Μάσκες

 Στη ζωή πολλοί φοράνε μάσκες για να κρύβονται, για να περνάνε απαρατήρητοι, για να ξεγελούν , για να προσποιούνται ρόλους και χαραχτήρες που δεν είναι. Παρόλο που το έθιμο πατά γερά στις ρίζες από την Αρχαία Ελληνική παράδοση των Φαλληφορίων, το συναντούμε με παραλλαγές και στις παραδόσεις κι άλλων λαών. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η σύγχρονη πραγματικότητα εφευρίσκει απίστευτους τρόπους παραποίησης και διαστρέβλωσης των αρχαίων εορτών με το συνεχιζόμενο έθιμο του καρναβαλιού και του μασκαρέματος.

φωτο: Carlo Tardani

Ο Aμερικανός ποιητής Έζρα Πάουντ (1885-1972), απ' τους πρώτους εκπροσώπους του μοντερνισμού στην ποίηση,  έγραψε ένα ποίημα με τον τίτλο "Μάσκες" όπου μας μιλά για τους σύγχρονους φαρισαίους μασκαράδες που ένώ υποδύονται ρόλους και ζωές που δεν μπορούν να στηρίξουν σε καμιά περίπτωση με το πενιχρό φορτίο των ικανοτήτων τους, επιμένουν να αυτογελοιοποιούνται βιώνοντας τις ανέφικτες φαντασιώσεις τους.

ΜΑΣΚΕΣ

Αυτές οι ιστορίες των παλαιών μεταμφιέσεων, μήπως δεν είναι
παράξενοι μύθοι των ψυχών που βρέθηκαν ανάμεσα
σε ασυνήθιστους ανθρώπους που μιλούσαν μια εχθρική γλώσσα,
μήπως κάποια ψυχή από όλες τις άλλες  δεν θα ξεχάσει
τα αστρο-σκορπισμένα στρέμματα μιας πρώην πατρίδας
όπου απέραντη μέσα από τα σύννεφα η  πορεία της ταλαντεύθηκε,
ή ζωντάνεψε με τα μεγαλύτερα αδέλφια της που τραγουδούσαν
πριν ψιθυρίσουν τις μπαλλάντες τους οι τροβαδούροι του Κάμελοτ; 

Παλιοί τραγουδιστές που μισοξεχνούν τις μελωδίες τους,
Παλιοί ζωγράφοι  με αχρωματοψία επανέρχονται για άλλη μια φορά,
Παλιοί ποιητές με λιγότερη δεξιοτεχνία στο ανεμοδαρμένο τους αλφάβητο,
Παλιοί μάγοι που τους λείπει το θαύμα της γνώσης :

Όλοι αυτοί που με την παράξενη θλίψη στα μάτια, μήπως δεν
Συλλογίζονται σιωπηλά  της γης την αλλόκοτη επινόηση;

Ezra Pound

Ezra Pound

Το νόημα του ποιήματος είναι να παριστάνεις ότι είσαι κάτι φορώντας την μάσκα. Πχ, ένας άνθρωπος που έχει αχρωματοψία δεν μπορεί να λογιστεί ζωγράφος επειδή φοράει την μάσκα του Van Gogh. Επέλεξα αυτό το ποίημα του Ezra Pound, μια και διανύουμε εποχή τριωδίου και οι μάσκες είναι στο φόρτε τους. Βέβαια ο ποιητής προχωράει πιο πέρα,  και προβληματίζεται στο τέλος ότι ακόμη κι αυτοί οι φαρισαίοι, αντιλαμβάνονται με θλίψη την πραγματικότητά τους και σιωπηλοί συλλογίζονται.

Μια πολύ ωραία προσπάθεια μελοποίησης του ποιήματος του Βραζιλιάνου συνθέτη, διασκευαστή και μαέστρου Rafael Piccolotto de Lima.

Masks (Rafael Piccolotto de Lima / poem by Ezra Pound)

*

*

*

Και για να ελαφρύνουμε κάπως το κλίμα και να δώσουμε μια ευχάριστη γιορταστική νότα, παρόλο που  δεν μπορούμε τώρα να χορέψουμε, λόγω του εγκλεισμού, τουλάχιστον ας απολαύσουμε ένα ξακουστό βαλς απ' την Σουίτα Μασκαράτα του Χατσατουριάν

Khachaturian - Masquerade Suite - Waltz

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
Poetry Foundation

Σοπέν - 24 Πρελούδια

 Τα Πρελούδια για σόλο πιάνο του Σοπέν είναι μια συλλογή μικρών κομματιών, ένα για κάθε μια απ' τις 24 κλίμακες. Δημοσιεύθηκαν αρχικά το 1839 και αφιερώθηκαν στον Joseph Christoph Kessler,ένα συνθέτη σπουδών πιάνου της εποχής του Σοπέν. Δέκα χρόνια νωρίτερα είχε αφιερώσει ο Kessler στον Σοπέν τα δικά του 24 Πρελούδια op.31. Αν και η λέξη "πρελούδιο" δηλώνει κάτι εισαγωγικό, τα Πρελούδια του Σοπέν είναι αυθύπαρκτες συνθέσεις, που κάθε μια μεταφέρει μια ιδέα ή ένα συναίσθημα. Όλα έχουν συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα κάθε είδους πιανίστα κι έχουν ηχογραφηθεί σαν σύνολο με πρώτο τον Alfred Cortot στα 1929.

Το ζήτημα της ημερομηνίας γέννησης  του Σοπέν δεν έχει λυθεί μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με δική του γραπτή κατάθεση ήρθε στον κόσμο την 1η Μαρτίου του 1810.

Frederic Chopin

To πιάνο του Σοπέν κατασκευής Pleyel, που φαίνεται πως προτιμούσε ο Πολωνός πιανίστας και που έπαιξε στο Παρίσι τις τελευταίες του συναυλίες τον Φεβρουάριο του 1848. Το μετέφερε στο Λονδίνο για την πρώτη του συναυλία εκεί. Στα αρχεία της κατασκευαστικής εταιρείας Pleyel, με τον αριθμό  13819 δηλώνεται ότι ο συνθέτης χρεώθηκε 2200 γαλλικά φράγκα και σε γράμματά του που το αναφέρει γράφει "το δικό μου" όργανο. Αφού έφυγε απ' το Λονδίνο το πούλησε σε μια Σκωτσέζα φίλη του  Μάργκαρετ Τρότερ όπου έμεινε στους συγγενείς της μέχρι το 1981. Τώρα βρίσκεται στην συλλογή The Cobbe Collection Trust στην Αγγλία.

Το πιάνο Pleyel

Θα ακούσουμε τα Πρελούδια του Σοπέν έργο 28 από μια ζωντανή ηχογράφηση του σπουδαίου πιανίστα και Σοπενιστή Μαουρίτσιο Πολλίνι

Κατάλογος των Πρελούδιων: Οι υπότιτλοι είναι του Γερμανού συνθέτη, μαέστρου και πιανίστα Hans von Bülow.

1.Agitato – C major (Ένωση δυο αγαπημένων)
2.Lento – A minor (Προαίσθημα Θανάτου)
3.Vivace – G major (H Τέχνη σου μοιάζει με Άνθος)
4.Largo – E minor (Ασφυξία)
5.Μolto allegro – D major (Αβεβαιότητα)
6.Lento assai – B minor (H Καμπάνα του Θανάτου)---παίχτηκε στην κηδεία του
7.Andantino – A major (Πολωνέζα χορεύτρια)

Maurizio Pollini Chopin 24 Preludes 1-7

8.Molto agitato – F-sharp minor (Απελπισία)

9.Largo – E major (Όραμα)

10.Molto allegro – C-sharp minor (Νυχτοπεταλούδα)

11.Vivace – B major (Πυγολαμπίδα)

12.Presto – G-sharp minor (Μονομαχία)

13.Lento – F-sharp major (Απώλεια)

14.Allegro – E-flat minor (Φόβος)

Maurizio Pollini Chopin 24 Preludes 8-14

15.Sostenuto – D-flat major ("Raindrop Prelude")= (Σταγόνα Βροχής)

16.Presto con fuoco – B-flat minor (Άδης)

17.Allegretto – A-flat major (Παναγία των Παρισίων)

18.Molto allegro – F minor (Αυτοκτονία)

19.Vivace – E-flat major (Ευτυχία)

Maurizio Pollini Chopin 24 Preludes 15-19

20.Largo – C minor (Πένθιμο Εμβατήριο)

21.Cantabile – B-flat major (Κυριακή)

22.Molto agitato – G minor (Ανυπομονησία)

23.Moderato – F major (Το Πλοίο της Χαράς)

24.Allegro appassionato – D minor (Καταιγίδα)

Maurizio Pollini Chopin 24 Preludes 20-24

ΠΗΓΕΣ:

A History of Western Music

Εγκυκοπαίδεια Παγκόσμιας Μουσικής

Wikipedia

tvxs.gr
The Cobbe Collection Trust

Αν θέλετε μπορείτε να διαβάσετε και άλλα άρθρα για τον Σοπέν:
Chopin Ballades
Frédéric Chopin 1810-1849
Ο Σοπέν και οι θαυμαστές του

Ο Κόσμος στην Σελήνη

Η Σελήνη,  η κυρία της ψυχής, που ετυμολογείται απ' το "σέλας" (φως)  λατρευόταν από την αρχαιότητα, με τους προγόνους μας να δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις φάσεις του φεγγαριού. 

Σελήνη που κατοικήθηκε (μελλοντικός κόσμος)

Ο Κάρλο Γκολντόνι  ( Carlo Goldoni  25/2/1707 - 6/2/1793)  ήταν ένας Ιταλός θεατρικός συγγραφέας και λιμπρεττίστας. Τα έργα του περιλαμβάνουν τα πιο ξακουστά κι αγαπημένα θεατρικά έργα της Ιταλίας. Λάτρευαν οι ακροατές τα έργα του Γκολντόνι για την εξυπνάδα τους και την ειλικρίνειά τους. Καθρέπτιζαν τους πολίτες της εποχής του, παρουσιάζοντας στο θέατρο τις ζωές τους, τις αξίες τους αλλά και τις αντιθέσεις των μεσαίων τάξεων που ξεπρόβαλαν. 

Carlo Goldoni

Ένα από αυτά τα έργα είναι κι "Ο Κόσμος στην Σελήνη" (Il mondo della luna) το  λιμπρέττο που χρησιμοποίησε ο Φραντς Γιόζεφ Χάυντν, αλλά κι άλλοι συνθέτες πριν από αυτόν, με μεγάλη επιτυχία. Η σύνθεση του Χάυντν παρουσιάστηκε στις εορταστικές εκδηλώσεις του γάμου του κόμη Νικόλαου Εστερχάζυ, νεώτερου γιου του πρίγκηπα Νικόλαου Εστερχάζυ, υποστηρικτή του Χάυντν και της κόμισσας Μαρίας Άννας Βισενβολφ το 1777.

Joseph Haydn

Η Υπόθεση με λίγα λόγια:

 Ο πατέρας αντιτίθεται στον γάμο των δυο θυγατέρων του και της βοηθού τους με τρεις άνδρες που είναι ερωτευμένες, επειδή είναι φτωχοί. Ο ένας απ' τα αγόρια εξάπτει την φαντασία του πατέρα  καταστρώνοντας ένα σχέδιο. Του δείχνει μέσα από ένα αυτοσχέδιο τηλεσκόπιο σκηνές που υποτίθεται ότι είναι στο φεγγάρι, που όμως είναι αρκετά σκανδαλιστικές, διότι πέρναγε μπροστά απ' τον φακό καρικατούρες. Αυτός εντυπωσιάζεται και του δίνει χρήματα. Μετά από διάφορες κωμικές σκηνές, του έταξαν ότι θα τον μεταφέρουν εκεί. Τον πότισαν με ποτά, αποκοιμήθηκε κι όταν ξύπνησε ήταν ντυμένος παράξενα, με ρούχα που ταιριάζουν στην χώρα της Σελήνης. Εκεί, με τεχνάσματα όλοι συνεννοημένοι, παρίστανται στους τρεις γάμους, με τις θυγατέρες, την βοηθό και τους νεαρούς μασκαρεμένους επίσης. Όταν ο πατέρας αντιλαμβάνεται την συνωμοσία είναι αργά, αλλά τελικά δίνει την συγκατάθεσή του κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.

