Στις 21 Μαΐου 1896 απεβίωσε στην Φρανκφούρτη η δια βίου αγαπημένη φίλη του Μπραμς, Κλάρα Σούμαν. Την θεωρούσε τον "μεγαλύτερο πλούτο" της ζωής του και με τους λανθασμένους χειρισμούς για το ταξίδι, ο Μπραμς δεν κατάφερε να παρευρεθεί στην κηδεία της. Μετά την επιστροφή του στο Ischl, όπου περνούσε τα καλοκαίρια του, οι φίλοι του παρατήρησαν κάποια αλλαγή στην εμφάνισή του. Οι γιατροί είπαν στην αρχή ότι ο συνθέτης είχε ίκτερο, αν και κρυφά πίστευαν ότι έπασχε από καρκίνο του ήπατος, η ασθένεια που ήταν η αιτία θανάτου του πατέρα του. Όταν ο Μπραμς πήγε στο Karlsbad για θεραπεία ήταν πιθανόν να μην γνώριζε την σοβαρότητα της κατάστασής του. Σπάνια παραδεχόταν ότι ήταν ασθενής, ακόμη κι αν γνώριζε ότι ήταν αλήθεια.
 |
| Johannes Brahms |
Μέσα σ' αυτή την ατμόσφαιρα ο Μπραμς συνέθεσε τα 11 Πρελούντια Χορικά. Είναι πιθανόν ότι κάποια θέματα να προϋπήρξαν του 1896. Όμως το σύνολο της σύνθεσης ολοκληρώθηκε μέσα στο έτος. Υποσυνείδητα ίσως να είχε αντιληφθεί ότι δεν θα ζούσε άλλο καλοκαίρι, επειδή υπάρχουν δυο chorales με τον ίδιο τίτλο "Herzlich tut ich verlangen nach einem sel'gen End" (=Ειλικρινά εύχομαι για ένα ευτυχές τέλος). Πέθανε στις 3 Απριλίου 1897.
 |
| Ο τάφος του Μπραμς στο Κεντρικο Κοιμητήριο της Βιέννης |
Ενδοσκόπηση, ανασκόπηση, αποχαιρετισμός είναι οι λέξεις που έρχονται στο νου μας για να περιγράψουμε αυτές τις συνθέσεις. Συνειδητά ή υποσυνείδητα ο Μπραμς έθετε την υπογραφή του τέλους του σ' αυτό το έργο. Τα "Τέσσερα Σοβαρά Τραγούδια" που γράφηκαν νωρίτερα το 1896 είναι ένας στοχασμός πάνω στον άνθρωπο και στην πορεία του προς τον θάνατο. Παρομοίως, τα κείμενα τουλάχιστον έξι απ' τα έντεκα πρελούντια αναφέρονται στην έλευση του θανάτου.
Η στάση του Μπραμς, βέβαια σ' αυτά τα πρελούντια είναι πιο σύνθετη και "ρομαντική" απ' την απλή αναμονή του θανάτου, όπως περιγράφεται πειστικά στις καντάτες του Μπαχ. Ο Μπραμς λαχταρούσε την γαλήνη, ίσως και την λήθη, αλλά είχε έλλειψη της ξεκάθαρης πίστης του Μπαχ. Το προσωπείο του στωικισμού - κάτι που δεν ταίριαζε στο ταμπεραμέντο του - με το οποίο πάλευε να αντιμετωπίσε το γεγονός του θανάτου δεν ήταν πάντα τόσο ισχυρό για να προστατέψει τον εσωτερικό του εαυτό.
Είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσουμε ποια κινητήρια δύναμη τον έσπρωξε να χρησιμοποιήσει Χριστιανικά Κείμενα για τα Πρελούντια αυτά. Όποια όμως κι αν είναι η αλήθεια της κατάστασης του μυαλού του εκείνη την χρονιά, ο Μπραμς δημιούργησε αυτά τα μικρά αριστουργήματα, στα οποία η πλούσια φλέβα του σε ρομαντική μελαγχολία συνδυάστηκε με την μεγάλη ιστορική διορατικότητά του πάνω στην τεχνική των Πρελουντίων Χορικών. Αυτός ο παραγωγικός συνδυασμός συναισθήματος κι εμπειρίας έδωσε αυτό το εκπληκτικό αποτέλεσμα μουσικής ομορφιάς και αυτοσυγκέντρωσης. Δεν υπάρχει αγωνία, παρά μόνο σιγουριά και ηρεμία. Είναι ένα έργο ρομαντικό με βάση τις μπαρόκ εμπνεύσεις απ' τα Χριστιανικά Κείμενα.
Προτείνω αρχικά να ακούσουμε το δεύτερο απ' τα δυο χορικά με τον ίδιο τίτλο αρ. 10 σε όργανο (αυθεντική μορφή και μεταγραφή για πιάνο 4 χέρια).
Tα 11 Χορικά είναι τα μόνα έργα του Brahms που εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του.
Εδώ μπορούμε να ακούσουμε και τα 11 Πρελούντια Χορικά τα οποία έχουν τους παρακάτω τίτλους:
1. "Mein Jesu, der du mich" (E minor) (‘My Jesus, you who have chosen me for eternal delight’)
2. "Herzliebster Jesu". Adagio (G minor) (‘Beloved Jesus, how have you offended’)
3. "O Welt, ich muss dich lassen" (F major) [1st version] (‘O world, I must leave you’)
4. "Herzlich tut mich erfreuen" (D major) (‘I am deeply gladdened by the lovely summertime’)
5. "Schmücke dich, o Liebe Seele" (E major) (‘Bedeck yourself, O dear soul’)
6. "O wie selig seid ihr doch, ihr Frommen". Molto moderato (D minor) (‘Oh, how blessed you are, you godly ones’)
7. "O Gott, du frommer Gott" (A minor) (‘O God, you benevolent God’)
8. "Es ist ein Ros' entsprungen" (F major) (‘A rose has arisen from a tender root’)
9. "Herzlich tut mich verlangen" (A minor) [1st version] (‘ I deeply long for a blissful end’)
10. "Herzlich tut mich verlangen" (A minor) [2nd version]
11. "O Welt, ich muss dich lassen" (F major) [2nd version]
Wikipedia
The Organist's Repertory
The Diapason
Hyperion
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου