρα του Έγκμοντ για τη δικαιοσύνη και την εθνική ελευθερία είναι αντίθετη με την δεσποτική εξουσία του Δούκα της Albe. Είναι, επίσης, ένα δράμα του πεπρωμένου, στο οποίο η Φλαμανδική αριστοκρατία με τη μοιρολατρία, δέχεται τις ολέθριες συνέπειες της ευθύτητας και της ειλικρίνειας.

Συνήθως ακούγεται μόνο η δυναμική και εντυπωσιακή εισαγωγή του έργου που συνοψίζει όλη την δραματικότητα του έργου, απ' την ζοφερή αργή αρχή της, που υπονοεί την αποπνικτική πίεση της Ισπανίας, μέχρι  την μανιασμένη μεταμόρφωση της τραγωδίας σε δόξα!

Beethoven - Overture to "Egmont", Op. 84

Εκτός από την εισαγωγή Έγκμοντ, ο Μπετόβεν έγραψε εννέα κομμάτια της σκηνικής μουσικής, υψηλής ποιότητας, αλλά λίγο ασύνδετα, δίνοντας κορυφαία έμφαση στον θάνατο της όμορφης Klärchen. Εδώ ολόκληρη η σκηνική μουσική.

Ludwig Van Beethoven - " Egmont " Ouverture et Musique de Scène op.84

Τα μέρη:

1.Ouverture: Sostenuto, ma non troppo - Allegro

2.Lied: "Die Trommel gerühret"

3.Entracte: Andante

4.Entracte: Larghetto

5.Lied: "Freudvoll und Leidvoll"

6.Entracte: Allegro - Marcia

7.Entracte: Poco sostenuto e risoluto

8.Mort de Klärchen

9.Melodram: "Süßer Schlaf"

10.Siegessymphonie (sinfonia della vittoria): Allegro con brio

Σοστακόβιτς - Κοντσέρτο για τσέλο αρ. 1

"Το επόμενο μεγάλο έργο μου θα είναι ένα κοντσέρτο για τσέλο και ορχήστρα. Το πρώτο μέρος - ένα Αλεγκρέτο με πνεύμα χαρούμενου εμβατηρίου - είναι ήδη έτοιμο <....>... έχω σχεδιάσει αυτό το κοντσέρτο εδώ και πολύ καιρό. Η αρχική παρόρμηση για την σύνθεση αυτή προήλθε απ' την Συμφωνία Κοντσερτάντε για τσέλο και ορχήστρα του Προκόφιεφ. Αυτό το έργο μου διήγειρε ένα ζωντανό ενδιαφέρον και μ' έκανε να στραφώ σ' αυτό το είδος"
“Creative Plans of Dmitri Shostakovich”, “Sovietskaya Kultura” - 6 Ιουνίου 1959

Ντιμίτρι Σοστακόβις

 
Ο Ντιμίτρι Σοστακόβιτς κατέχει μια μοναδική θέση στους συνθέτες του 20ού αιώνα. Έχει την ικανότητα να επικοινωνεί με το ακροατήριό του παρ' όλο το μοντέρνο ύφος του, ένα ύφος που από μόνο του είναι ενδιαφέρον αφού γενικά αποφεύγει τις σύγχρονες τάσεις της ατονικότητας και της σειριακής μουσικής. Το πρώτο κοντσέρτο γου για τσέλο είναι ένα σπουδαίο έργο στο είδος του αλλά και ανάμεσα σε όλα τα έργα του συνθέτη. Καταδεικνύει το ύφος του Σοστακόβιτς μέσα από την χαρακτηριστική χρήση αρμονίας, φόρμας, μελωδίας και αντίστιξης.

Το κοντσέρτο έχει τέσσερις κινήσεις, διότι η καντέντσα αποτελεί μόνη της μια κίνηση