Ας ακούσουμε την εισαγωγή της όπερας αυτής

Franz Joseph Haydn - The World on the Moon: Overture

Όπως είπαμε, το λιμπρέττο του Γκολντόνι υπήρξε πηγή έμπνευσης και για άλλους συνθέτες όπως του Γκαλούπι που έγραψε μια όπερα. Ας ακούσουμε μια άρια από την όπερα αυτή που πρωτοπαρουσιάστηκε στις 29 Ιανουαρίου 1750.

Baldassare Galuppi: Il Mondo della Luna

 

Ένας ακόμη συνθέτης της κωμικής αυτής όπερας είναι κι ο Ιταλικής καταγωγής Πορτογάλος Πέδρο Αντόνιο Αβοντάνο (Pedro António Avondano 1714 - 1782). Ένα μικρό απόσπασμα της μουσικής του που ακούστηκε για πρώτη φορά το 1765.

Pedro António Avondano: Il Mondo della Luna

Επίσης ο Τζιοβάννι  Παϊζιέλο (Giovanni Paisiello 1740-1816),  έγραψε τέσσερις διαφορετικές συνθέσεις και σε μια από αυτές χρησιμοποίησε τον τίτλο: Il credulo deluso. Παρακάτω ακούμε το τέλος της πρώτης πράξης της όπεράς του, που έκανε πρεμιέρα το 1774.

Paisiello Il mondo della luna

Σοσόν: Ποίημα της Αγάπης και της Θάλασσας

 

To Ποίημα της Αγάπης και της Θάλασσας του Γάλλου συνθέτη Ερνέστ Σοσόν (1855-1899) είναι ένας κύκλος τραγουδιών για φωνή και ορχήστρα. Αφιερώθηκε στον συνάδελφό του Χένρι Ντυπάρ.

Ernest Chausson 

Το Ποίημα αποτελείται από δύο ξεχωριστά τμήματα που χωρίζονται με ένα ορχηστρικό ιντερλούδιο που βασίζεται στα ποιήματα  La Fleur des eaux (Το Άνθος των Νερών) και το  La Mort de l'amour (Ο Θάνατος της Αγάπης). Και τα δύο έγραψε ο φίλος του Σοσόν Maurice Bouchor.

Η πρεμιέρα του έργου έγινε στις 21 Φεβρουαρίου 1893 στις Βρυξέλλες με τον Σοσόν στο πιάνο να συνοδεύει τον τενόρο Désiré Demest. Η ορχηστρική πρώτη παράσταση έγινε στις 8 Απριλίου του ίδιου έτους με την σοπράνο Éléonore Blanc και την Ορχήστρα Société Nationale de Musique με μαέστρο τον Gabriel Marie. 

Το πρώτο ποίημα: Το Άνθος των Νερών

Ο αέρας είναι γεμάτος με το σαγηνευτικό άρωμα της πασχαλιάς
Που κοσμεί τον τοίχο από πάνω ως κάτω
Γεμάτο με τους ευωδιαστούς χρυσούς κλώνους
Η θάλασσα κάτω απ' τον ήλιο είναι πυρακτωμένη
Και,  στην άμμο που δίνει τα φιλιά της,
Λικνίζεται με εκθαμβωτικά κύμματα.

Ω, ουρανέ που αντανακλάς το χρώμα των ματιών της
Η αύρα που τραγουδάει στο άνθρος της πασχαλιάς
Ν' ανταποδώσει τα πάντα αρωματισμένα.
Ρυάκια που υγραίνουν το φόρεμά της,
Ω, πράσινα μονοπάτια
Που αναρριγείτε κάτω απ' τα αγαπημένα της πόδια
Κάντε με να δω την αγαπημένη μου.

Και η καρδιά μου ξεσηκώθηκε αυτό το καλοκαιρινό πρωινό
Επειδή, εκεί στην ακτή, ήταν ένα όμορφο παιδί
Που  με κοίταξε κι εκείνα τα μεγάλα, καθαρά μάτια
Και χαμογέλασε με μια τρυφερή μα και συνάμα άγρια ματιά. 

Εσύ που θα μεταμορφώσεις τη νιότη μου και την αγάπη μου
Φάνηκες σε  μένα τότε όπως τα βάθη της ψυχής μου.
Δέχτηκες την καρδιά μου όπως πέταξε πλάι σου
Κι άνοιξαν οι ουρανοί ραίνοντάς μας με τριαντάφυλλα.

Τι άγριος τρομακτικός ήχος
Θα σημάνει την ώρα της αναχώρησης!
Η θάλασσα θα πηγαινοέρχεται στην παραλία
Περιφρονώντας και χωρίς στοργή
Ότι η ώρα του αποχωρισμού έχει φτάσει.

Τα πουλιά περνούν με τα φτερά ανοιγμένα
Σε μια σχεδόν χαρωπή απόγνωση
Η θάλασσα είναι πράσινη στον ήλιο
Και, σιωπηλά, αιμορραγώ
Κοιτάζοντας τους λαμπρούς και γυαλιστερούς ουρανούς.

Αιμορραγώ καθώς κοιτάζω την ζωή μου
Απομακρύνομαι απ' τα κύματα
Μόνο η ψυχή μου μ' έκανε ευτυχισμένη
Και ο μουντός ήχος των κυμάτων
Καλύπτει τον θόρυβο των αναφιλητών μου.

Ποιός ξέρει αν αυτή η σκληρή θάλασσα
Θα την φέρει πάλι στην καρδιά μου;
Η ματιά μου είναι πάνω της.
Η θάλασσα τραγουδά κι ο άνεμος που χλευάζει
Κοροϊδεύει την αγωνία της καρδιάς μου.

Μετά το πρώτο αυτό τραγούδι, όπου το ήρεμο θαλασσινό τοπίο εκπέμπει μια ευτυχία που σταδιακά περιγράφει την απελπισία του χωρισμού, παρεμβάλλεται ένα όρχηστρικό ιντερλούδιο για να έλθει το τελικό τραγούδι La mort de l'amour (Ο Θάνατος της Αγάπης)

Το δεύτερο ποίημα: Ο Θάνατος της Αγάπης

Σύντομα, το μπλε και χαρούμενο νησί
θα εμφανιστεί ανάμεσα στα βράχια.|
Το νησί στα σιωπηλά νερά
επιπλέει σαν κρίνος.

Απέναντι από την αμέθυστη θάλασσα,
Το πλοίο γλιστρά αθόρυβα.
Τόσο χαρούμενος όσο και λυπημένος θα είμαι
Που σύντομα τα πάντα θα είναι ανάμνηση.

Ο άνεμος έσπρωχνε τα νεκρά φύλλα.
Οι σκέψεις μου
Οδηγήθηκαν σαν νεκρά φύλλα
Μέσα στη νύχτα.

Ποτέ δεν έπεσαν τόσο απαλά από αυτόν τον μαύρο ουρανό
Χίλια χρυσά τριαντάφυλλα σαν δροσιά!
Ένας φοβισμένος χορός  εκεί που ήταν θρυμματισμένα φύλλα
Στροβιλιζόταν  κι έβγαζε  έναν μεταλλικό ήχο.
Φαινόταν να βογκάει κάτω απ' τ' αστέρια και 
Να λέει ότι ο ανείπωτος τρόμος της αγάπης πέθανε.

Ψηλές ασημένιες οξιές που φιλούσαν το φεγγάρι
Ήταν σαν φαντάσματα: και πάγωσε το αίμα μου
Βλέποντας την αγαπημένη μου να χαμογελάει παράξενα.
Όπως τα φρύδια του θανάτου, οι όψεις μας ξεθωριάζουν,
Και, ακουμπώντας σιωπηλά πάνω της να διαβάσω  την μοιραία λέξη
που που ήταν γραμμένη στα ανοιχτά μάτια της, διάβασα: Λήθη.

Η μετάφραση στα Ελληνικά είναι δική μου απ' την Αγγλική μετάφραση που φέρει την υπογραφή David Paley.

 

Janet Baker - Chausson - Poème de l'amour et de la mer, Op 19

Οι πασχαλιές, η θάλασσα, ο ουρανός, τα πεθαμένα φύλλα που τα παίρνει ο άνεμος, το φεγγάρι. Τα συναισθήματα είναι φανερό ότι είναι το κυρίαρχο θέμα, αλλά δεν τα παρατηρούμε άμεσα. Αντίθετα το κέντρο βάρους βρίσκεται στην ευαισθησία του κεντρικού  προσώπου που ακτινοβολεί μέσα από αναστεναγμούς, ήχους και αρώματα του κόσμου που το περιβάλλει. Αυτό είναι συμβολισμός. Δημιουργώντας ένα σύμπαν βαρύ με άυλο νόημα, είναι ώριμο για την μουσική - και κυρίως για την μουσική του Σοσόν - ταυτόχρονα λαμπερή και εξαίσια, και γεμάτη αναμνήσεις.

Δυστυχώς ο Σοσόν πέθανε πολύ νέος, 44 ετών, μετά από ένα ατύχημα που είχε πέφτοντας σ' έναν τοίχο με το ποδήλατό του, όταν δεν λειτούργησαν τα φρένα του, όπου πέθανε ακαριαία.

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
BBC
American Symphony Orchestra
Poems without frontiers

Μπετόβεν και Ακορντεόν

 

Το 2020 εορτάστηκαν τα 250 χρόνια της γέννησης του Μπετόβεν και εννέα συνθέτες έγραψαν από μια σύνθεση για ακορντεόν εμπνευσμένη από κάποιο έργο του Μπετόβεν. Το όλο εγχείρημα ήταν μια έμπνευση του ακορντενονίστα Φελισιάν Μπρουτ. Τότε είχαν πει τα παρακάτω:

"Το 2020 θα γιορτάσουμε τα 250 χρόνια ενός θρυλικού συνθέτη: Του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν. Γεννήθηκε το 1770 και πέθανε στην Βιέννη το 1827, δύο μόλις χρόνια πριν την εφεύρεση του ακορντεόν σ' αυτή την ίδια πόλη απ' τον κατασκευαστή πιάνων Cyrill Demian. Αυτά τα δύο χρόνια εμπόδισαν μια συνάντηση. Σχεδόν δύο αιώνες μετά, δελεαστήκαμε από ένα όνειρο, αυτό που με την φαντασία πραγματοποίησε την συνάντηση".

NEUF logo

Η ομάδα των "ΕΝΝΕΑ" (9) ονομάστηκε έτσι - "NEUF"-  για κάποιους λόγους, όπως εννέα συμφωνίες του Μπετόβεν, εννέα συνθέτες που δέχτηκαν την πρόκληση, εννέα γράμματα B-E-E-T-H-O-V-E-N- και A-C-C-O-R-D-E-O-N.

Παρακάτω θα παρουσιάσω τους εννέα συνθέτες με αλφαβητική σειρά, μαζί  με τις  εννέα εμπνευσμένες συνθέσεις τους απ' την μουσική του Μπετόβεν με λίγα λόγια για το πώς ο κάθε συνθέτης σκέφτηκε την σύνθεσή του. Όλα τα έργα είναι για ακορντεόν και κουιντέτο εγχόρδων. Ακορντεόν παίζει ο Félicien Brut, που είναι κι ο εμπνευστής αυτής της σπουδαίας συνεργασίας. 

Félicien Brut

*

*

Corentin Apparailly, συνθέτης γεννήθηκε στην Τουλούζη το 1995

"Τι είναι χειρότερο για έναν μουσικό απ' το να χάσει την ακοή του; Από τότε που έμαθα την ιστορία του Μπετόβεν αυτή η ερώτηση με συναρπάζει. Αυτό το ιδιαίτερο συναίσθημα να χάνεσαι σιγά σιγά στην σιωπή, αυτή η πάλη ενός εκκωφαντικού εσωτερικού κόσμου κι ενός βωβού εξωτερικού, είναι αυτό που ήθελα να εξερευνήσω μέσα απ' την Σονάτα του Σεληνόφωτος που την συνέθεσε το 1801 ο Μπετόβεν τότε που ανακάλυψε την απώλεια της ακοής του"

Depuis les Ombres (Από τις Σκιές) εμπνευσμένο απ' την Σονάτα του Σεληνόφωτος 

Corentin Apparailly (d'après Ludwig van Beethoven) : Depuis les ombres

*

*

Stéphane Delplace, συνθέτης, γεννήθηκε το 1953 στο Μπορντώ

"Η πρόσκληση του Félicien Brut να λάβω μέρος στην ομάδα NEUF πραγματικά με αποπλάνησε. Ήδη  είχα συνδέσει στο παρελθόν το θέμα της πρώτης συμφωνίας του Μπραμς μέσα στην Ωδή της Χαράς του Μπετόβεν, οπότε μου δόθηκε η ευκαιρία να γράψω μια φούγκα που θα ενσωμάτωνε αυτό το χορωδιακό.[...] Το σύνολο των έξι εκτελεστών απαιτούσε μια εξάφωνη φούγκα. [...]Το ακορντεόν με ενθάρρυνε να παραμορφώσω το μέτρο και να το γυρίσω προς το βαλς, πέραν των άλλων εξερευνήσεων."

L’Odieuse Fugue, εμπνευσμένο και σ' ελεύθερη διασκευή απ' την Συμφωνία αρ. 9 του Μπετόβεν 

Stéphane Delplace: L'Odieuse Fugue

*

*

Domi Emorine, συνθέτρια και ακορντεονίστα γεννήθηκε το 1975
"Η 18η Αυγούστου 1937 είναι μια όμορφη καλοκαιριάτικη μέρα που τελειώνει στον ουρανό του Παρισιού. Η ώρα είναι 7 το βράδυ. Η ζέστη είναι αποπνικτική. Ο Μπετόβεν φεύγει απ' το Palais Garnier, εξουθενωμένος από μια μεγάλη και χαοτική πρόβα. Βγάζει από την τσέπη του ένα χαρτί που είναι γραμμένο το όνομα αυτού του καλού εστιατορίου στην περιοχή της Βαστίλλης, πρόταση του σολίστα τσελίστα της ορχήστρας, και μπαίνει γρήγορα σ' ένα ταξί.

Λίγα λεπτά αργότερα, κεταβαίνει την οδό de Lappe κάτω από έναν ήλιο που εξαφανίζεται όταν λίγες χειμαρρώδεις νότες του χτυπούν τα ήδη ταλαιπωρημένα αυτιά του. Είναι νωρίς ακόμη για το δείπνο κι η καταιγίδα είναι απειλητική. Τότε το αστικό Βιενέζικο στυλ τον σπρώχνει στην πόρτα μιας αίθουσας χορού απ' την οποία ξεφεύγει αυτή η μουσική κατά κύματα. Στο πίσω μέρος του μικρού δωματίου, μέσα από το πυκνό πέπλο του καπνού των τσιγάρων, ο νεαρός Τζο παίζει το ακορντεόν του, ποτήρια τσουγκρίζονται, γέλια ακούγονται. Έξω έπεσε πυκνό σκοτάδι. Η καταιγίδα είναι εδώ και σε λίγο θα ξεσπάσει...

Ο Μπετόβεν κι ο Τζο Πριβά, μας λένε μια απίθανη ιστορία εδώ πάνω από τρεις φορές, μια αδύνατη συνάντηση που αψηφά τον χρόνο, μια παράλογη παρένθεση που μόνο η μουσική μπορεί να προσφέρει, πέρα απ' τις πραγματικότητες μιας ζωής στην οποία μετρούμαστε, ο χρόνος".

Tempête au Balajo, εμπνευσμένο και σε ελεύθερη διασκευή απ' την Σονάτα "The Tempest"

Domi Emorine: Tempête au Balajo

*

*

Thomas Encho, συνθέτης γεννήθηκε το 1988 στο Παρίσι

" Η Σονάτα έργο 11, είναι η τελευταία απ' τις 32 σονάτες για πιάνο του Μπετόβεν αλλά και μια απ' τις τελευταίες του πιανιστικές συνθέσεις. Συχνά θεωρείται το "Αντίο στο πιάνο". Γι' αυτό θέλησα να του αποτίσω φόρο τιμής μ' αυτή την διαφορετική ενορχήστρωση για ακορντεόν και κουιντέτο εγχόρδων.

Επέλεξα να εστιάσω στο θέμα της δεύτερης κίνησης, Αριέτα, μια απλή και ανόθευτη μελωδία σε ντο μείζονα απ' την οποία ο Μπετόβεν έγραψε έξι μνημειώδεις παραλλαγές εξαιρετικού ρυθμικού και θεματικού πλούτου.

Φαντάστηκα ότι βρισκόμαστε στο τέλος της ζωής του Μπετόβεν, η κώφωσή του είναι τώρα ολοκληρωτική και το τραγούδι του είναι ήρεμο και λαμπερό σαν το ουράνιο τόξο μετά την καταιγίδα, όταν ο ήλιος διαπερνά τις τελευταίες σταγόνες της βροχής και νιώθεις κρύο και ζέστη ταυτόχρονα."

[...]

Après l’Orage, εμπνευσμένο και σε ελεύθερη διασκευή απ' την Σονάτα έργο 111 του Μπετόβεν 

Thomas Encho: Après l'Orage

*

*

Cyrille Lehn, Γάλλος συνθέτης, πιανίστας και αυτοσχεδιαστής γεννήθηκε το 1977.

" Ο Μπετόβεν έχει γράψει αρκετές κινήσεις στις σονάτες του στον ρυθμό της Ταραντέλας: αυτός ο Ιταλικός χορός στην πραγματικότητα διαποτίζει ολόκληρη την λόγια μουσική του 19ου αιώνα. Αυτό το κομμάτι με τον ζωηρό ρυθμό υπονοεί ένα ακορντεόν με προφανή δημοφιλή χρώματα κι ένα κουιντέτο εγχόρδων που απαιτεί δεξιοτεχνία. Ένα τρελό ρόντο, μ' έναν τρόπο που όλοι οδηγούνται στην χαρά και στην μέθη"

Tarentelle à Kreutzer, εμπνευσμένο και σε ελεύθερη διασκευή απ' την Σονάτα Κρώυτσερ του Μπετόβεν .

