Πανσέληνος Δεκεμβρίου: Ψυχρή Πανσέληνος

 Η Πανσέληνος του Δεκεμβρίου είναι η τελευταία και μεγαλύτερη πανσέληνος του έτους για αυτό και ονομάζεται και Πανσέληνος  των μεγάλης διάρκειας νυχτών. Αυτό συμβαίνει γιατί έχει υψηλή τροχιά στον ουρανό και θα βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα περισσότερες ώρες από τις άλλες πανσελήνους.  Αυτό σημαίνει ότι ολόκληρο το στραμμένο προς την Γη ημισφαίριό της φαίνεται ως ένας πλήρης φωτεινός κυκλικός δίσκος στον ουρανό. Στη φάση της Πανσελήνου, η Σελήνη διέρχεται κατά το μεσονύκτιο από τον μεσημβρινό του τόπου που παρατηρείται, δηλαδή 12 ώρες ακριβώς μετά τη διάβαση του Ήλιου από τον ίδιο μεσημβρινό. Συνεπώς την ώρα που ανατέλλει η Πανσέληνος δύει ο Ήλιος. Η Πανσέληνος του Δεκεμβρίου είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια αλλά η Πανσέληνος του Αυγούστου είναι η πιο φωτεινή. Σύμφωνα με τις Παγανιστικές παραδόσεις, όποια χρονιά η Πανσέληνος συμβαίνει πριν από την χειμερινή ισημερία, ονομάζεται σαν η Πανσέληνος που θρηνεί. Για τους πρώτους παγανιστές προγόνους μας αυτή ήταν η εποχή των εκκαθαρίσεων γενικά ώστε σταματώντας κάθε κακή συνήθεια να γίνονται οι άνθρωποι δυνατότεροι για να αντιμετωπίσουν τον χειμώνα που ερχόταν. Για αυτό και η πανσέληνος του Δεκεμβρίου είναι πιο γνωστή ως "Ψυχρή Πανσέληνος", ένα όνομα που μεταφέρει τις παγερές συνθήκες αυτής της εποχής του χρόνου, όταν ο κρύος καιρός κάνει την εμφάνισή του. Βέβαια για άλλους πολιτισμούς η πανσέληνος του Δεκεμβρίου συνδέεται με την ζέστη.

Η Ψυχρή Πανσέληνος μας αναγκάζει να μένουμε στα ζεστά μας σπίτια, δίπλα στο τζάκι που τριζοβολάνε τα ξύλα που καίγονται, κι έχοντας γύρω μας όχι μόνο φυσική ζεστασιά αλλά και την ζεστασιά της οικογένειας και των φίλων. Έτσι οι παγανιστές θεωρούσαν αυτή την εποχή κατάλληλη να ανοίξουν τα σπίτια τους και να δώσουν ζεστασιά στους αγαπημένους τους καθώς και σε όσους είναι πιο ευάλωτοι στο κρύο του χειμώνα. 

Για τους μοναχικούς ανθρώπους, η Πανσέληνος αυτή παρέχει μια σπουδαία ευκαιρία να χαρούν το ζεστό τους σπίτι σε ηρεμία και γαλήνη. Μια Αμερικάνικη φυλή, Ζούνι, ονόμαζε την πανσέληνο του Δεκεμβρίου σαν την "Σελήνη όπου ο Ήλιος έρχεται στο Σπίτι για να ξεκουραστεί". Αυτή η πανσέληνος είναι κατάλληλη για να ξεκουραστεί κάποιος, να γεμίσει τις μπαταρίες του, ώστε λάμπει περισσόστερο όταν έρθει η στιγμή να δουλέψει πάλι. 

H Ψυχρή Πανσέληνος (Patrick Hardy)

Η Σελήνη σκαρφάλωσε στο παράθυρό μου χτες τη νύχτα

και με κοίταζε καθώς κοιμόμουν

μου προανήγγειλε

τον ερχομό του χειμώνα

και μου είπε ιστορίες για ξεχασμένους Θεούς

ο κρυστάλλινος ουρανός

έτρεμε

από την παγωμένη ανάσα του

αλλά το φεγγάρι ήταν εκεί

να με παρηγορήσει.

Είχα σκεπαστεί με μια ασημιά κουβέρτα
κι μου έδινε ζεστασιά
σε αυτή την μεγάλη παγωμένη νύχτα
φώτισε το δωμάτιο
να με οδηγήσει
μέσα από τον κύκλο
των ονείρων

                                                                        (ελεύθερη απόδοση δική μου)

Αυτή η περίοδος της μακράς ανάπαυσης είναι πολύ πρόσφορη για ενδοσκόπηση. Όταν κοιτάμε μέσα μας αναπολούμε την ζωή μας, προσπαθούμε να εστιάσουμε σε ό,τι αφήσαμε μισοτελειωμένο για ένα ολόκληρο χρόνο. Καθώς η τελευταία πανσέληνος ανατέλλει πριν την δύση του χρόνου, μας δίνει την ευκαιρία να δώσουμε τέλος στις ημιτελείς μας υποχρεώσεις. Ας εκμεταλλευτούμε την ενέργεια της πανσελήνου και να ολοκληρώσουμε τις δραστηριότητές μας, ας καθαρίσουμε το πνεύμα μας ώστε να προχωρήσουμε μπροστά με καθαρό μυαλό.

Όμως, όπως κάθε τέλος σηματοδοτεί και μια αρχή έτσι οι Ινδιάνοι Σιου ονόμαζαν την πανσέληνο του Δεκεμβρίου σαν "Την Σελήνη που τα Ελάφια Αποβάλλουν τα Κέρατά τους", εννοώντας ότι καινούργια κέρατα θα φύτρωναν στο κεφάλι τους.  Οι Κέλτες την ονομάζουν Πανσέληνο της Κουφοξυλιάς. Η κουφοξυλιά έχει πολύ εύθραστα λουλούδια που μπορεί εύκολα να φθαρούν, αλλά παράλληλα έχει τόο μεγάλη ζωντάνια που ανανεώνονται πολύ γρήγορα. Έτσι λοιπόν, όπως η Πανσέληνος της Κουφοξυλιάς λάμπει πάνω μας, ας αφεθούμε στην ανάπαυση και στην ίαση οποιουδήποτε πράγματος ή σκέψης μας βασάνισε όλο τον χρόνο και ας δούμε τι καινούργια ξεκινήματα αλλά και τις ελπίδες ανανέωσης. Είναι η πιο καλή εποχή να σχεδιάσουμε τις αποφάσεις μας για τον Καινούργιο Χρόνο και να θέσουμε νέους στόχους. 

Ας "πετάξουμε" μαζί με τον Φρανκ Σινάτρα στην Ψυχρή Πανσέληνο κι ας περιπλανηθούμε μαζί της στον ορίζοντα.

Fly Me To The Moon

Μπρίτεν: Ύμνος στην Αγία Καικιλία

 Στις 22 Νοεμβρίου γιορτάζεται η Αγ. Καικιλία προστάτιδα της μουσικής και των μουσικών. Την ημέρα αυτή διοργανώνονται συναυλίες και άλλες μουσικές δραστηριότητες. Η πρώτη καταγεγραμμένη συναυλία προς τιμή της ήταν το 1570. Λέγεται ότι όταν οι μουσικοί έπαιζαν στον γάμο της, εκείνη αφιέρωσε την καρδιά της στον Κύριο. Στους πίνακες που εμπνεύσθηκαν πολλοί ζωγράφοι, εμφανίζεται είτε η ίδια να κρατά κάποιο μουσικό όργανο είτε να παίζουν άλλοι μουσικό όργανο. Κατά κάποια σύμπτωση ο συνθέτης Benjamin Britten γεννήθηκε στις 22 Noεμβρίου  1913 κι έχει συνθέσει έναν ύμνο για την Αγ. Καικιλία.

Αγ. Καικιλία: John William Waterhouse

Στον υπέροχο πίνακα του Waterhouse, βλέπουμε την Αγ. Καικιλία να κοιμάται σε ένα κήπο με καταπληκτική θέα, ενώ άγγελοι παίζουν μουσικά όργανα συμβολίζοντας την ιδιότητά της ως προστάτιδας της μουσικής. 

Ο ύμνος αυτός του Μπρίτεν είναι ένα χορωδιακό κομμάτι σε στίχους του W. H. Auden και γράφτηκε μεταξύ των ετών 1940 και 1942. Ο αρχικός τίτλος του ποιήματος ήταν "Τρια Τραγούδια για την Ημέρα της Αγ. Καικιλίας". Όμως αργότερα ο ποιητής δημοσίευσε το ποίημα ως "Ύμνος για την Ημέρα της Αγ. Καικιλίας (για τον Μπέντζαμιν Μπρίτεν)".

Για πολύ καιρό επιθυμούσε ο Μπρίτεν να συνθέσει ένα κομμάτι αφιερωμένο στην Αγ. Καικιλία για κάποιους λόγους. Ο πρώτος ήταν ότι κι αυτός γεννήθηκε την ημέρα της Αγ. Καικιλίας, όπως είπαμε πιο πάνω. Ένας άλλος λόγος ήταν ότι η Αγ. Καικιλία είναι προστάτιδα της μουσικής και μια τρίτη αιτία είναι ότι στην Αγγλία υπάρχει μακρά παράδοση να γράφονται ωδές και τραγούδια αφιερωμένα σε αυτή. Το πιο δημοφιλές από αυτά είναι του John Dryden: "Ένα τραγούδι για την Ημέρα της Αγ. Καικιλίας" (1687). Άλλες μουσικές συνθέσεις είναι του Χένρι Πέρσελ, του Χούμπερτ Πάρι και του Τζωρτζ Φρίντριχ Χαίντελ.

Η πρώτη σωζόμενη αναφορά της επιθυμίας του Μπρίτεν να συνθέσει ένα τέτοιο κομμάτι χρονολογείται από το 1935 όταν ο Μπρίτεν έγραφε στο ημερολόγιό του "Έχω τρομερή δυσκολία να βρω Λατινικούς στοίχους για έναν Ύμνο αφιερωμένο στην Αγ. Καικιλία. Πέρασα όλο μου το πρωινό ψάχνοντας".