1.Allegretto
2.Moderato
3.Cadenza
4.Allegro con moto

Σε αντίθεση με τον Προκόφιεφ, που συστηματικά συμβουλευόταν τον Ροστροπόβιτς καθ' όλη την διάρκεια της σύνθεσής του Συμφωνία Κοντσερτάντε, ο Σοστακόβιτς δεν ρώτησε ούτε μια φορά τον τσελίστα μέχρι που ολοκληρώθηκε το έργο. Ο Ροστροπόβιτς, που γι' αυτόν γράφηκε κι αφιερώθηκε το κοντσέρτο, έμαθε γι' αυτό από την εφημερίδα διαβάζοντας μια συνέντευξη του Σοστακόβιτς. Στο τέλος του Ιουλίου του 1959, ο Ροστροπόβιτς έλαβε μια κάρτα απ' τον Σοστακόβιτς με την παράκληση να παίξει το κοντσέρτο που μόλις είχε ολοκληρώσει. Πράγματι, ο Ροστροπόβιτς πήγε στο Λένινγκραντ στις 2 Αυγούστου και την ίδια βραδιά άκουσε την μουσική του Κοντσέρτου για πρώτη φορά στο διαμέρισμα της αδελφής του συνθέτη, Μαρίας Νμιτρίεβνα, όπου ο Σοστακόβιτς του το έπαιξε στο πιάνο. Ο Ροστροπόβιτς έμαθε το Κοντσέρτο από μνήμης μέσα σε τέσσερις! (ναι 4) μέρες! Στις 10 Αυγούστου, αυτός κι ο πιανίστας Αλεξάντερ Ντεντιούκιν έπαιξαν από μνήμης το κοντσέρτο για τον Σοστακόβιτς στην ντάτσα του στο Κομάροβο κοντά στο Λένινγκραντ.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς

Η πρεμιέρα του Κοντσέρτου έγινε στο Γκραν Χωλ της Φιλαρμονικής του Λένινγκραντ στις 21 Σεπτεμβρίου 1959 με σολίστ φυσικά τον Μστισλάβ Ροστροπόβιτς και διευθυντή ορχήστρας τον Εβγκένι Μραβίνσκυ. Στην Μόσχα παίχτηκε στις 9 Οκτωβρίου 1959 με την Συμφωνική Ορχήστρα της Σοβιετικής Ένωσης και διευθυντή τον Αλεξάντερ Γκάουκ. Η Αμερικανική πρεμιέρα έγινε στις 6 Νοεμβρίου 1959 στην Φιλαδέλφεια με την Ορχήστρα της Φιλαδέλεφειας και διευθυντή ορχήστρας τον Ευγένιο Όρμανδι , ενώ στην Βρετανία έγινε στις 8 Σεπτεμβρίου 1960 στα πλαίσια του Φεστιβάλ του Εδιμβούργου. 

Είναι άγνωστο πού βρίσκεται το χειρόγραφο του συνθέτη. Θεωρείται ως το πιο καλοδουλεμένο κοντσέρτο του εξ αιτίας του αλάνθαστου τρόπου με τον οποίο συνδυάζει δυνατές μουσικές ιδέες με εντυπωσιακή βιρτουόζικη γραφή για ένα σόλο όργανο. Η σύνθεση αυτή, μέσα στα σπλάχνα της φέρει την μουσική υπογραφή του συνθέτη, όπως και πολλές άλλες συνθέσεις του, DSCH (D=ρε, S=μι ύφεση, C=ντο, Η=σι φυσικό). Αξίζει να πούμε στο τέλος, ότι στα όργανα της ορχήστρας υπάρχει μόνο ένα χάλκινο όργανο, ένα σόλο κόρνο που παίζει το alter ego του σολίστα, αναγκάζοντάς τον συχνά να έχει μακροσκελείς διαλόγους μαζί του ενώ η ορχήστρα σιωπά. Ελάχιστα κοντσέρτα στην ιστορία έχουν μια τέτοια δυνατή εκφορά. 

Rostropovich, Shostakovich Cello Concerto no.1
Ηχογράφηση 1960, Μαέστρος Sir Charles Groves
Λονδίνο 

Rostropovich -ζωγράφος Vincenzo Aprile

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
DSCH
Redlands Symphony
LAPhil

Ήσυχος Φθινοπωρινός Στοχασμός

Φθινόπωρο

Μου αρέσει να βλέπω, όταν φύγουν τα φύλλα
Την σαφή ανατομία να φτάνει,
Ο Χειμώνας, το πρότυπο της τέχνης,
Που σκοτώνει όλες τις μορφές της ζωής και του συναισθήματος
Εκτός από ό,τι είναι αγνό και θα επιβιώσει.

Ήδη τώρα οι αλυσσίδες που είναι δεμένες οι χήνες
Κλαγγάζουν προς το φεγγάρι:
Απογυμνωμένα είναι τα μεγάλα σύννεφα
Και τα σκοτεινά πεύκα, αποκαλύπτουν τις δικές τους
Βελόνες μέσα στο μεσημέρι.

Καταπονημένες απ' την θύελλα οι ελιές λευκαίνουν
Σαν γέροι παλαιστές λυγισμένοι απ' τον μόχθο
Και,  τα αμπέλια, που τα κλαδιά τους φωτίζονται
Να γεμίζουμε τις δεξαμενές μας εκεί που είναι ακόμα καλοκαίρι
Στον κόκκινο αφρό και στο ηλιόχρυσο λάδι

Σύντομα στην αναζωογονητική πυρά της εστίας μας
Τα μουχλιασμένα κοτσάνια τους θα καταρρεύσουν
Και σαν ρουμπίνι, φωτιά που ασθμαίνει,
Το σταφύλι θα κοκκινίσει στα δάκτυλά σου
Μέσα  στο φωτισμένο κρύσταλλο του κύπελλου.