Cyrille Lehn: Tarentelle à Kreutzer

*

*

Patrice d’Ollone, Γάλλος συνθέτης και πιανίστας, γεννήθηκε το 1947

"Ποιμενικοί, Μπετόβεν και...Ντεμπυσί! 

Διασχίζοντας μια ιδιαίτερα οδυνηρή περίοδο της ζωής του, υπάρχει ένα χαροποιό στοιχείο (ίσως μεταφορικά;) ότι ο Μπετόβεν παρουσιάζει την 6η συμφωνία του. Σίγουρα συναντάμε μια θύελλα, αλλά το περισσότερο περιεχόμενο της Ποιμενικής, απ' την αρχή ως το τέλος, μιλάει μόνο για χαρά κι αναγέννηση.

Όταν για τον Ντεμπυσί, το λιγότερο που μπορεί να λεχθεί είναι ότι η οπτική του για την φύση βρίσκεται πολύ μακριά απ' αυτήν του Μπετόβεν, όπου ως "Monsieur Croche" , έγραψε τα δυσάρεστα λόγια: " Όταν ένας άνθρωπος γεννιέται δεν απαιτούμε να γράφει μόνο αριστουργήματα, κι αν αντιμετωπίσουμε την Ποιμενική μ' αυτό το πνεύμα, τότε αυτό το επίθετο είναι ελλιπές στην αντιστοιχία των άλλων έργων".

Αλλά, επειδή θέλουμε να βρεθούν αυτοί οι δύο σπουδαίοι συνθέτες μαζί κι ακόμη να ονειρευτούμε μια πιθανή συμφιλίωση της μουσικής τους...Ας ονειρευτούμε αλλά όχι υπερβολικά!"

(σημείωση: Monsieur Croche ήταν το ψευδώνυμο του Ντεμπυσί όταν έγραφε άρθρα ως κριτικός για μουσική)

Réconciliation, εμπνευσμένο και σ' ελεύθερη διασκευή απ' την Συμφωνία αρ. 6 του Μπετόβεν  

Patrice d'Ollone : Réconciliation

*

*

Thibault Perrine, συνθέτης, γεννήθηκε το 1979

"12 Απριλίου 1945. Στην δύση της ζωής του, ο γερο Ρίχαρντ Στράους έβαζε την υπογραφή του σ' ένα απ' τα τελευταία αριστουργήματά του, τις "Μεταμορφώσεις", ένα είδος θρηνητικού λυκόφωτος σχεδόν μισής ώρας διάρκειας για 23 σολίστες εγχόρδων, όπως τόσες πολλές φωνές από μια μεγάλη χορωδία θρήνου. Στην τελευταία σελίδα, ένα απόσπασμα από το Πένθιμο Εμβατήριο της 3ης Συμφωνίας του Μπετόβεν, προστέθηκε με το χέρι - ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ! Λες και στα ερείπια του πολιτισμού, μετά από δώδεκα χρόνια Ναζισμού και την τελική κατάρρευση της χώρας του, ο Στράους είχε νιώσει την ανάγκη να θυμηθεί εδώ τι είχε φέρει την τέχνη στο υψηλότερη βαθμίδα του Γερμανικού πολιτισμού, τις πρώτες ώρες του ρομαντισμού, όταν ο ουμανισμός του Γκαίτε ή του Σίλλερ φαινόταν ακόμη ικανός να αλλάξει τον κόσμο.

Εις Μνήμην...Η σύνθεση περιέχει στοιχεία από το Αλλεγκρέτο της 7ης συμφωνίας του Μπετόβεν (το άλλο πένθιμο εμβατήριο) για να γιορταστεί η επέτειος των 250 χρόνων της γέννησής του, σε μια εποχή που η βαρβαρότητα  φαίνεται όλο και περισσότερο να κυριαρχεί στην γηραιά μας ήπειρο που νομίζαμε ότι ήταν ασφαλής από πολέμους. Αυτό το κομμάτι είναι ένα ταπεινό αφιέρωμα στα θύματα της σύγχρονης βαρβαρότητας, που εδώ ενσωματώνεται από μια αδιάκοπη καμπανοκρουσία και οκτώ νότες ενός οστινάτου. Οκτώ νότες, όπως τόσα τα γράμματα του ονόματος ενός τόπου που έχει γίνει παντοτινό σύμβολο οδύνης, φρικαλεότητας, θρήνου..."

In Memoriam, εμπνευσμένο και σ' ελεύθερη διασκευή απ' την συμφωνία αρ. 7 του Μπετόβεν

Thibault Perrine : In Memoriam 

*

*

Fabien Waksman, συνθέτης, γεννήθηκε το 1980

"Τι σημαίνει η απώλεια ακοής για έναν συνθέτη;

Αυτή είναι η ερώτηση που προσπαθούσα να απαντήσω συνθέτοντας μουσική για το σεξτέτο σαν φόρο τιμής προς τον Μπετόβεν.

Το εναρκτήριο σημείο αυτού του κομματιού ήταν το όραμα του Μπετόβεν, φυλακισμένο στο ίδιο του το σώμα. Μια κολοσσιαία φυλακή, σε Δαντικές αναλογίες, και ταυτόχρονα αποπνικτική. Αυτός ο εσωτερικός κόσμος, που φαντάζομαι σαν το πνεύμα ενός Μπετόβεν χωρίς ακουστική επαφή με τον εξωτερικό, μου θύμισε τα χαρακτικά του Piranesi. Το Carcere Oscura, (Σκοτεινή Φυλακή)  που έγινε το 1743, είναι ένα είδος πρελούδιου στον κύκλο Carceri d’Invenzione, (Οι  Φυλακές) το αριστούργημα του καλλιτέχνη. Αυτό το σύμπαν φυλακών έχει μια φανταστική πτυχή λόγω του μνημειακού του τύπου. Παρόλα αυτά παραμένει κλειστό για πάντα, απάνθρωπο και γι' αυτό φοβερά τρομακτικό. Όπως λέει η Μαργαρίτα Γιουρσενάρ, οι Φυλακές προκαλούν έναν "πλασματικό κόσμο, κι όμως απειλητικά αληθινό, κλειστοφοβικό κι όμως μεγαλομανιακό που θυμίζει εκείνο στο οποίο η σύγχρονη ανθρωπότητα κλειδώνεται κάθε μέρα."