Η συνεργασία του Μπρίτεν με τον Ώντεν σε αρκετά μεγάλης κλίμακας έργα, οδήγησε τον Μπρίτεν να του ζητήσει να γράψει έναν Ύμνο για την Αγ. Καικιλία. 'Ετσι ο ποιητής έστελνε στον συνθέτη κατά διαστήματα κομμάτια του ποιήματος κι ο Μπρίτεν άρχισε να συνθέτει τον ύμνο. Το κείμενο ακολουθεί την παράδοση των Ωδών, περιλαμβάνοντας μια επίκληση στην μούσα:

Ευλογημένη Καικιλία

Εμφανίσου στα οράματα όλων του μουσικών

Εμφανίσου και δώσε έμπνευση

Κόρη κατέβα και σκίρτησε

Τους θνητούς που συνθέτουν

Με αθάνατη φλόγα

Ο Ύμνος έχει τρία τμήματα, με τρεις επαναλήψεις του ρεφραίν ελαφρά παραλλαγμένες που ακολουθούν κάθε τμήμα. Το πρώτο τμήμα είναι αρκετά παρόμοιο με το ρεφραίν στην Μι Φρύγια κλίμακα και με την ίδια μελωδία. Το δεύτερο τμήμα είναι σκέρτσο με τροποποιημένη φόρμα φούγκας ενώ το τρίτο είναι το πιο λυρικό, με σόλο σε κάθε φωνή περιγράφοντας διαφορερικό όργανο, κάτι που συμβαίνει κατά παράδοση στις Ωδές της Αγ. Καικιλίας. 

Η πρώτη ραδιοφωνική παράσταση του Ύμνου δόθηκε το 1942

 Στις πληροφορίες του βίντεο μπορείτε να διαβάσετε τους στίχους του ύμνου που γράφτηκε απ' τον W.H. Auden .

Britten: Hymn to St Cecilia

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
hyperion

Ernest Chausson - Τρίο για Πιάνο, Βιολί, Τσέλο έργο 3

 

Αν ο Marcel Proust είχε γράψει μουσική θα έμοιαζε σαν του Enest Chausson: έντονα παθιασμένη χωρίς μεγάλες εξάρσεις. Η μουσική του έχει τον χαρακτήρα, το ηχόχρωμα αλλά και την ερωτική μουσική γλώσσα του σπουδαιοτέρου δασκάλου του, César Franck. Δυστυχώς πέθανε μόλις 44 ετών το 1899 μετά από κάποιο ατύχημα που είχε οδηγώντας το ποδήλατό του: έπεσε μετά από μεγάλη ταχύτητα σε κατήφορο σ' ένα τοίχο με το κεφάλι όπου ο θάνατός του ήταν ακαριαίος.

Amédée-Ernest Chausson

Ο Σοσόν (1855-1899) άργησε να ασχοληθεί με την μουσική, αφού πρώτα τελείωσε τις νομικές σπουδές του και έγινε δικηγόρος. Ήταν πολυτάλαντος και προτιμούσε να ζωγραφίζει ή να γράφει αντί της δικηγορίας. Έγραφε μουσική αρκετά καλά, έπαιζε πιάνο ως σολίστ αλλά και σε πιάνο ντούο ώσπου άρχισε μαθήματα μουσικής με τον Ζυλ Μασνέ. Ο Μασνέ τον χαρακτήρισε σαν "εξαιρετική προσωπικότητα και αληθινό καλλιτέχνη". Η μουσική του προσπάθησε να ελευθερώσει την  Γαλλική μουσική από την επιρροή του Βάγκνερ ερευνώντας την μουσική του Γαλλικού μπαρόκ και κυρίως Κουπρέν και Ραμώ. 

Το Τρίο αυτό είναι ο ίδιος ο Chausson - το ιδιαίτερο λυρικό του προφίλ, η πλούσια εφευρετικότητά του και στα τέσσερα μέρη που απαρτίζουν το έργο, καθώς και η παρόμοια με του Franck αφηγηματική διάθεση, όπως ο πόνος της μελαγχολίας στην αρχή του έργου επισκιάζει την χαρά του ζωηρού τελευταίου μέρους που προκαλεί ανατριχίλα.

To τρίο έχει 4 κινήσεις:

1.Pas trop lent. Anime
2.Vite
3.Assez lent
4. Anime

Το έργο αυτό το έγραψε στην Ελβετία μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 1881. Πάνω απ' όλα δείχνει την εξαιρετική αίσθηση του συνθέτη στην αρχιτεκτονική της μουσικής και τον υπέρτατο λυρισμό. Η πρώτη κίνηση είναι μια σκυθρωπή εισαγωγή που περιέχει μοτίβα που τα βρίσκουμε ξανά στην τρίτη και τέταρτη κίνηση, δημιουργώντας έτσι ένα "κυκλικό έργο" της τεχνοτροπίας του Φρανκ.

Η δεύτερη κίνηση, έχει την αίσθηση ενός ιντερμέτσο που επίσης βασίζεται σε δύο θέματα με το δεύτερο να είναι μακροσκελέστερο και ρυθμικά διακριτικό. Ενώ μια έκπληξη περιμένει τον ακροατή στην τρίτη κίνηση: είναι μόνο ένα θέμα και είναι το δεύτερο μοτίβο της πρώτης κίνησης, που όμως παίζεται στην μισή ταχύτητα.

Στο φινάλε έχουμε πλήρη τον κύκλο, αφού προστίθενται δύο ακόμη θέματα με τα αρχικά στοιχεία της παρτιτούρας ελαφρά αλλαγμένα, δίνουν στο Τρίο την κυκλική φόρμα που αγαπούσε τόσο πολύ ο Φρανκ. 

Καθ' όλη την διάρκεια του Τρίο, το πλούσιο και δεξιοτεχνικό μέρος του πιάνου είναι σημαντικό για την  δομή και την ρυθμική δόνηση ενώ διατηρεί έναν σημαντικό ρόλο στον θεματικό διάλογο.

H πλάκα στον τοίχο του σπιτιού που έζησε.

                                                      22 boulevard de Courcelles, Paris 17

Chausson - Piano Trio op.3 (Trio Archipel).

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
History of Western Music
hyperion
earsense

Πανσέληνος Νοεμβρίου: Του Κάστορα

Με την αλλαγή των εποχών, η πανσέληνος του Νοεμβρίου σηματοδοτεί την αρχή του τέλους. Σε πολλούς και διαφορετικούς πολιτισμούς, η πανσέληνος του Νοεμβρίου είναι στενά συνδεδεμένη με τον θάνατο και την απώλεια, τόσο σε κυριολεκτικό αλλά και σε συμβολικό επίπεδο. Οι Κέλτες, για παράδειγμα, την αποκαλούν Σελήνη του Αυλού, συγκρίνοντας την πένθιμη μουσική των ξύλινων πνευστών με τους μακάβριους ήχους που βγάζουν τα πνεύματα του κάτω κόσμου.* Και όχι χωρίς λόγο - Η Πανσέληνος του Πένθους σηματοδοτεί μια επικίνδυνη περίοδο του έτους όπου οι άνθρωποι εύκολα θα μπορούσαν να γλιστρήσουν στον κάτω κόσμο μ' ένα απλό παραπάτημα.

photo:pinterest.com

Εμείς ίσως απολαμβάνουμε τα ζεστά χειμωνιάτικα πανωφόρια μας, την ζεστασιά του σπιτιού μας, αλλά η θανατερή παγωνιά στους μεγάλους σκοτεινούς χειμώνες ήταν μια πολύ μεγάλη απειλή για τους πρώτους κατοίκους της Β. Αμερικής. Για να επιβιώσουν, έφτιαχναν ζεστά ρούχα από την γούνα του κάστορα. Τα ζωάκια αυτά ήταν πολύ δραστήρια αυτή την εποχή και  απασχολημένα με την προετοιμασία τους για το χειμώνα γι' αυτό ήταν πιο εύκολο να τοποθετηθούν παγίδες, ώστε να τα πιάσουν και να πάρουν τη ζεστή τους γούνα, πριν αρχίσει το πολύ κρύο. 

Έστω και λίγο να καθυστερούσαν αυτές οι πρώτες κοινωνίες της Β. Αμερικής το κυνήγι του κάστορα, αυτό θα σήμαινε θάνατο στις ζωές τους, καθώς τα ποτάμια θα πάγωναν και θα ήταν αδύνατο να στήσουν παγίδες. Για αυτό κάποιοι λαοί την αποκαλούσαν και "Παγωμένη Πανσέληνο".

H Πανσέληνος του Κάστορα (Patrick Hardy)

σκουριασμένες

 μέρες του Νοέμβρη

ψαλιδισμένες απ' το κρύο

δύο φράζουν το νυχτερινό ουρανό

να μαζέψουν το φως

να γεμίσουν την λιμνούλα πέρα

αυτή τη στρογγυλή και φωτεινή

γεμάτη

με τις αντανακλάσεις του ήλιου.

δύο κοιμούνται ήσυχα

στο αυτοσχέδιο καταφύγιό τους

μέχρι το πηγάδι

 τις ασημένιες χάντρες του να σκορπίσει

και να χαθεί στο σκοτάδι

της νέας σελήνης.

(ελεύθερη απόδοση δική μου)

Για τους Παγανιστές, από την άλλη, το τελικό στάδιο των χειμερινών τους προετοιμασιών περιλαμβάνει και την πολύ σπουδαία διαδικασία του "πένθους" - που για αυτό την ονομάζουν Πανσέληνο του Πένθους. Μετά από έναν ολόκληρο χρόνο συσσώρευσης αποκτημάτων, υλικών ή άλλων, η Πανσέληνος του Πένθους είναι η πιο κατάλληλη ευκαιρία να απαλλαγούν από παλιά, άχρηστα πράγματα και να θρηνήσουν για την απαλλαγή τους. Κάποιοι από τους παγανιστές κάνουν μια τελετή κάτω από το ολόγιομο φεγγάρι όπου γράφουν σ' ένα χαρτί ό,τι θέλουν να ξεφορτωθούν και ζητούν από την Θεά τους να τους βοηθήσει να διώξουν όλα τα ανεπιθύμητα εμπόδια. 