ROY CAMPBELL

(μετάφραση Α. Γουζίου)

Ο Ignatius Royston Dunnachie Campbell, γνωστός σαν Ρόυ Κάμπελ (1901-1957) ήταν ποιητής και σατιρικός συγγραφέας απ' την Νότια Αφρική. Θεωρήθηκε απ' τον Τ.Σ Έλιοτ , τον Ντίλαν Τόμας αλλά και την Ε. Σίτγουελ σαν ένας απ' τους καλύτερους ποιητές του μεσοπολέμου.

Roy Campbell

***

Όλες οι συνθέσεις του Άντον Μπρούκνερ (1824-1896)  για σόλο πιάνο μπορούν να χωρέσουν σ' ένα και μόνο CD, ακόμη κι αν συμπεριλάβουμε και τις λίγες συνθέσεις του για πιάνο 4 χέρια.

Anton Bruckner

Όλα αυτά τα έργα, είναι πράγματι πρώιμες συνθέσεις. Αργότερα στην ζωή του, του δόθηκε ένα πολύ ωραίο πιάνο Bösendorfer, αλλά κανείς δεν περίμενε απ' αυτόν να συνθέσει έργα για σόλο πιάνο. Ήταν σ' αυτό το πιάνο που έπαιζε ο ίδιος κάποια αποσπάσματα απ' το φινάλε της 9ης Συμφωνίας του.
Έτσι κανείς δεν φανταζόταν κάτι συγκλονιστικό σε κομμάτια για πιάνο. Το επίθετο "Ανώνυμου" χρησιμοποιήθηκε αρκετά για να περιγράψει αυτές τις πρώιμες μουσικές προσπάθειες του μεγάλου συμφωνιστή.

Όμως, ίσως το πιο ενδιαφέρον σόλο κομμάτι για πιάνο του Μπρούκνερ είναι αυτός ο ήσυχος στοχασμός από ένα φθινοπωρινό βράδυ...

Anton Bruckner: Silent contemplation from an autumn evening

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
DailyKos
AllPoetry

Δύο ανθρώπινα αηδόνια - Οι Τραγουδιστές των Πουλιών

 Πάντα πιστεύαμε ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων: αυτοί που δυστυχώς βρίσκονται στον Ουρανό  κι εκείνοι που είναι τόσο ζωντανοί, κολλημένοι θαρρείς στην Γη. Όμως  υπάρχουν δυο φίλοι που συνδέουν τον Ουρανό και την Γη, το υλικό και το άυλο.

Jean-Francois Zygel

Jean Boucault και  Johnny Rasse

Οι  Jean Boucault και  Johnny Rasse ήταν γείτονες απ' την παιδική τους ηλικία σ' ένα μικρό χωριό της Γαλλίας. Πήγαιναν στο ίδιο σχολείο, έπαιζαν τα ίδια παιχνίδια και σύντομα ανακάλυψαν ένα χάρισμα που είχαν κι οι δύο:  ότι μπορούσαν να μιμηθούν τέλεια τις φωνές των πουλιών. Αυτό το ταλέντο τους άρχισαν να το εξασκούν, να το καλλιεργούν και να το βελτιώνουν με στόχο να λάβουν μέρος σε διαγωνισμούς. Το ταλέντο τους τούς οδήγησε να συμμετάσχουν σε πολλά ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα, αλλά και σε ηχητικά εφφέ σε διάφορα θεατρικά έργα. Το γκρουπ που έφτιαξαν το ονόμασαν "Les chanteurs d'oiseaux" (Τραγουδιστές Πουλιών)

Το 2006 όμως, ήλθε μια ιδέα στον διευθυντή του Φεστιβάλ των Δασών, να βάλει στην ίδια σκηνή τον συνθέτη, πιανίστα και αυτοσχεδιαστή Jean-Francois Sygel και τα δύο αηδόνια. Έπαιξαν μαζί στο Cabaret Classique, ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα με Γαλλική μουσική.

Έκτοτε η φήμη τους διαδόθηκε κι έχουν συνεργαστεί σε πάμπολλα καλλιτεχνικά προγράμματα. 