Οι πρώτες τέσσερις νότες της Πέμπτης Συμφωνίας, το πιο διάσημο μοτίβο του Μπετόβεν, κυριαρχούν σ' όλο το κομμάτι, η αντιμετώπισή του είναι συχνά πιο ξέφρενη, σαν να φαίνεται να περιπλανιέται απελπισμένα σ' έναν συνεχώς εξελισσόμενο λαβύρινθο ψάχνοντας για κάποια έξοδο, μια παρηγοριά, μια λάμψη. Το σκηνικό μπορεί να αλλάξει σημαντικά, η αίσθηση του επείγοντος σπάνια εγκαταλείπει μια συνομιλία στην οποία το ακορντεόν σταδιακά καταφέρνει να κερδίσει ανεξαρτησία απ' το πολύ πυκνό και συμπαγές σύνολο εγχόρδων.

Μια μικρή ανοδική καντέντσα στο ακορντεόν οδηγεί στην εμφάνιση ενός νέου κύτταρου απ' το θέμα της πρώτης συμφωνίας του Μπετόβεν, που σταδιακά φαίνεται να φέρνει μια σχετική ηρεμία, της οποίας το αχνό φως δεν μπορεί να εμποδίσει την επιστροφή της αρχικής φρενίτιδας. Αυτή η αναζήτηση τελειώνει σαν  μια πρόσβαση στην έξαλλη άνοια, τόσο μάταιη αλλά και τόσο απαραίτητη μιας ελευθερίας που αιώνια δραπετεύει..."

Carcere Oscura, εμπνευσμένο και σ' ελεύθερη διασκευή από την 5η Συμφωνία του Μπετόβεν 

Fabien Waksman : Carcere Oscura

*

*

Jean-François Zygel, συνθέτης, πιανίστας και αυτοσχεδιαστής γεννήθηκε το 1960

( Μέχρι στιγμής ο συνθέτης δεν έχει αναλύσει τις σκέψεις που τον οδήγησαν στην εμπνευσμένη απ' τον Μπετόβεν σύνθεσή του, όμως ακούγονται διάφορα θέματα από γνωστά έργα όπως το κοντσέρτο για πιάνο αρ. 3, Για την Ελίζα, η Ωδή της Χαράς)

Il est là , εμπνευσμένο και σ' ελεύθερη διασκευή από διάφορα γνωστά θέματα του Μπετόβεν.

Jean-François Zygel : "Il est là"

Eκτός από τον ακορντεονίστα Félicien Brut, συμμετέχει το σύνολο Quatuor Hermès και ο κοντραμπασίστας Edouard Macarez .

To έργο παρουσιάστηκε ζωντανά στις 9 Ιανουαρίου 2021 στο Théâtre de l'Alliance Française.

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
BBC
Felicien Brut
France Musique

Αιώνιο Φως - Ρέκβιεμ

 Το Αιώνιο Φως  (Eternal Light) ήταν παραγγελία  απ' τους Musici του Λονδίνου προς τον Χάουαρντ Γκούντολ για τον εορτασμό των 20 ετών τους. Είναι ένα έργο για χορωδία, σολίστες, ορχήστρα  και χορευτές που έκανε πρεμιέρα στις 25 Σεπτεμβρίου 2008 στο Σάλφορντ.

Ο Χάουαρντ Γκούντολ (Howard Goodall) γεννήθηκε στις 26 Μαΐου 1958 και είναι Άγγλος συνθέτης μιούζικαλ, χορωδιακής μουσικής και μουσικής για την τηλεόραση. Έχει παρουσιάσει πολλά μουσικά  προγράμματα στην τηλεόραση και στο ραδιόρωνο κι έχει πάρει πολλές διακρίσεις. Τον Μάιο του 2009 ονομάστηκε "Συνθέτης του Έτους".

Howard Goodall

Μιλώντας για το έργο του "Αιώνιο Φως - Ρέκβιεμ" είπε: "Τα περισσότερα ρέκβιεμ βασίζονται κατά κάποιο τρόπο στην λειτουργία της μεσαιωνικής εκκλησίας για τους νεκρούς και αποτελείται από μια σειρά κομματιών - κινήσεων αρχίζοντας με το "Κύριε Ελέησον" και τελειώνοντα με το "Στον Παράδεισο" (In Paradisum). Αν και το παραδοσιακό κείμενο των ρέκβιεμ ζητάει την "αιώνια ειρήνη, ηρεμία και φως" για όσους έχουν πεθάνει, δίνει έμφαση και στην κρίση, την παντοτινή καταδίκη για όποιους παραβίασαν τον κώδικα συμπεριφοράς της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, όπως διαγραφόταν τον Μεσαίωνα. Ένιωσα άβολα  με αυτήν την προσέγγιση στον τρομακτικό πόνο της απώλειας και της θλίψης, έτσι σε μια προσπάθεια να δώσω κάποια παρηγοριά στους ζωντανούς που πενθούν, έβγαλα τα παλιά λατινικά κείμενα σε μερικές φράσεις σε κάθε κίνηση κι έβαλα δίπλα τους λέξεις από αγγλικά ποιήματα των τελευταίων 500 ετών.

Οι κινήσεις είναι:

1.Requiem aeternam (παντοτινή ειρήνη) – Kyrie Eleison  Κλείσε τώρα τα μάτια σου, η ψυχή σου είναι ασφαλής και το σώμα σου σίγουρο

Eternal Light: A Requiem (2008) : Kyrie: Close now thine eyes

2.Αποκάλυψη Ι: ένα απόσπασμα από τη Βίβλο που απεικονίζει το τέλος του κόσμου (Αποκάλυψη)

Eternal Light: A Requiem (2008) : Revelation: Factum est silentium

3.Litany: Πίστη. «Πρέπει να πιστέψω ότι εξακολουθείς να υπάρχεις κάπου, ότι με βλέπεις μερικές φορές. Ότι με αγαπάς κάπως. 

Eternal Light: A Requiem (2008) : Belief

4. Ύμνος: Οδήγησέ με ευγενικά και φώτισέ με μέσα στην περιτριγυρισμένη θλίψη.