Εδώ ας ακούσουμε ένα  ατμοσφαιρικό κομμάτι μουσικής από το συγκρότημα του Carlos Santana χωρίς λόγια για την Πανσέληνο

Santana - Full Moon

Πέρα από τις παγανιστικές παραδόσεις, όλοι μας μπορούμε να εκμεταλευτούμε αυτή την χρονική στιγμή να κάνουμε μια εσωτερική αναζήτηση. Ας κοιτάξουμε πίσω τον χρόνο που πέρασε και να δούμε την σωρεία των φιλοδοξιών μας, τις πνευματικές μας συνήθειες, τις συμπεριφορές μας αλλά και τους ανθρώπους. Όλα αυτά που για χάρη τους σπαταλήσαμε ενέργεια. Ας καθαρίσουμε τον ζωτικό μας χώρο και να τακτοποιήσουμε όλα αυτά που συμβάλλουν στο ευ ζην μας. Ας θρηνήσουμε και ας διώξουμε ό,τι  - ή όποιον - δεν μας χαροποιεί ώστε να κοιτάξουμε εμπρός, λυτρωμένοι, προς ένα φωτεινό και χαρούμενο καινούργιο χρόνο. 

*Να θυμίσουμε την υπέροχη μελωδία του Γκλουκ από την όπερά του "Ορφέας κι Ευρυδίκη", όπου το φλάουτο έχει εξαίσια θέση. Απολαύστε τον σπουδαίο Γάλλο φλαουτίστα Jean-Pierre Rampal

Μοναξιά: Ποίηση, Μουσική, Ζωγραφική

Ένα από τα πιο δυσάρεστα συναισθήματα είναι κι αυτό της μοναξιάς. Και δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ότι όποιος αισθάνεται μόνος δεν περιβάλλεται από άλλους ανθρώπους. Πολλοί άνθρωποι νιώθουν μόνοι τους ακόμη και μαζί με φίλους τους, συναδέλφους τους ή συγγενείς τους. Η μοναξιά ενέπνευσε καλλιτέχνες στο έργο τους. Κύρια θέση σήμερα θα έχει η Αμερικανίδα ποιήτρια Ella Wheeler Wilcox (Έλα Γουίλερ Ουίλκοξ) που γεννήθηκε σαν σήμερα στις 5 Νοεμβρίου 1850  στο Ουισκόνσιν. 

Edward Hopper

 Όταν ήταν παιδί η Ουίλκοξ διάβαζε βιβλία και εφημερίδες που επηρέασαν την μετέπειτα γραφή της. Κυρίως Σαίξπηρ, Τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ, Τις Χίλιες και Μία Νύχτες καθώς και άλλα λογοτεχνικά βιβλία που υπήρχαν στο σπίτι της.

Το ποίημά της "Solitude" (Μοναξιά) το εμπνεύσθηκε από ένα περιστατικό που της συνέβη καθώς πήγαινε στον εναρκτήριο χορό του Κυβερνήτη του Μάντισον. Στην διαδρομή μια νέα μαυροφορεμένη γυναίκα καθόταν στον απέναντι κάθισμα. Η γυναίκα έκλαιγε. Η Ουίλκοξ κάθησε δίπλα της και προσπαθούσε να την παρηγορήσει σε όλη την διάρκεια του ταξιδιού. Όταν έφτασαν, η ποιήτρια ήταν τόσο θλιμμένη που μετά βίας μπόρεσε να παρακολουθήσει την γιορτή. Καθώς κοίταξε το λαμπερό της πρόσωπο στον καθρέπτη, αμέσως ήλθε στην μνήμη της η θλιμμένη χήρα. Ήταν εκείνη η στιγμή που έγραψε τις πρώτες λέξεις της "Μοναξιάς".

Laugh, and the world laughs with you;
Weep, and you weep alone;

Γέλασε, και ο κόσμος  θα γελάσει μαζί σου.
Κλάψε, και μονάχος θα κλαις.

Ella Wheeler-Wilcox

Το 1884, παντρεύτηκε τον Ρόμπερτ Ουίλκοξ. Τα δύο σπίτια τους στο Long Island Sound,  μαζί με μερικές ακόμη αγροικίες, ήταν γνωστά στέκια λογοτεχνών και διάφορων καλλιτεχνών φίλων τους. Έκαναν ένα γιο που πέθανε σχεδόν αμέσως μετά τον τοκετό. Άρχισαν να ενδιαφέρονται για την Θεοσοφία, τη Νέα Σκέψη και τον Πνευματισμό. 

Υποσχέθηκαν ο ένας στον άλλο, ότι όποιος πέθαινε πρώτος θα επέστρεφε και θα επικοινωνούσε με τον άλλον. Ο Ρόμπερτ πέθανε το 1916, μετά από άνω των 30 ετών γάμου. Η θλίψη την εξουθένωνε, γινόταν όλο και πιο αφόρητη καθώς πέρναγαν οι εβδομάδες χωρίς ούτε ένα μήνυμα από κείνον. Τότε πήγε σε έναν αστρολόγο, τον Max Heindel, ψάχνοντας για βοήθεια στην λύπη της, ανίκανη να καταλάβει γιατί δεν είχε ούτε λέξη από τον Ρόμπερτ. Έγραψε για αυτή την συνάντηση.

"Ο κ. Χέιντελ με διαβεβαίωσε ότι θα ερχόμουν σε επαφή με το πνεύμα του συζύγου μου αν μάθαινα να διαχειρίζομαι την θλίψη μου. Του είπα ότι μου φαίνεται παράξενο ένας παντοδύναμος Θεός να μην μπορεί να στείλει μια αχτίνα φωτός σε μια ψυχή που υποφέρει. Κι εκείνος μου είπε ότι όπως δεν υπάρχουν αντανακλάσεις των δέντρων σε ταραγμένα νερά και μόνο όταν τα νερά είναι ήρεμα βλέπουμε τους ομόκεντρους κύκλους που σχηματίζονται όταν πέφτει μια πέτρα, έτσι ο Θεός και το πνεύμα του συζύγου σου περιμένουν να σταματήσει η ταραχή της θλίψης σου".

Λίγους μήνες αργότερα έγραψε μια θετική προσευχή (μαντρά) που την επανελάμβανε: "Είμαι η ζωντανή μάρτυρας: Οι νεκροί ζουν: Και μιλούν δι' ημών και σε εμάς: Και εγώ είμαι η φωνή που δίνει την  ένδοξη αλήθεια στον κόσμο που υποφέρει: Είμαι έτοιμη Θεέ, Είμαι έτοιμη Χριστέ, Είμαι έτοιμη Ρόμπερτ"

Η Ουίλκοξ υπερασπιζόταν τα δικαιώματα των ζώων και της χορτοφαγίας. Πέθανε από καρκίνο στις 30 Οκτωβρίου 1919 στο Κονέκτικατ. 

Οι στίχοι του δημοφιλούς της ποιήματος από την πιο γνωστή της συλλογή The Poems of Passion (Τα Ποιήματα του Πάθους) 

Μοναξιά

Γέλασε, και ο κόσμος θα γελάσει μαζί σου

Κλάψε, και μονάχος θα κλαις.

Γιατί η λυπημένη γέρικη γη πρέπει να δανειστεί την ευθυμία της,

ενώ έχει δικά της προβλήματα αρκετά.

Τραγούδησε, και οι λόφοι θα απαντήσουν.

Αναστέναξε, κι ο στεναγμός σου στον αέρα θα χαθεί.

Αναπηδούν οι αντίλαλοι σε ήχο χαρωπό,

μα συρρικνώνονται στης έγνοιας τη φωνή.

Αγαλλίασε, και οι άνθρωποι θα ψάξουν να σε βρουν.

Πένθησε, και την πλάτη θα γυρίσουν ν' απομακρυνθούν.

Θέλουν γεμάτο μερτικό απ' όλες τις χαρές σου,

μα δεν χρειάζονται τη θλίψη από τις συμφορές σου.

Είσαι χαρούμενος, και οι φίλοι σου είναι πολλοί.

Γίνε λυπημένος, και τους έχασες όλους.

oύτε ένας δεν αρνείται το νέκταρ του οίνου σου,

αλλά μονάχος πρέπει να πιεις της ζωής τη χολή.

Γιόρτασε με γεύμα πλούσιο, και οι αίθουσές σου θα γεμίσουν από πλήθη.

Νήστεψε, κι ο κόσμος θα σε προσπεράσει.

Να πετυχαίνεις και να δίνεις, κι αυτό σε βοηθάει να ζήσεις,

μα κανένας δεν σε βοηθάει να πεθάνεις.

Υπάρχει χώρος στους διαδρόμους της χαράς

για ένα μακρύ κι αρχοντικό τραίνο,

αλλά όλοι πρέπει να μπούμε ένας-ένας στη σειρά

για τα στενά περάσματα του πόνου.

(Μετάφραση από τα Αγγλικά: Αγγελική Μπούλιαρη)

Ο Άγγλος συνθέτης Henry Purcell  (1659-1695) έχει γράψει μια σύνθεση για φωνή με τον τίτλο "O, Solitude". Οι στίχοι είναι του Γάλλου ποιητή  Antoine Girard de Saint-Amant  (1594–1661) (La Solitude) μετφρασμένοι στα Αγγλικά από την Katherine Philips (1632-1664)

O solitude, my sweetest choice (Purcell) 

Άλλη μια εξίσου ωραιότατη σύνθεση σε τζαζ ύφος είναι και του Ben Webster - Solitude. Απολαύστε το σαξόφωνό του. 

Ben Webster - Solitude

Οι Μικρές Φωνές

 

O Francis Poulenc (1899-1963) είναι ένας από τους σπουδαιότερους Γάλλους συνθέτες των αρχών του 20ού αιώνα. Επηρεασμένος από τον Νεο-κλασικισμό, ο Πουλένκ ανέπτυξε την δική του προσωπική μουσική γλώσσα που είναι ελαφριά,  εύθυμη και οξυδερκής. Συνέθεσε έργα σε πολλά και διάφορετικά μουσικά είδη σε όλη την ζωή του, όπως μουσική για μπαλέτο, όπερα, πιάνο, φωνητική, χορωδιακή αλλά και μουσική δωματίου. 