Εδώ θα σας τους παρουσιάσω σε δύο υπέροχες και συγκινητικές διασκευές έργων κλασικής μουσικής. Το πρώτο είναι τα "Σιωπηλά Δάση" του Τσέχου συνθέτη Άντον Ντβόρζακ, σύνθεση που ανήκει στον κύκλο "Από τα Δάση της Βοημίας".  Η αρχική σύνθεση ήταν για πιάνο 4 χέρια, όμως λόγω της δημοτικότητάς του έγιναν απ' τον ίδιο τον συνθέτη διάφορες διασκευές για τσέλο και πιάνο, τσέλο και ορχήστρα, βιολί και πιάνο. Στο βίντεο που ακολουθεί, θα ακούσετε μια ιδιαίτερη διασκευή για βιολί και πιάνο μαζί με τους Τραγουδιστές των Πουλιών.

Les chanteurs d'oiseaux, Shani Diluka, Geneviève Laurenceau

                                          Η αρχική σύνθεση του Ντβόρζακ για πιάνο 4 χέρια

H άλλη σύνθεση που θα ακούσουμε με τους Τραγουδιστές των Πουλιών είναι "Ο Κύκνος" του Γάλλου συνθέτη Σαιν-Σανς. Είναι ένα πολύ δημοφιλές κομμάτι, απ' τον κύκλο "Το Καρναβάλι των Ζώων" που η αρχική του σύνθεση ήταν για τσέλο με συνοδεία δύο πιάνων. Έχουν γίνει και σ' αυτό το κομμάτι πάρα πολλές διασκευές για διάφορα όργανα, αλλά η πιο διαδεδομένη είναι αυτή για σόλο τσέλο. Ακούμε τους "Τραγουδιστές των Πουλιών" με την συνοδεία πιάνου και βιολιού.

La Symphonie des Oiseaux - le cygne

Ας ακούσουμε και την σύνθεση για σόλο τσέλο με συνοδεία πιάνου

Yo-Yo Ma, Kathryn Stott - The Swan (Saint-Saëns)

Αφήνω για το τέλος ένα βίντεο με σύνθεση του Jean-Francois Sygel, ο οποίος συνοδεύει στο πιάνο τους "Τραγουδιστές των Πουλιών" σε μια συναυλία.

Nuit de la Voix 2016

Per aspera ad astra

 Μέσα απ' τις δυσκολίες θα φτάσουμε στα αστέρια

Sergei Bortkiewicz Concerto No.3 for piano and orchestra in с minor "Per Aspera ad Astra",Op.32

O Σεργκέι Μπορτκίεβιτς (1877-1952) άρχισε  τις μουσικές σπουδές του στην Αγ. Πετρούπολη και ένας από τους δασκάλους του ήταν ο Ανατόλ Λιαντοφ. Συνέχισε στο Ωδείο της Λειψίας όπου και αποφοίτησε λαμβάνοντας το βραβείο Σούμαν. Κατά την διάρκεια των σπουδών του  πήγε κάποιες φορές στην Ρωσία και μετά το τέλος τους έμεινε στην Γερμανία για τον περισσότερο χρόνο, όπου δίδαξε στο Ωδείο και δίνοντας ρεσιτάλ σε  πολλές πόλεις μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.   Μετά την έναρξη του πολέμου ο συνθέτης και η σύζυγός του, μπήκαν  σε κατ’ οίκον περιορισμό επειδή ήταν Ρώσοι υπήκοοι, αλλά αργότερα  αναγκάστηκε να επιστρέψει στην γενέτειρά του στην Ουκρανία, όπου παρέμεινε στην πατρική περιουσία - οι γονείς του  ανήκαν στους ευγενείς της Πολωνίας - μέχρι που ο Κόκκινος Στρατός έκανε κατάσχεση της περιουσίας μετά την Ρωσική Επανάσταση του 1917.

Sergei Bortkiewicz

Απέδρασε  κάτω από μεγάλο κίνδυνο μ’ ένα ατμόπλοιο στην Τουρκία κι έμεινε στην Κων/λη το 1919. Έδωσε συναυλίες και μετά από καιρό απέκτησε βίζα για να πάει στην Γιουγκοσλαβία και το 1922 στην Αυστρία. Απέκτησε την Αυστριακή υπηκοότητα το 1925 κι έμεινε στην Βιέννη για πέντε χρόνια.

Ενώ ο συνθέτης ήταν στη Βιέννη έγραψε το Κοντσέρτο για Πιάνο αρ. 3 το 1926.

Sergei Bortkiewicz Piano Concerto "Per Aspera ad Astra",Op.32

Είχε περάσει πολλές κακουχίες από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και αυτό ήταν μια εποχή σχετικής ηρεμίας στη ζωή του. Το κοντσέρτο έχει υπότιτλο "Per aspera ad astra" το οποίο παίρνει βαθιά σημασία λόγω των κακουχιών του συνθέτη.

Το κοντσέρτο είναι αφιερωμένο στον πιανίστα Paul de Conne, που βοήθησε τον Μπορτκίεβιτς να αποκτήσει την Αυστριακή υπηκοότητα το 1925. Ο συνθέτης γνώριζε τον Πωλ ντε Κον απ' την εποχή που μελετούσε πιάνο στο Ωδείο της Αγ. Πετρούπολης με τον Karel van Ark, έχει πέντε μέρη, τα οποία παίζονται χωρίς διακοπή. Στην εισαγωγή ακούγεται το κόντρα-φαγκότο που με το βαρύ και σκυθρωπό του ύφος θυμίζει τις δυσκολίες που πέρασε ο συνθέτης στον ΑΠΠ, ενώ στην συνέχεια αυτό που φαίνεται σαν δεύτερο μέρος έχει μια πιο ήρεμη και  λυρική διάθεση που με τις εξαιρετικά πολύχρωμες φράσεις του πιάνου μεταφερόμαστε σε άλλη διάσταση πιο αισιόδοξη ώσπου στο μεγαλόπρεπο τέλος η ζωή φεύγει απ' το σκοτάδι και το φωτεινό στοιχείο επικρατεί.

Ο Μπορτκίεβιτς παραλληλίζεται με τον Ραχμάνινοφ και όντως υπάρχουν ομοιότητες. Ήταν προικισμένος εξαιρετικά στο να γράφει μελωδίες αλλά και στην “μαστοριά” των συνθέσεων. Υπήρξε αναμφίβολα ένας  από τους τελευταίους Ρομαντικούς που δεν ενστερνίστηκε τις μουσικές καινοτομίες του 20ού αιώνα. Έχει γράψει κι ένα κοντσέρτο για αριστερό χέρι για τον τραυματία πιανίστα Πωλ Βιτγκενστάιν, αδελφό του φιλόσοφου Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, που έχασε το δεξί του χέρι στον ΑΠΠ.

Με τον ίδιο τίτλο (Per Aspera ad Astra) ένας ακόμη συνθέτης, ο  Πολωνός Moritz Moszkowski (1854-1925) έγραψε ένα λαμπρό βιβλίο με 15 σπουδές για πιάνο με Ρομαντική μουσική, στο ύφος του Σοπέν, του Μέντελσον και του Σούμαν. Τα κομμάτια αυτά, εξαιρετικής δυσκολίας προορίζονται για προχωρημένους πιανίστες, που κάθε ένα από αυτά είναι μια μελέτη στην δραματικότητα, στο ύφος και στην έκφραση αλλά και στην τεχνική των δαχτύλων.

Moritz Moszkowski 

Εδώ μπορείτε να ακούσετε όλο το εκθαμβωτικό άλμπουμ και των 15 δεξιοτεχνικών σπουδών. Μέσα απ' τις δυσκολίες τους φτάνει ο πιανίστας στα αστέρια!

Ilana Vered plays Moszkowski 15 Virtuoso Etudes Op. 72

Να πούμε τέλος, ότι αυτή η φράση "Per aspera ad Astra" κοσμεί πολλά εκπαιδευτικά κι ερευνητικά κέντρα σε όλον τον κόσμο και ο λόγος είναι προφανής.

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
Alfred Music
Netherlands Music Institution

Κόρνγκολντ - Σουίτα έργ. 23

 Ο Έριχ Κόρνγκολντ (1897-1957) υπήρξε παιδί-θαύμα που είχε εντυπωσιάσει ώριμους συνθέτες όπως ο Μάλερ, ο Στράους κι ο Πουτσίνι που τον θεώρησαν ιδιοφυία.  Σπουδαίος συνθέτης και μαέστρος έγινε γνωστός στην Αμερική για την μουσική επένδυση πολλών ταινιών του Χόλυγουντ. Όμως έχει συνθέσει και πολλά έργα κλασικής μουσικής, που είναι ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτα. Η καλλιτεχνική φύση του Κόρνγκολντ εντυπωσίασε τον πιανίστα Πωλ Βιτγκενστάιν που είχε χάσει το δεξί χέρι του στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Erich Wolfgang Korngold

Ο Πωλ Βιτγκενστάιν ήταν γιος του μεγιστάνα ατσαλιού Καρλ Βιτγκενστάιν κι αδελφός του φιλόσοφου Λούντβιχ Βιτγκενστάιν. Ήταν δέκα χρόνια μεγαλύτερος του Κόρνγκολντ και μετά από αυτό το θλιβερό γεγονός της απώλειας του δεξιού του χεριού, ανέπτυξε μεγάλη τεχνική μόνο στο αριστερό χέρι ερμηνεύοντας έργα που παρήγγελνε σε συνθέτες της εποχής του - Ραβέλ, Μπρίτεν, Προκόφιεφ, Στράους. Στον Κόρνγκολντ επίσης παρήγγειλε ένα κοντσέρτο  για αριστερό χέρι με μια μόνο κίνηση καθώς και την εκπληκτική Σουίτα έργο 23. 

Paul Wittgenstein

Η Σουίτα έχει τον ασυνήθιστο συνδυασμό οργάνων  (δυο βιολιά, ένα τσέλο και πιάνο μόνο με αριστερό χέρι)  και αποτελεί ένα απίστευτο έργο μουσικής δωματίου που μαζί με τα κουαρτέτα και κουιντέτα για πιάνο ανήκει στις πλέον αξιόλογες συνθέσεις έργων μουσικής δωματίου.

Η μουσική της Σουίτας προδίδει μια νοσταλγική αναπόληση της μουσικής του παρελθόντος στην Βιέννη. Αναγνωρίζει ο συνθέτης το αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ εκτελεστών & ακροατηρίoυ με το μουσικό παρελθόν.

Η Σουίτα έχει πέντε μέρη:

1. Prelude and Fugue, αναπολώντας τον Γ. Σ. Μπαχ και που αρχίζει με μια δραματική βιρτουόζικη καντέντσα από το πιάνο που κρατάει περίπου δυο λεπτά και μετά μπαίνουν τα έγχορδα. Η φούγκα δεν είναι αυστηρής αντιστικτικής γραφής.

2. Βαλς, που αρχίζει νωχελικά με διφορούμενες παράλληλες συγχορδίες των εγχόρδων που χρωματίζονται απ' τα κρυστάλλινα διαστήματα του πιάνου και μετά από δύο λεπτά περίπου είναι εμφανής ο τριμερής ρυθμός του βαλς που τελειώνει ήρεμα.

3. Groteske, μια πυκνή κι έντονη σύνθεση. Ίσως θέλει να αναφερθεί σε μια ιδιαίτερη κατηγορία χορών των Γαλλικών σαλονιών που μεταπήδησαν στο θέατρο. Μετά τον πόλεμο οι "Γκροτέσκοι Χοροί" είχαν  επίκαιρη σημασία μια και αναδείκνυαν φυσικά παραμορφωμένους χορευτές. Στην σύγχρονη εποχή, αυτή η ιδέα ενσωμάτωνε μια νέου είδους ομορφιά. Η ομορφιά αυτή, συνώνυμη με την αλήθεια, ήταν εμφανής κάτω απ' την επιφάνεια της παραμόρφωσης.

4. Lied, ένα τρυφερό και λυρικό τραγούδι που είναι διασκευή ενός τραγουδιού  του συνθέτη "Was du mir bist?"  (Τι είσαι για μένα;) και εμπεριέχει την χάρη του τρίο με την μαγευτική, ατμοσφαιρική μελαγχολία ενός αντάτζιο του Μάλερ. Επιλέγω να το ακούσουμε μόνο του για την ιδιαίτερη λυρικότητά του.

Korngold 'Lied' from the Suite Op.23 - The Schubert Ensemble

Εδώ μπορούμε να ακούσουμε το τραγούδι  "Was du mir bist?"  (Τι είσαι για μένα;) πάνω στο οποίο διασκευάστηκε το τέταρτο μέρος της Σουίτας.

 Was Du mir bist … (What You are for Me …)

5. Ρόντο - Φινάλε (Παραλλαγές) είναι ένα αμάλγαμα φόρμας ρόντο, σονάτας κι ελεύθερων παραλλαγών. Εδώ ο Κόρνγκολντ εμφανίζεται να έχει μια αξιοθαύμαστη, εκφραστική αλλά και ευρηματική παραγωγικότητα. Το πρώτο τμήμα των παραλλαγών εισάγει σε μια ήρεμη ατμόσφαιρα. Στην συνέχεια εμφανίζεται το Lied κάποιες φορές καθώς και η αγριότητα του Groteske σε άλλες παραλλαγές πιο κάτω. Μια τελική ανάμνηση της εισαγωγής οδηγεί σ' ένα θριαμβευτικό φινάλε.

Ολόκληρη η Σουίτα για δυο βιολιά, τσέλο και πιάνο αριστερό χέρι.

KORNGOLD: Suite for Two Violins, Cello and Piano Left Hand 

Από κάποιους κριτικούς παραλληλίζεται η Σουίτα του Κόρνγκολντ με την "Χρυσή Εποχή" του Γκούσταβ Κλιμτ.