Άρχισε να γράφει χορωδιακή μουσική το 1936 μετά τον αιφνίδιο θάνατο του αγαπημένου του φίλου Pierre-Octave Ferroud σε τροχαίο ατύχημα. Ανάμεσα σ' αυτά τα έργα είναι και το Petites Voix (Μικρές Φωνές) που περιλαμβάνει πέντε τρίφωνα χορωδιακά τραγούδια στο κλειδί του σολ. 

Ο Poulenc επέλεξε πέντε υπέροχα ποιήματα απ' την ομώνυμη ποίηση της Madeleine Ley (1901-1981)

Το πρώτο La Petite Fille Sage (Το Μικρό Σοφό Κορίτσι), περιγράφει μια ουσιαστική μέρα ενός κοριτσιού. 

To  μικρό σοφό κορίτσι ήλθε σπίτι

Από το σχολείο με την τσάντα της.

Έβαλε τα πιάτα στο τραπέζι

Και τα βαριά ποτήρια

Κι έπειτα πλύθηκε στην αντλία

Στην πλατεία χωρίς να βρέξει την ποδιά της.

Μόλις πήρε ο ύπνος τον αδελφούλη της στο ντιβάνι του

Πήγε να κάτσει στην φθαρμένη πέτρα

Για να δει το βραδινό αστέρι

Petites voix, FP 83: I. la petite fille sage

Το δεύτερο Le Chien Perdu (Ο Χαμένος Σκύλος), είναι μια συνομιλία ενός παιδιού μ' ένα σκύλο. 

Ποιό είσαι, άγνωστο, χαμένο σκυλί;
Ονειρεύεσαι, κοιμάσαι
Ίσως θα ήθελες
Να σε χαϊδέψω πίσω από τα αυτιά σου,
Γλυκέ σκυλάκο στο πεζοδρόμιο
Πιάνοντας την ματιά μου
Με την ασπρόμαυρη φατσούλα σου;
Ποιό είσαι, άγνωστο, χαμένο σκυλί;

Petites voix, FP 83: II. La chien perdu

Το τρίτο En Renreant de L'école (Επιστροφή απ' το Σχολείο), περιγράφει απρόοπτα πράγματα που συμβαίνουν στον δρόμο πηγαίνοντας απ' το σχολείο στο σπίτι.

Επιστρέφοντας στο σπίτι από το σχολείο σ' ένα μοναχικό δρόμο

Είδα το φεγγάρι πίσω από το μαύρο δάσος.

Ήταν στρογγυλό, καθαρό κι έλαμπε στον ουρανό.

Επιστρέφοντας στο σπίτι από το σχολείο σ' ένα μοναχικό δρόμο

Άκουσες ποτέ την κουκουβάγια που πετάει

Και το γλυκό αηδόνι;

Petites voix, FP 83: III. En rentrant de l'école

 Το τέταρτο Le Petit Garçon Malade (Το Μικρό Άρρωστο Αγόρι), περιγράφει ένα άρρωστο αγόρι που το μυαλό του είναι γεμάτο συναισθήματα και νιώθει αβοήθητο.

Το μικρό άρρωστο αγόρι

Δεν θέλει να κοιτάζει πια τις φωτογραφίες

Κλείνει τα κουρασμένα μάτια του

Κι αφήνει τα ζεστά χεράκια του πάνω στην κουβέρτα

Η μαμά του ανοίγει το παράθυρο και η λευκή κουρτίνα

Ανεμίζει μέσα κι έξω αυτό το Μαγιάτικο βράδυ.

Ακούει τους άλλους να παίζουν και να χοροπηδούν

Και να ουρλιάζουν έξω στο πεζοδρόμιο

Τότε γυρίζει το κεφάλι του και κλαίει σιωπηλά

Μέσα στο μικρό του μπράτσο

Petites voix, FP 83: IV. Le petit garcon malade

 Και το τελευταίο Le Hérisson (Ο Σκαντζόχοιρος), μιλάει για έναν πατέρα που φέρνει στο σπίτι έναν σκαντζόχοιρο και συμβαίνουν διάφορα αστεία πράγματα στην οικογένεια.

Όταν ο μπαμπάς βρίσκει έναν σκαντζόχοιρο τον φέρνει σπίτι

Του δίνουμε λίγο χλιαρό γάλα

Σ' ένα πιάτο.

Δεν θα ξεκουλουριαστεί όταν μας ακούσει να μιλάμε

Αλλά αν φύγουμε 

Από την κουζίνα, δείχνει το σκανταλιάρικο κεφάλι του!

Κι αν κάνω ησυχία για μια στιγμή, τον ακούω απαλά

Να πίνει, τον ακούω απαλά να πίνει.

Όταν ο ομπαμπάς βρίσκει έναν σκαντζόχοιρο τον φέρνει

Στο σπίτι. Στο σπίτι!

Petites voix, FP 83: V. Le hérisson

Κάθε τραγούδι περιγράφει μια ιστορία που μπορεί να συμβαίνει στην καθημερινότητα μέσα απ' τα μάτια ενός παιδιού και ο Poulenc με αριστοτεχνικό τρόπο εκφράζει την παιδική αθωότητα. 

Αν θέλετε μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο το έργο, διαρκεί μόλις επτά λεπτά, από ένα μικρό χορωδιακό σύνολο σε μια εξαιρετική ερμηνεία.

Francis Poulenc: Petites Voix · La Maîtrise de Rambouillet

Άλλο κείμενό μου για τον Πουλένκ μπορείτε να διαβάσετε:

Les Chemins de l’Amour - Tα Μονοπάτια της Αγάπης

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
spaziocorale

Παραμύθια του Σούμαν

 Μια από τις τελευταίες συνθέσεις του Σούμαν, (1810-1856) τα Παραμύθια έργο 132 για πιάνο, βιόλα και κλαρινέτο, γράφηκε μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα: 9 - 11 Οκτωβρίου 1853, λίγο πριν εισαχθεί στο άσυλο και αποπειραθεί ν’ αυτοκτονήσει ο συνθέτης. Χρησιμοποιεί τον ιδιο συνδυασμό οργάνων με το Τριο Kegelstatt του Μότσαρτ. Ο συνθέτης ήθελε να γράψει κάτι “παραστατικό και φανταστικό” χωρίς να έχει στο νου του κάποιο συγκεκριμένο παραμύθι. Η Κλάρα Σούμαν έγραψε στο Ημερολόγιό της: “ Σήμερα ο Ρόμπερτ ολοκλήρωσε 4 κομμάτια για πιάνο, κλαρινέτο και βιόλα και ήταν πολύ χαρούμενος. Έχει την εντύπωση ότι αυτή η συλλογή θα είναι εξαιρετικά ρομαντική με την έννοια του μυστηριώδους. Ο συνθέτης αποκάλεσε τα κομμάτια "παραμυθένια" και η σύνθεση των τριών οργάνων του φάνηκε να έχει ένα πολύ περίεργο αποτέλεσμα". Τα κομμάτια αυτά παρουσιάστηκαν ιδιωτικά για πρώτη φορά με την Κλάρα στο πιάνο, τον βιολίστα Ρούπερτ Μπέκερ και τον κλαρινετίστα Γιόχαν Κόχνερ στις 23 Οκτωβρίου 1853. Αργότερα τα παρουσίασε δημόσια ο Γιόζεφ Γιόακιμ όπου έτυχαν καλής υποδοχής.

photo: Διαδίκτυο

Παρά το ασυνήθιστο σύνολο οργάνων, ο μικρός κύκλος έγινε αμέσως αποδεκτός από τους εκδότες Breitkopf und Härtel και δημοσιεύτηκε ήδη από τον Φεβρουάριο του 1854. Στις 20 Φεβρουαρίου, ο Schumann παρουσίασε περήφανα το πρώτο του αντίγραφο στον αφοσιωμένο Albert Dietrich με την αφιέρωση σ' αυτόν – μια από εκείνες τις μέρες που γλίτωσε τις ακουστικές παραισθήσεις που τον βασάνιζαν για εβδομάδες. Μόλις μια εβδομάδα αργότερα, την Καθαρά Δευτέρα, ο συνθέτης, σε ψυχική σύγχυση, έπεσε από τη γέφυρα του Ρήνου του Ντίσελντορφ στο ποτάμι. Ψαράδες τον έβγαλαν από το νερό. Ο βουρκωμένος, μπερδεμένος και απελπισμένος Σούμαν έπρεπε να μεταφερθεί στο σπίτι του από το πλήθος των ανόητων που φώναζε. Ακολούθησε εισαγωγή στο ψυχιατρείο στο Längenich κοντά στη Βόννη, από το οποίο δεν θα έφευγε μέχρι τον θάνατό του δυόμισι χρόνια αργότερα.

photo:freepik

Τα παραμύθια δεν προοιωνίζονται για το τραγικό τέλος εκείνων των τελευταίων μηνών στο Ντίσελντορφ. H μουσική είναι περιεκτική, χαρούμενη και τα τέσσερα μέρη συνδέονται μ’ ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Αν και οι κινήσεις είναι παρόμοιες σε φόρμα με τον τριμερή χαρακτήρα που έχουν κι άλλα έργα του Σούμαν, τα τμήματα των Παραμυθιών έχουν ραψωδιακή δομή με μια αίσθηση της Βιεννέζικης, Κλασικής εποχής.  