Λεπτομέρεια απ' τον πίνακα Adele Bloch-Bauer (Gustav Klimt)

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
Interlude
Earsense
Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης

Το Φιλί - Ποίηση, Ζωγραφική, Μουσική

Το φιλί είναι ένδειξη τρυφερότητας και αγάπης αλλά και σεβασμού (χειροφίλημα) και η ετυμολογία του είναι από το αρχαίο ρήμα φιλώ, που σημαίνει αγαπώ. Η Σέριλ Κίρσενμπαουμ, συγγραφέας του βιβλίου “Η Επιστήμη του Φιλιού” αναφέρει  ότι στην αρχαία Ελλάδα, το φιλί ήταν ένας τρόπος για να επικοινωνήσει κάποιος την τάξη του, την κοινωνική του θέση και την πίστη του, μεταξύ ανδρών στο στρατό κυρίως. “Ήταν ένας τρόπος να εκφράσει κάποιος ένα είδος κοινωνικής ιεραρχίας”, εξηγεί.

Το «Φιλί» Αρχαιολογικό Μουσείο

Στη Βίβλο, το φιλί αναφέρεται εννέα φορές, αλλά μόνο στην Προς Ρωμαίους επιστολή πρόκειται για ρομαντικό φιλί. Υπάρχει το φιλί της προδοσίας (του Ιούδα), φιλιά χαιρετισμού, φιλιά υποταγής και το φιλί της ζωής στο βιβλίο της Γενέσεως.

Στην Ιαπωνία, το φιλί αρχικά θεωρήθηκε προσβλητικό, όταν δηλαδή το διέδωσαν οι Αμερικανοί τον 19ο αιώνα. Όταν εκτέθηκε στο Τόκιο το γλυπτό του Ροντέν, “Το Φιλί”, τη δεκαετία του 1920, το έκρυψαν πίσω από ένα παραβάν, ενώ οι σκηνές με φιλιά αφαιρούνταν προσεκτικά από τις ταινίες του Χόλιγουντ που προβάλλονταν στην υπό κατοχή Ιαπωνία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

August Rodin: The Kiss

Σήμερα το φιλί λαμβάνει πολλές διαφορετικές έννοιες, σύμφωνα με τον σύμβουλο σχέσεων στο Σικάγο Τζέφρι Σάμπερ, συγγραφέα ενός βιβλίου για τη σημασία του φιλιού.

“Το φιλί είναι επικοινωνία με τα σώματα. Είναι η γέφυρα ανάμεσα στα λόγια μας και τις πράξεις μας”.

Παρακάτω ένα μικρό δείγμα από ποιήματα, εικαστικά και μουσικές, όλα εμπνευσμένα απ' το φιλί.

Η γλώσσα των χειλιών στ’ αυτιά των χειλιών
Φαίνεται πως και τα δυο ρουφούν το ένα την καρδιά του άλλου

Δυο περιπλανόμενες αγάπες που έφυγαν απ’ το σπίτι
προσκυνητές στη συμβολή των χειλιών.

Δύο κύματα που φουσκώνουν από το νόμο της αγάπης
για να θρυμματιστούν και να πεθάνουν σε δύο σειρές χειλιών.

Δύο άγριες επιθυμίες που ποθούν η μια την άλλη
ν’ ανταποκριθούν επιτέλους στα όρια του σώματος.

Η αγάπη γράφει ένα τραγούδι με φίνα γράμματα,
στρώσεις καλλιγραφίας φιλιού στα χείλη.

Μάδημα λουλουδιών από τα δύο ζευγάρια των χειλιών
ίσως το νήμα τους δέσει σε μια αλυσίδα αργότερα.

Αυτή η γλυκιά ένωση των χειλιών
είναι το κόκκινο νυφικό κρεβάτι ενός ζεύγους χαμόγελων

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ
(μετάφρ. απ' τα Αγγλικά Άζη Γουζίου)

Adam Martinakis: The Last Kiss

Philip Glass - The Kiss

Φιλί σαν όστρια σκόρπισε ρίγη,
στ’ αμέρωτο σώμα την προσμονή.
Χείλη με χείλη φλόγα ανάψτε
πυρά του ίμερου μ’ ένα φιλί.
Φιλί να εγείρει
τη ζωή να σπείρει νέα ζωή.
Φιλί του έρωτα που νόημα δίνει
σ’ αυτό το ταξίδι, σ’ αυτό το γιατί.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΛΗΒΑΝΙΩΤΗΣ "ανέκδοτο"

Gustav Klimt:The Kiss

                                                               Beethoven: The Parting Kiss

Κάθε φιλί που δίνεται, μα κάθε ανεξαιρέτως

ένα τοις εκατό αποτελείται

από αιωνιότητα

κι όλο το άλλο από τον κίνδυνο

να είναι το τελευταίο.

Αλλά και το τελευταίο

ακόμα πιο φιλί θα λέγεται

όσο καιρό τουλάχιστον

θα το τραβολογάνε

η μνήμη από τη μία μεριά

η λήθη από την άλλη

η καθεμιά δικό της θεωρώντας το

ώσπου ο δίκαιος Σολομών

για να φανεί ποιανής δικό της είναι

στη μέση θα απειλήσει να το κόψει

μισό να πάρει η μια μισό η άλλη

κι όποια από τις δύο κάθε φορά

-ποτέ δεν είναι η ίδια-

ουρλιάξει μη.

Κάθε φιλί

αποτελείται εξολοκλήρου από τον κίνδυνο

να είναι το τελευταίο.

Διαρκές είναι μόνο

εκείνο το φιλί που ουδέποτε εδόθη.

Σοφές, ειρηνικά το νέμονται

η αναμονή και η παραίτηση

άνθη αντίπαλα οι δυο τους

σε κοινό συμβιβασμένο ανθοδοχείο

κενοτάφιο στολίζουν.

ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ “ΕΠΙΤΥΜΒΙΟ”

από τη συλλογή “ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΑΜΕ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΩΣ”

Franck Dicksee:Romeo and Juliet 

Peter Tchaikovsky's Romeo & Juliet, Love Theme

Ένα φιλί – αθώος σεισμός· 

Τα φύλλα σιγοφλοίσβησαν, 

Αλάφιασε ο κάμπος μόλις. 

Ένα φιλί – δροσιάς γλυκός λυγμός. 

Ποτέ πιο αλαφρά δεν ράγισαν 

Τα μάρμαρα στα μνήματα. 

Γιώργος Κ. Καραβασίλης

(Από τη συλλογή «Φαγιάντσες», 1982-1984 –συγκεντρωτική έκδοση «Ποιήσεις 1963-2003», εκδ. Γαβριηλίδης, 2004)

Rene Magritte: The Lovers

Besame Mucho: Placido Domingo (with Chris Botti)

ΠΗΓΕΣ

Wikipedia

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

newsit

lifo

andro

Νοέμβριος

November Morning (John Atkinson Grimshaw)

Γράμμα το Νοέμβριο (Σίλβια Πλαθ)

Αγάπη μου, ο κόσμος
ξαφνικά αλλάζει, αλλάζει χρώμα.
Το φως του δρόμου
ξεχύνεται σκίζοντας τους μακρόστενους
καρπούς του ψυχανθούς εννιά η ώρα το πρωί.
Είναι η Αρκτική.

Αυτός ο μικρός ο μαύρος
κύκλος, με την  καστανόξανθη μεταξένια χλόη του – μαλλιά μωρού.
Υπάρχει στον αέρα ένα πράσινο,
απαλό, απολαυστικό.
που με θάλπει τρυφερά.

Είμαι ξαναμμένη και ζεστή.
Νομίζω πως είμαι τεράστια,
είμαι τόσο βλακωδώς ευτυχισμένη,
οι γαλότσες μου
πλατσουρίζουν  και πλατσουρίζουν βαθιά μέσα στο όμορφο κόκκινο.

[…………………………………………………..]

Ω αγάπη μου, ω άσπιλε.
Κανείς εκτός από μένα
δεν περπατά σε τούτο τον υγρότοπο μέχρι το κόκαλο βρεγμένος.
Τα αναντικατάστατα
χρυσαφιά ματώνουν και βαθαίνουν, τα στόματα των Θερμοπυλών.

(Σίλβια Πλαθ, Ποιήματα, εκδ. Κέδρος)

O Νοέμβριος είναι το ένατο κομμάτι απ' το άλμπουμ του Γερμανο-Βρετανού  Μαξ Ρίχτερ (γεν.1966) "Memoryhouse". H μουσική του Ρίχτερ συνδυάζει στοιχεία σύγχρονης κλασικής μουσικής (να θυμίσουμε ότι ο Ρίχτερ μελέτησε με τον Ιταλό πειραματιστή Λουτσιάνο Μπέριο) μαζί με ηλεκτρονικές και ποπ επιρροές. Το αποτέλεσμα είναι ένας ατομοσφαιρικός ηχητικός κόσμος που έρχεται να προστεθεί στους ποικιλόμορφους ήχους του 21ου αιώνα.

Ακούμε τον Νοέμβρη  από μια νεαρή Νορβηγίδα βιολονίστρια, Mari Samuelsen στην πρώτη της συνεργασία με την Deutsche Grammophone

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
Discover Music
The Listener's Club