Με αυτόν τον ποιητικό, παραμυθένιο τρόπο, πρέπει να κατανοήσει κανείς τις παραμυθένιες αφηγήσεις ως "ένα σύνολο από υπέροχα πράγματα και περιστατικά" (Novalis). Οι συνειρμοί προκύπτουν ακούσια: το πρώτο κομμάτι ακούγεται σαν νεράιδα. Η οικεία μελωδία σε Σιb  μείζονα  με τις πειραχτικές τρίλιες και τα staccatos δεν πρέπει να ερμηνεύεται πολύ γρήγορα. Το δεύτερο κομμάτι σε σολ ελάσσονα είναι γουργουρητό και αδέξιο, σαν μουσική για γίγαντες, με το κλαρίνο να ανεβαίνει σχεδόν στα ύψη. Το λυρικό κέντρο του κύκλου είναι το όμορφο τρίτο, με τις απαλά κυματιστές κύριες συγχορδίες στις οποίες και τα τρία όργανα φαίνονται να συνδυάζονται σε ένα. Το φινάλε τέταρτο ξεκινά με ηρωική δύναμη – μουσική για έναν ορμητικό ιππότη του οποίου η πριγκίπισσα περιμένει στο τρυφερό μεσαίο τμήμα.

Märchenerzählungen, Op.132, Robert Schumann, Trio Saint-Laurent

Αν θέλετε μπορείτε να διαβάσετε και άλλα κείμενά μου για έργα του Σούμαν, αναζητώντας τα με το όνομα του συνθέτη στις αλφαβητικές ετικέτες του ιστολογίου μου.

ΠHΓΕΣ:
Wikipedia
Allmusic
kammermusik
hyperion

Πανσέληνος Οκτωβρίου: Του Κυνηγού

 

Η Πανσέληνος της Συγκομιδής  και η Πανσέληνος του Κυνηγού είναι χαρακτηριστικές διότι συνδέονται άμεσα με την Φθινοπωρινή Ισημερία.

Η Πανσέληνος της Συγκομιδής είναι εκείνη που ημερολογιακά  βρίσκεται κοντύτερα προς την Φθινοπωρινή Ισημερία (22 Σεπτεμβρίου 2022). Αυτό σημαίνει ότι είτε η Πανσέληνος του Σεπτεμβρίου είτε η Πανσέληνος του Οκτωβρίου θα μπορούσαν να ονομαστούν "Πανσέληνος της Συγκομιδής." Κατά συνέπεια, η Πανσέληνος του Κυνηγού είναι η πρώτη πανσέληνος μετά την Πανσέληνο της Συγκομιδής, που σημαίνει ότι μπορεί να τύχει είτε τον Οκτώβριο είτε τον Νοέμβριο.

Για το 2022, η Πανσέληνος της Συγκομιδής συνέβη στις 10 Σεπτεμβρίου, έτσι η Πανσέληνος του Κυνηγού θα ακολουθήσει μετά από έναν πλήρη σεληνιακό κύκλο, στις 9 Οκτωβρίου. 

Γιατί ονομάζεται Πανσέληνος του Κυνηγού;

Πιστεύεται ότι αυτή η πανσέληνος σηματοδοτεί τον χρόνο που αρχίζει το κυνήγι και όλες τις προετοιμασίες που απαιτούνται για τον κρύο χειμώνα που ακολουθεί. Τα ζώα αρχίζουν να παχαίνουν κι εφόσον οι αγρότες έχουν καθαρίσει τους αγρούς τους κατά την διάρκεια της Πανσελήνου της Συγκομιδής, οι κυνηγοί μπορούν εύκολα να εντοπίζουν τα ελάφια και τα άλλα ζώα που ψάχνουν να βρουν τροφή αλλά και τις αλεπούδες και τους λύκους που έρχονται να κυνηγήσουν τα θηράματά τους. 

Η παλαιότερη χρήση του ονόματος "Πανσέληνος του Κυνηγού" βρίσκεται στο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης το 1710. Υπάρχουν κι άλλα προσωνύμια αυτής τη πανσελήνου, όπως Κόκκινη ή Ματωμένη Πανσέληνος που παραπέμπει είτε στο αίμα των ζώων που θηρεύονται είτε στην αλλαγή χρώματος των φθινοπωρινών φύλλων.

O Gilbert Vinter (1909 – 1969) ήταν Άγγλος συνθέτης και μαέστρος πολύ γνωστός για τις συνθέσεις του για μπάντες χάλκινων οργάνων. Η Πανσέληνος του Κυνηγού, είχε αρχικά τον τίτλο "Ένα Ραντεβού με την Ντιάνα" και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1942. Το κομμάτι αρχίζει με μια μελωδία σε μορφή καντέντσας που συνεχίζει μ' ένα ζωηρό ρυθμό 6/8, όπου ένας μεθυσμένος κυνηγός αφηγείται μέσω μιας χιουμοριστικής μελωδίας τις ατυχίες του. Στην συνέχεια ένα Lento σε μορφή γλυκιάς μπαλάντας μας προδιαθέτει να ψάξουμε για την αγάπη. Το θέμα έχει εμφανείς τζαζ αναφορές στην συνοδεία αφήνοντας ελεύθερο το κόρνο να ξεχωρίζει για να μας φέρει λίγο λίγο στην ατμόσφαιρα, του κυνηγιού το οποίο και τελειώνει με ένταση. 

Gilbert Vinter (1909-1969) - Hunter's Moon

H Πανσέληνος του Κυνηγού 

Mathilde Blind 1841 -1896

Η Πανσέληνος του Κυνηγού ανεβαίνει ψηλά

Ψηλά πάνω από την θερισμένη πεδιάδα

Πέρα στον έρημο ουρανό

Τα συγκεντρωμένα σύννεφα

Τρέχουν άτακτα ολοταχώς 

Σαν τα κυνηγάει ο παθιασμένος άνεμος

Που ουρλιάζει πίσω τους.

Το θορυβώδες κυνήγι έχει τελειώσει,

Τα σκυλιά βρίσκονται στο ζεστό τους σπίτι

Ένας κυνηγός μοναχός ιππεύει 

Με χαλαρό, κρεμασμένο το χαλινάρι 

Ξυπνά έναν κούφιο τόνο

Το κόρνο του μακριά αντηχώντας

Σε έρημες σχισμές.

Η Πανσέληνος του Κυνηγού κατεβαίνει χαμηλά

Η πορεία της είναι σχεδόν γρήγορη

Πού είναι το λαχανιασμένο ζαρκάδι

Πού έφυγε το άγριο ελάφι

Κυνηγός και κυνήγι τώρα

Ξαπλώνουν σε βαθιά λήθη:

Νεκροί ή κοιμισμένοι 

(ελεύθερη απόδοση δική μου) 

Schubert, Σονάτα για πιάνο σε Ντο μείζονα, D.840

 Η Σονάτα αυτή του Σούμπερτ (1797-1828)  ανήκει στα ημιτελή έργα του γι' αυτό έχει και το προσωνύμιο "Reliquie" (Υπόλειμμα, Ημιτελής) και είναι μεν απ' τις τελευταίες του  αλλά πολύ διάσημη. Την έγραψε το 1825, την ίδια χρονιά με την άλλη Σονάτα του γραμμένη στην σχετική σκλίμακα της Σονάτας D. 840, σε Λα ελάσσονα, την D. 845. Οι πρώτες κινήσεις και των δύο συνθέσεων έχουν παρόμοιο εύρος και αρχίζουν κι οι δύο με την ήρεμη εμφάνιση του κυρίου θέματος σε απλές οκτάβες.  Αλλά στα άλλα είναι πολύ διαφορετικές. Η D 845 έχει δύο θέματα εντελώς αντίθετα.

Gábor Melegh:  Franz Schubert, 1827, Hungarian National Gallery

 Η D 840 έχει τα θέματα  σαφέστατα όμοια αν και η απλή φράση της αρχής εμφανίζεται σε μια ποικιλία διαφόρων προσωπείων. Το αρχικό ήρεμο θέμα της πρώτης κίνησης Moderato σταδιακά οδηγείται σε μια τεράστια κλιμάκωση όπου εμφανίζεται το δεύτερο θέμα, που αντανακλά τον ρυθμό του πρώτου θέματος, ενώ η ανάπτυξη κυριαρχείται απ' το πρώτο θέμα. Η χρήση των τριήχων στην μακροσκελή ανάπτυξη συμβάλλει στο εμφανές Μπετοβενικό δράμα. Στην ανακεφαλαίωση το αρχικό θέμα δεν είναι τόσο διακριτό και υπάρχει μεγάλη λεπτότητα. Στην μεγάλη coda χρησιμοποιούνται και τα δύο θέματα.

 Η γενική εντύπωση που αφήνει αυτή η κίνηση είναι ένα είδος Ολύμπιας ηρεμίας που ο Σούμπερτ καταφέρνει να δημιουργήσει με πολύ συνειδητή αρμονική κίνηση. Κι όπως είναι συνηθισμένη η απρόσμενη εξέλιξη της μουσικής του, ο Σούμπερτ  μετά από την έντονη κλιμάκωση  ολοκληρώνει την κίνηση με μια ψιθυριστή υπενθύμιση του αρχικού θέματος.

Το Andante σε μορφή Ρόντο είναι πολύ σκυθρωπό και βαθύτατα θλιβερό. Στην συνέχεια υπάρχει ένα κατευναστικό νανούρισμα όμως σύντομα εμφανίζονται  δραματικές διαθέσεις.

Αυτές οι δύο κινήσεις είναι οι μόνες ολοκληρωμένες της Σονάτας. Οι άλλες δύο κινήσεις, Minuet και Rondo Allegro, είναι ημιτελείς με αβέβαιες τις προθέσεις του συνθέτη.

Schubert Piano Sonata No 15 D 840 C major 'Reliquie' Alfred Brendel

Όλο το έργο έχει πυκνή γραφή, σχεδόν ορχηστρική  και υπάρχει συχνή χρήση επαναλαμβανόμενων νοτών, κάτι που υπονοεί ότι ίσως υπάρχει κάποια σύνδεση με την  Συμφωνία  "Gmunden-Gastein" την οποία ταυτίζουν με την Μεγάλη Συμφωνία D 944 και που αναφέρεται σε κάποιες επιστολές του Σούμπερτ εκείνης της περιόδου. Με τις δύο ολοκληρωμένες κινήσεις αυτής της Σονάτας, την πρώτη δυναμική, ενεργητική και με ένταση ενώ την δεύτερη με ξαιρετικά ευαίσθητο και συναισθηματικό περιεχόμενο φαίνεται να φέρνει στην μνήμη του συνθέτη το αρχαίο ελληνικό θέατρο. 

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
standrewspianoruition
gogale
hyperion

DVORAK: Cypresses

 Τα δώδεκα κομμάτια Cypresses (Κυπαρίσσια) για κουαρτέτο εγχόρδων Β.152 προέρχονται από τα 18 ερωτικά τραγούδια για φωνή και πιάνο που γράφηκαν απ’ τον Ντβόρζακ σε μια περίοδο 17 ημερών. Η πηγή των Cypresses ήταν ο ανεκπλήρωτος έρωτας. Το 1865 η Josefina Ermakova, μια 16χρονη ηθοποιός ήταν μαθήτρια του Ντβόρζακ (1841 – 1907). Την ερωτεύθηκε παράφορα αλλά δεν κέρδισε την ανταπόκρισή της. Ο Ντβόρζακ ξεπέρασε το επεισόδιο, βέβαια, αλλά εκείνο τον καιρό έθαψε την λύπη του στην ερωτική ποίηση του Gustav Pfleger-Moravsky, Cypresses: A Collection of Lyric and Epic Poems. (Kυπαρίσσια: Συλλογή από Λυρικά κι Επικά Ποιήματα). Τα τραγούδια γράφηκαν όταν ο Ντβόρζακ ήταν 24 ετών. 

Κυπαρίσσια: Βαν Γκογκ

Βάζοντας μουσική σ’ αυτά τα 18 ποιήματα της συλλογής του ποιητή, τα Κυπαρίσσια (Cypresses), ο Ντβόρζακ επεχείρησε για πρώτη φορά να συνθέσει μουσική σε ποίηση. Ο Ντβόρζακ ποτέ δεν εξέδωσε αυτά τα τραγούδια στην αρχική τους μορφή αλλά το υλικό αρκετών απ’ αυτά ενυπάρχει στις πρώτες δυο συμφωνίες του, στις όπερές του αλλά και σ’ άλλα φωνητικά έργα.  Η πιο εκτεταμένη προσαρμογή ήταν η διασκευή  12 από αυτά τα τραγούδια για κουαρτέτο εγχόρδων το 1887, μετονομάζοντας τον κύκλο "Βραδυνά Τραγούδια"  και αργότερα "Ηχώ των Τραγουδιών".  Τα μέρη ήταν υπέροχα όμως ο συνθέτης δεν κατάφερε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του εκδότη του σαν μια ακολουθία μικρών κομματιών για κουαρτέτο εγχόρδων. 

 Το έργο "χάθηκε" γι’ αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο του Ντβόρζακ, ώσπου ο μαθητής και σύζυγος της κόρης του, ο Joseph Suk, το έφερε στην επιφάνεια και ξαναδούλεψε εκτεταμένα δέκα απ’ τα τραγούδια. Τελικά, το 1957 οι αρχικές μεταγραφές των Cypresses για κουαρτέτο εγχόρδων δημοσιεύθηκαν πλήρεις. Στα περισσότερα μέρη, το πρώτο βιολί επέχει την θέση που ήταν αρχικά γραμμένη για την φωνή. 

Στα άλλα μέρη ο Ντβόρζακ (μέχρι το 1887 υπήρξε κορυφαίος της μουσικής δωματίου)  υφαίνει απρόσκοπτα  την μουσική των εγχόρδων. Όπως ο σχολιάζει ο Otakar Sourek (αυθεντία στην μουσική δωματίου του Ντβόρζακ):

"Δεν είναι απαραίτητο να αναλύσουμε την θεματική δομή αυτών κομματιών-μινιατούρων...Είναι απλές μορφές τραγουδιών, με ήρεμο φωνητικό χαρακτήρα, βασισμένες σε μια κύρια θεματική ιδέα, που η μορφή τους εξελίσσεται φυσικά απ’ την γραμμή και το ύφος των λέξεων στα οποία είναι δομημένη και όχι σε συμφωνία μ’ οποιεσδήποτε αμιγώς μουσικές αρχές σύνθεσης. Είναι, όμως, αναμφισβήτητα κομμάτια της αληθινής χάρης και μοναδικότητας του Ντβόρζακ."

Τα κομμάτια αυτά είναι εξαιρετικές εκφράσεις της αγάπης και της προσμονής, της αισιοδοξίας και της παραίτησης, που μας θυμίζουν πόσο μελωδικά προικισμένος ήταν, ένα θεϊκό δώρο που είχε ο Ντβόρζακ και που τόσο θαύμαζε ο Μπραμς.

 Θα παραθέσω τα υπέροχα αυτά κουαρτέτα με το αντίστοιχο ποίημα, (σε όσα βρήκα) απ’ το οποίο εμπνεύσθηκε το τραγούδι. Η ελεύθερη απόδοση από την Αγγλική μετάφραση είναι δική μου.

1. Το ξέρω στις γλυκιές ματιές σου

A. Dvořák Cypresses No.1

***

2.     Σε πολλούς κατοικεί ο θάνατος της καρδιάς

A. Dvořák Cypresses No.2

Σε πολλούς κατοικεί ο θάνατος της καρδιάς
Σαν σε μια σκοτεινή έρημο
Σε μια τέτοια καρδιά, υπάρχει μόνο χώρος
Για θλίψη και αρρώστια

Μπαίνει η φλεγόμενη αγάπη

Μέσα στην καρδιά, να την παραπλανήσει,

Η λυπημένη καρδιά μαραζώνει

Και νομίζει ότι είναι ερωτευμένη.

Σ' αυτή τη γλυκιά κατάσταση,

Την κατάσταση του παραδείσου

Η πεθαμένη καρδιά ξαναζωντανεύει

Και τραγουδά, τραγουδά το παλιό της τραγουδάκι.

*** 

3. Στην γλυκιά δύναμη των ματιών σου

A. Dvořák Cypresses No.3

Ευχαρίστως θα χανόμουν

Στην γλυκιά δύναμη των ματιών σου

Αν δεν με ξαναζωντάνευε

Το όμορφο χαμόγελό σου

Θα διάλεγα πάντα ευχαρίστως αυτό τον γλυκό θάνατο

Με αυτή την αγάπη στο στήθος μου:

Αλλά μόνο αν ήξερα ότι τα γλυκά σου χείλη

Θα με ξυπνούσαν από την ανάπαυσή μου 

***

4. Αχ, η αγάπη μας δεν ανθίζει

A. Dvořák Cypresses No.4

Αχ, η αγάπη μας δεν ανθίζει

στην επιθυμητή ευτυχία της .

Και αν άνθιζε, δεν θα διαρκούσε πολύ.

Γιατί ένα δάκρυ κλέβει παθιασμένα φιλιά; 

Γιατί, ενώ είμαι ερωτευμένος μ' αγκαλιάζει αυτό το άγχος;

Αχ, πικρός είναι ο χωρισμός εκεί που η ελπίδα ακόμη ζεί

Γιατί η κρδιά ξέρει ότι η ελπίδα σύντομα θα χαθεί. 

***

5. Εδώ αναζητώ το αγαπημένο γράμμα σου

A. Dvořák Cypresses No.5

***

6. Ω, χρυσό αγαπημένο ρόδο

A. Dvořák Cypresses No.6

***

7. Χασομερώ στο σπίτι της αγαπημένης μου

A. Dvořák Cypresses No.7

Χασομερώ στο σπίτι της αγαπημένης μου,

Το σπίτι που κάποτε ζούσε η αγάπη.

Ακόμη ματώνω απ' τις πληγές τις αγάπης

Αυτές τις γλυκές πληγές,

που σε αγαπούσα μάταια.

Με καλυμμένα μάτια νιώθω τα βήματά σου να με πλησιάζουν

Ανοίγω τα χέρια μου να σ' αγκαλιάσω

Αλλά μόνο δάκρυα νιώθω στα μάτια μου.

Ω, πού είσαι καλή μου, πού

Δεν έρχεσαι στην αγκαλιά μου;

Θα νιώσω ποτέ ξανά στην καρδιά μου

Την ευτυχία να σε κρατάω;

***

8. Στο δάσος δίπλα στο ποταμάκι

A. Dvořák Cypresses No.8

Στο δάσος δίπλα στο ποταμάκι

Στέκομαι ολομόναχος

Και χαμένος στις σκέψεις μου

Κοιτάζω την δίνη του ρεύματος

Εκεί βλέπω μια παλιά πέτρα

Που πάνω της περνάει το νερό.

Κι αυτη η πέτρα κάτω απ' τα κύματα

Πάντα σηκώνεται και πέφτει.

Η πέτρα πολεμάει τα κύματα,

Και τελικά ανατρέπεται.

Πότε επιτέλους τα κύματα της ζωής

Θα με σαρώσουν απ' αυτόν τον κόσμο;

***

9. Ω εσύ αγαπητή της ψυχής μου

A. Dvořák Cypresses No.9

Ω εσύ αγαπητή της ψυχής μου

Που θα ζεις στην καρδιά μου για πάντα:

Οι σκέψεις μου σε αγκαλιάζουν

Κι ας μας χωρίζει η σκληρή μοίρα.

Ω, αν ήμουν ένας κύκνος που τραγουδάει,

Θα πέταγα σε σένα

Με την τελευταία μου πνοή,

Να σου τραγουδήσω με την καρδιά μου

Αχ, με την τελευταία μου πνοή.

***

10. Εκεί στέκεται ένα αρχαίος βράχος

A. Dvořák Cypresses No.10

  

***

11. Πάνω απ' το τοπίο που κυριαρχείται από ανέμελα όνειρα

A. Dvořák Cypresses No.11

Πάνω απ' το τοπίο που κυριαρχείται από ανέμελα όνειρα

Απλώνεται η καθαρή νύχτα του Μάη.

Απαλά ένα αεράκι περνάει μέσα απ' τα φύλλα,

Από τον ουρανό η ηρεμία κατεβαίνει.

Τα λουλούδια κοιμούνται,

και μέσα από το δάσος

Σαν κρυφή χορωδία

τραγουδάει το ρυάκι.

Η πλούσια φύση στοχάζεται μακάρια,

Τίποτε δεν μένει να φέρει σύγκρουση.

Τα αστέρια μαζεύονται για να φέρουν το φως,

Η γη συγχωνεύεται στην σφαίρα του ουρανού.

Αλλά στην καρδιά μου,

εκεί που κάποτε άνθιζε η ευλογία,

Τώρα μόνο η αρρώστια μένει.

***

12.    Ρωτάς γιατί το τραγούδι μου είναι καταιγίδα

A. Dvořák Cypresses No.12

***

Αν θέλετε να ακούσετε ολόκληρο τον κύκλο για φωνή και πιάνο χωρίς διακοπή αλλά και με ενδείξεις για την χρονική στιγμή που αρχίζει το καθένα  αυτά τα αριστουργήματα, δείτε το παρακάτω βίντεο:

Antonín Dvořák - B 11 Cypresses

Ας ακούσουμε το τελευταίο με τενόρο και πιάνο, πριν μεταγραφεί σε κουαρτέτο.  

Cyprise (Cypresses) , B. 11: No. 18. Ty se ptas proc moje zpevy bouri (You are asking why)

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
earsense

Ζαν Φιλίπ Ραμώ

 Ο Ζαν Φιλίπ Ραμώ (25/9/1683- 12/09/1764) υπήρξε απ’ τους πλέον διάσημους Γάλλους μουσικούς του 18ου αιώνα. Είχε μια καριέρα όσο κανείς άλλος απ’ τους  διαπρεπείς συνθέτες στην ιστορία. Πρακτικά άγνωστος μέχρι την ηλικία των 40 ετών, τράβηξε την προσοχή αρχικά σαν θεωρητικός και αργότερα σαν συνθέτης. Τον περισσότερο χρόνο μέχρι αυτή την περίοδο τον πέρασε στην αφάνεια της Γαλλικής επαρχίας  και δεν εκμυστηρεύθηκε σε κανένα φίλο ούτε και στην γυναίκα του την ίδια λεπτομέρειες απ’ αυτά τα χρόνια.

Jean-Philippe Rameau

Παρήγε τα περισσότερα απ’ τα μουσικά του έργα, απ’ τα οποία και πήρε την φήμη του μεταξύ της ηλικίας των πενήντα και πενήντα έξι ετών. Κατακρίθηκε τότε σαν νεωτεριστής και προσβλήθηκε είκοσι χρόνια αργότερα ακόμη πιο σοβαρά σαν αντιδραστικός. Υπήρξε ευνοημένος της Γαλλικής αυλής και αρκετά ευκατάστατος κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του και παρέμεινε πάντα ένας μοναχικός, φίλερις και αντικοινωνικός άνθρωπος αλλά ένας ευσυνείδητος και ευφυέστατος καλλιτέχνης.

Σπούδασε αρχικά στο κολέγιο των Ιησουιτών στην Ντιζόν. Ύστερα από ένα σύντομο ταξίδι στην Ιταλία, ήταν οργανίστας στην Αβινιόν ως το 1706 και αργότερα μαέστρος παρεκκλησίου στο Κλερμόν –Φεράν.

Έγραψε πολλά έργα οργανικής μουσικής και θεωρίας,  το μεγάλο πάθος του Ραμώ ήταν ωστόσο το θέατρο, αλλά οι ευκαιρίες του ξέφευγαν ως το 1731, όταν συνάντησε τον ιμπρεσάριο Α. Λα Πουπλινιέρ που του ανέθεσε να διευθύνει το ιδιωτικό μουσικό του συγκρότημα, ένα από τα περιφημότερα της Γαλλικής πρωτεύουσας, και λίγο μετά το παρουσίασε στον ίδιο τον Βολταίρο.

Ο Ραμώ δέχθηκε μ’ ενθουσιασμό την πρόταση για μια όπερα. Από την πρώτη ήδη εκείνη εργασία, ο Ραμώ πρότεινε ένα τύπο θεάτρου που, δημουργημένο στην ίδια τυπική δομή του γαλλικού θεάτρου του Λυλί, ξεπερνούσε σιγά σιγά το θεατρικό σχήμα του, χάρη σε μια πιο έντονη δραματική υφή. Στενότατος σε δραματικές μορφές ήταν ο δεσμός ανάμεσα σε παλκοσένικο και δράση, δεσμός που συχνά δεν υπήρχε στην παράδοση της εποχής.

Η νέα αυτή θέση για τη όπερα, που προσδιορίστηκε στη συνέχεια στις όπερες Οι αριστοκρατικές Ινδίες (1735) και Κάστωρ και Πολυδεύκης (1737 αναθεωρήθηκε 1754) προκάλεσε πολεμική ανάμεσα σε οπαδούς του Λυλί και του Ραμώ που έφτασε στο αποκορύφωμά της με την παρουσίαση του Δάρδανου (1739, αναθεωρήθηκε το 1744 και το 1760) και ανάγκασε τον Ραμώ να εγκαταλείψει το θέατρο για μερικά χρόνια. 

Jean-Philippe Rameau - Introduction: «Les Indes Galantes»

Jean-Philippe Rameau: Castor et Pollux (Ouverture)

Jean Philippe Rameau- Opera Dardanus Overture

Η δραματική ένταση της μουσικής του οφείλεται στο ευρύ πεδίο των αρμονιών του, την συχνή χρήση της συγχοδίας ελαττωμένης εβδόμης  (που οι οπαδοί του Λυλί κατήγγειλαν σαν Ιταλική), την συγχορδία με έκτη, την μεγάλη ευρύτητα μετατροπιών που περιέκλειαν τονικότητες με πέντε ή περισσότερες αλλοιώσεις, στοιχεία που απέφευγαν οι σύγχρονοί του. Αδύναμοι να συλλάβουν την πορεία της αρμονίας του, οι σύγχρονοί του αποκαλούσαν τον Ραμώ "οινοπνευματοποιό των συγχορδιών" ένα όνομα, που πέρα από τον μειωτικό υπαινιγμό, παραμένει σε ισχύ μέχρι και σήμερα για τις συγχορδίες της εποχής του Μπαρόκ.

Με την υπέροχη αισθητική του ο Ραμώ κατάφερε την ενορχήστρωση πιο δεξιοτεχνικά απ’ οποιονδήποτε σύγχρονό του. Η σπουδαιότατη λειτουργία των οργάνων φωτίζει όχι μόνο τα συνοδευόμενα ρετσιτατίβα του αλλά ειδικά τις πολυάριθμες προγραμματικές του συμφωνίες και εισαγωγές των οπερών του.. Η χρήση των ακραίων ρυθμικών σχημάτων απ’ τα όργανα της ορχήστρας με την ταυτόχρονη συγκράτηση των φωνητικών τμημάτων προσδίδει στην μουσική του τα πλέον δυναμικά μουσικο – δραματικά αποτελέσματα.

Τα έργα του για κλαβεσέν έχουν λεπτή δομή, ρυθμό, κομψότητα στην λεπτομέρεια και αποτελούνται από πέντε κοντσέρτα το καθένα με τρεις ή τέσσερις κινήσεις, που έχουν περίεργους κι αινιγματικούς τίτλους. 

Rameau Pieces de clavecin en concerts - Premier Concert

 Το έργο του Ραμώ μπορεί να συνοψισθεί σε τρία επίπεδα. Στο ηρωικό, μεγαλειώδες ύφος των πρώτων του οπερών και μπαλέτων, είναι μια αντιπροσωπευτική προσωπικότητα της τελευταίας περιόδου της Μπαρόκ εποχής, συγκρίσιμος με τον Μπαχ και τον Χαίντελ. Οι ηρωικές του χροιές συνοδεύονται πάντα και μερικές φορές υποκαθιστώνται από τα χαρακτηριστικά Γαλλικά στοιχεία της καθαρότητας, της χάρης, της ταπεινότητας και της κομψότητας που τείνουν προς την τοπιακή περιγραφή. Σ’ αυτόν τον τομέα μπορεί να συγκριθεί με τον σύγχρονό του ζωγράφο Βαττώ. Τελικά, υπήρξε και φιλόσοφος όπως και συνθέτης, αναλυτής αλλά και δημιουργός. Εδώ μπορεί να συγκριθεί με τον σύγχρονό του Βολταίρο. Αυτά τα τρία επίπεδα δεν μπορούμε να τα διαχωρίσουμε αν θέλουμε ν’ αντιληφθούμε το έργο του Ραμώ ολοκληρωτικά. Ήταν μια από τις πιο σύνθετες αλλά και γόνιμες μουσικές προσωπικότητες του 18ου αιώνα.

Η καριέρα του Ραμώ στη γη δεν φαντάζει ίσως αξιοζήλευτη γι’ αυτούς που αναζητούν μόνο άμεση ικανοποίηση. Είχε περιόδους ταραχής και υπερέντασης,  επίπονης εργασίας,  διαμάχης και δεν αναδεικνυόταν νικητής πάντα σ’ όλους αυτούς τους αγώνες που ανακατευόταν. Αλλά τον συγκρατούσε πρώτα απ’ όλα η συνείδηση της ευφυίας του και πάνω απ’ όλα η σταθερή συναναστροφή του με τον πιστό του σύντροφο που δεν τον πρόδωσε ποτέ, την μουσική.

Πηγές:

Oxford Music on Line (Grove music on line): Rameau

Julien Tiersot and Theodore Baker:  Rameau, Oxford Journals

A History of Western Music by D.J.Grout & C.V.Palisca

Music in the Baroque Era by M.F.Bukofzer

Πανσέληνος του Σεπτεμβρίου: Της Συγκομιδής

 

Ονομάζεται "Της Συγκομιδής", διότι όπως είναι φανερό συγκεντρώνονται οι καρποί μια και πλησιάζει το τέλος του Καλοκαιριού. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες πανσελήνους, η ονομασία "Φεγγάρι της συγκομιδής" δεν αναφέρεται απαραίτητα στο ολόγιομο φεγγάρι του Σεπτεμβρίου, αλλά σε οποιαδήποτε πανσέληνο συμπίπτει πιο κοντά στην φθινοπωρινή ισημερία (22/9/22). Επειδή για το 2022 η πιο κοντινή Πανσέληνος στην ισημερία είναι αυτή του Σεπτεμβρίου, είναι κι αυτή που λαμβάνει τον τίτλο "Της Συγκομιδής". Αν ήταν η Πανσέληνος του Οκτωβρίου (9 Oκτωβρίου) πιο κοντά, τότε η Πανσέληνος του Σεπτεμβρίου θα ονομαζόταν "Του Καλαμποκιού" καθώς αυτή την περίοδο οι ιθαγενείς της Αμερικής συνήθιζαν να θερίζουν το καλαμπόκι τους.

photo:pinterest

 Το Φεγγάρι της Συγκομιδής είναι ιδιαίτερα λαμπρό και ανατέλει αρκετά νωρίς ώστε να μπορούν οι αγρότες να συνεχίσουν την συγκομιδή των καρπών τους και τη νύχτα. Κατά την φθινοπωρινή ισημερία, η μέρα με τη νύχτα έχουν περίπου την ίδια διάρκεια, ενώ πρόκειται και για την ημέρα που ξεκινά και επίσημα το φθινόπωρο στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη.

Στην Κίνα η Πανσέληνος του Σεπτεμβρίου σηματοδοτεί το Φεστιβάλ του Φθινοπώρου, γνωστό και σαν φεστιβάλ της φεγγαρο-τάρτας (mooncake).  H τάρτα αυτή, είναι κάτι σαν μηλόπιτα, διαμέτρου 10 εκατοστών που η γέμισή της περιέχει πολτό από κόκκινα φασόλια ή από σπόρους λωτού καθώς και κρόκους αυγών πάπιας. To φεστιβάλ διαρκεί τρεις μέρες και συγκεντρώνονται οι οικογένειες για να ευχηθούν ευημερία για το μέλλον . Το φεστιβάλ είναι επίσης διαδεδομένο στην Ταϊβάν, στο Χονγκ Κονγκ, στο Μακάο και στο Βιετνάμ. 

mooncakes

Το Φεγγάρι της Συγκομιδής

Henry Wadsworth Longfellow - 1807-1882

Eίναι το Φεγγάρι της Συγκομιδής! Πάνω σε επιχρυσωμένα πτερύγια

Και σε στέγες χωριών δασωμένων κορυφών

Και σε εναέριες γειτονιές των φωλιών τους

Έρημο, σε  παράθυρα με κουρτίνες

Δωματίων που κοιμούνται παιδιά, σε  δρόμους εξοχικούς

Και σε σε χωράφια θερισμού, αναπαύεται η μυστικιστική του λαμπρότητα!

Έφυγαν τα πουλιά που ήταν οι καλοκαιρινοί επισκέπτες μας,

Με τα τελευταία στάχυα επιστρέφουν οι εργάτες!

Όλα τα πράγματα είναι σύμβολα: τα εξωτερικά θεάματα

Έχουν της Φύσης την εικόνα στο μυαλό τους

Όπως τα λουλούδια κι οι καρποί αλλά κι η πτώση των φύλλων

Τα ωδικά πουλιά μας εγκαταλείπουν στο τέλος του θέρους

Πίσω μένουν μόνο οι άδειες φωλιές 

Κι ανάμεσα στα στάχυα τα τσιρίγματα των ορτυκιών 

(ελεύθερη απόδοση δική μου)

Μια ωραία σύνθεση αφιερωμένη στην Πανσέληνο της Συγκομιδής από την Γιαπωνέζα πιανίστα και συνθέτρια Yukiko Nishimura (γεν. 1967)

Harvest Moon / Yukiko Nishimura

Οι Σκιές του Χρόνου

 

Οι Σκιές του Χρόνου του Γάλλου συνθέτη του 20ού αιώνα Henri Dutilleux (1916 - 2013) εκφράζει κάποιον μελαγχολικό στοχασμό στην απώλεια. Έμπνευση και αφορμή υπήρξε η 50ή επέτειος του τέλους του ΒΠΠ το 1995 και η ανακάλυψη του Ημερολογίου της Άννας Φρανκ αλλά ιδιαίτερα μια ανάμνηση: η απέλαση από τους Ναζί ενός ολόκληρου ορφανοτροφείου Εβραιόπουλων σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ζητήθηκε στον συνθέτη από την Συμφωνική Ορχήστρα της  Βοστώνης να γράψει ένα έργο και ήταν στο μόνο που, μετά από πολλά χρόνια, ο Ντιτιγιέ συμπεριέλαβε κι ένα φωνητικό μέρος. Το έργο ξεδιπλώνεται σε πέντε "ορχηστρικά επεισόδια" με ιδιότυπους τίτλους. Ένα άτιτλο ιντερλούδιο συνδέει τα δύο τελευταία επεισόδια. Αν και διαρκεί μόνο 21 λεπτά όλο το έργο αποπνέει μια συμπυκνωμένη δύναμη δυσανάλογη της διάρκειας του. Είναι  σαν η ικανότητα κάποιου ονειρικού χρόνου να ανατρέπει την ορθολογική μέτρηση του ρολογιού. 

φωτογραφία από Pinterest

Tα πέντε επεισόδια και το Ιντερλούδιο:
Ωρες: Μια μοιρολατρική φανφάρα από τα χάλκινα, με πινελιές  κρουστών και εγχόρδων, που διαγράφει μια συνεχή πτώση. Αυτές οι πυκνές καθοδικές  μουσικές γραμμές επαναλαμβάνονται σε αρκετά κρίσιμα σημεία. Ένα ρολόι σημαίνει το αδυσώπητο βήμα του χρόνου με πληκτική εμμονή. Ακολουθεί ένα συγκρατημένο glissando των βιολιών, ενώ η νότα Λα επαναλαμβάνεται στις τρομπέτες - εκεί που άρχισε το επεισόδιο. Μια σύντομη κόντα υπονοεί μια ψεύτικη στάση καθώς οι τρομπέτες χρησιμοποιούν σουρντίνα.

Η Κακιά Άριελ: Η κίνηση αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στα έγχορδα έναντι των καταιγισμών των ξύλινων πνευστών σε ένα scherzo με εμφανώς κακόβουλη διάθεση, απ' το οποίο η Άριελ - παραμόρφωση του λειτουργικού πνεύματος της "Θύελλας" του Σαίξπηρ - φαίνεται να είναι ένας προάγγελος. Η διάθεση αλλάζει δραματικά καθώς ένα πίκολο φλάουτο  οδηγεί με το σόλο του ανάμεσα στα παραπλανητικά παιδικά ηχοχρώματα του γκλόκενσπιλ και του βίμπραφον στην Μνήμη των Σκιών. 

Ο Ντιτιγιέ αποκαλεί αυτό το κεντρικό επεισόδιο την "καρδιά" της παρτιτούρας, πάνω στην οποία αναγράφεται "στην Άννα Φρανκ και σε όλα τα παιδιά, αθώα όλου του κόσμου (1945-1995)".  Αφηγείται μια έμπνευση που είχε όταν έψαχνε για  "ένα ιδιαίτερο χρώμα στην ενορχήστρωση" που να φέρνει σε αντίθεση το ηχόχρωμα των χάλκινων και ξύλινων πνευστών που κυριαρχούσαν στην αρχή του κομματιού. "Άκουσα κάποιες φωνές που έρχονταν από ένα νηπιαγωγείο κοντά στο στούντιό μου". Η παρτιτούρα προσδιορίζει μόνο "τρεις φωνές παιδιού" - τραγουδώντας εναλλάξ σόλο και μαζί. Η φωνή τους επαναλαμβάνει τις απλές φράσεις:

Γιατί εμείς; Γιατί το άστρο; (το κίτρινο άστρο του Δαυίδ)

Η μελωδία υποδηλώνει ένα ύφος της Εγγύς Ανατολής ανακατεμένο με το πνεύμα του Γρηγοριανού μέλους.  Η συγκινητική αμεσότητα εδώ έρχεται σε αντίθεση με τις απειλητικές διαθέσεις σε άλλα σημεία της παρτιτούρας.

Σταδιακά η μουσική όλο και βυθίζεται στις χαμηλότερες περιοχές της ορχήστρας. Το ιντερλούδιο και το επεισόδιο Τα Κύματα του Φωτός κινούνται αργά από τα μπάσα έγχορδα της ορχήστρας μέχρι τα σκαμπρόζικα ξύλινα. ενώ η κυριαρχία του Σολ# αγγίζει τα όρια της εμμονής.  Ο απροσδιόριστος τίτλος του τελικού επεισοδίου Κυρίαρχο Μπλε; επιβεβαιώνεται από τους ασταθείς ρυθμούς με τους οποίους  συνεχίζουν να εμμένουν στις ποικίλες φράσεις του τραγουδιού των παιδιών. Η ανάγκη της παρηγοριάς είναι επείγουσα, όπως σηματοδοτείται από το σόλο της τρομπέτας και τις προσπάθειες του τρομπονιού να πάρουν μια πιο λυρική τροπή. Παρόλα αυτά  το αμείλικτο ρολόι των κρουστών επιστρέφει, αν και σε πιο εξασθενημένη μορφή , καθώς ολόκληρη η ορχήστρα ξεθωριάζει για να καταλήξει σε ένα επαναλαμβανόμενο Ντο#

Henri Dutilleux

Οι Σκιές του Χρόνου είναι ένα αδιαμφισβήτητα συναισθηματικό, ακόμη και οργισμένο έργο και μπορεί κάλλιστα να σταθεί ως η μουσική διαθήκη ενός συνθέτη που, δεν αποτίει μόνο φόρο τιμής στη μοίρα κάποιων ανθρώπων, αλλά είναι και μια ελεγεία για μια ύπαρξη που, μεταξύ σκιάς και φωτός, παραμένει δέσμια του αδιάκοπου ρυθμού του χρόνου.

DUTILLEUX "The Shadows of Time"

ΠΗΓΕΣ
LAPhil
gramophone
jstor