Eternal Light: A Requiem (2008) : Hymn: Lead, kindly light

5. Lacrymosa (Δάκρυα): Μην στέκεσαι στον τάφο μου και κλαις, δεν είμαι εκεί, δεν κοιμάμαι...

Eternal Light: A Requiem (2008) : Lacrymosa: Do not stand at my grave and weep

6. Dies Irae (Αυτή η φοβερή μέρα): Στα  Flanders Fields οι παπαρούνες φυσσάνε, ανάμεσα στις σειρές των σταυρών..

Οι στίχοι είναι από το ποίημα του Καναδού John McCrae και ακολουθούν παρακάτω. Το έγραψε μετά την κηδεία του φίλου του Αlexis Helmer.  Oι αναφορές του στις παπαρούνες που φύτρωσαν στους τάφους των στρατιωτών που έπεσαν στην μάχη είχε σαν αποτέλεσμα η παπαρούνα να γίνει ένα απ' το πιο αναγνωρισμένα σύμβολα μνήμης για τους πεσόντες στην μάχη στρατιώτες.

In Flanders fields the poppies blow

Between the crosses, row on row,

  That mark our place; and in the sky

  The larks, still bravely singing, fly

Scarce heard amid the guns below.

We are the Dead. Short days ago

We lived, felt dawn, saw sunset glow,

  Loved and were loved, and now we lie

      In Flanders fields.

Take up our quarrel with the foe:

To you from failing hands we throw

  The torch; be yours to hold it high.

  If ye break faith with us who die

We shall not sleep, though poppies grow

      In Flanders fields.

Eternal Light: A Requiem (2008) : Dies Irae: In Flanders fields

7. Recordare (Θυμήσου μας, γλυκέ Ιησού): Σταγόνα, σταγόνα αργά δάκρυα

Eternal Light: A Requiem (2008) : Recordare: Drop, drop slow tears

8. Revelation II

Eternal Light: A Requiem (2008) : Revelation: Tum angelus tertius clanxit

9. Agnus Dei (Ο αμνός του Θεού)

Eternal Light: A Requiem (2008) : Agnus Dei

10. In Paradisum – Lux Aeterna (Στον παράδεισο, αιώνιο φως και παντοτινή ειρήνη)

Eternal Light: A Requiem (2008) : Agnus Dei

*

*

*

Σ' ένα ρέκβιεμ δεν περιμένει κανείς να δει χορευτές. Όμως, όπως εξηγεί ο συνθέτης, η παραγγελία που του ανετέθη  έπρεπε να περιέχει ένα καινούργιο χορευτικό κομμάτι ώστε να συμμετάσχουν η Robert Dance Company, η χορωδία της εκκλησίας Christ Church Cathedral της Οξφόρδης και φυσικά η ορχήστρα Musici του Λονδίνου για τα 20 χρόνια ύπαρξής της. Έτσι ένα κομμάτι με κάποιο είδος λατρευτικού ή πνευματικού στοιχείου φαινόταν κατάλληλο. Γι' αυτό και συμφωνήθηκε να γράψει ένα ρέκβιεμ που να συνδέσει όλους τους συμμετέχοντες.

"Ένα κατά παραγγελία ρέκβιεμ για χορωδία, ορχήστρα, σολίστες και χορό είναι, πιστεύω, μια παγκόσμια πρώτη και σίγουρα μια μεγάλη πρόκληση για μένα", είπε ο συνθέτης.

 

To Ρέκβιεμ αυτό μπορεί να παρουσιαστεί και χωρίς την χορογραφία. σαν ένα συνηθισμένο Ρέκβιεμ με ορχήστρα, χορωδία και σολίστες. Οι συντελεστές του έργου μιλούν στο παρακάτω βίντεο :

Eternal Light

ΠΗΓΕΣ
BBC
Wikipedia
Faber Music
Christ Church Oxford University

Γιόχαν Γιόχανσον - Ορφέας

 Ο Γιόχαν Γιόχανσον (1969-2018) γεννήθηκε στο Ρέγκιαβικ της Ισλανδίας, αλλά είχε ως βάση του το Βερολίνο. Υπήρξε σύγχρονος συνθέτης που η τέχνη του αγκαλιάζει τον μινιμαλισμό (για έγχορδα και πιάνο), ακουστική ή ηλεκτρονική μουσική, ορχηστρικές συνθέσεις αλλά και χορωδιακή μουσική. Ήταν και συνθέτης μουσικής κινηματογράφου όπου με μια ιδόρρυθμη αφηγηματικότητα, διηγείτο παραβολές, ιστορία ή μύθους. Βασισμένη με κάποια ελευθερία στην ιστορία του Ορφέα αλλά και στις διάφορες ερμηνείες του μύθου μέσα από τα χρόνια, η σύνθεση ο "Ορφέας" του Γιόχανσον κυκλοφόρησε σε δίσκο της Ντώυτσε Γκράμοφον τον Σεπτέμβριο του 2016."

Γιόχαν Γιόχανσον 

Τα επί μέρους κομμάτια έχουν τους παρακάτω τίτλους. Μερικά θα τα ακούσουμε σε βίντεο.

1. Flight from the City
2. A Song for Europa
3. The Drowned World
4. A Deal with Chaos
5. A Pile of Dust
6. Α Sparrow Alighted Upon our Shoulder
7. Fragment I
8. By the Roes, and by the Hinds of the Field
9. The Radiant City
10.Fragment II
11.The Burning Mountain
12. De Luce et Umbra
13. Good Morning, Midnight
14. Good Night, Day
15. Orphic Hymn  

Με θέμα τον μύθο του Ορφέα και της Ευριδίκης και τις διάφορες ερμηνείες του από τις  Μεταμορφώσεις του Οβιδίου μέχρι την ταινία του Ζαν Κοκτώ "Ορφέας" του 1950,  το μεγαλείο του Ορφέα του γίνεται αντιληπτό σε δευτερόλεπτα. O κύριος χαρακτήρας του Κοκτώ, ο Ορφέας που έχει μεταπηδήσει στον ΒΠΠ, ακούει κάποιες συχνότητες στο ραδιόφωνο αλλά και σήματα Μορς που ερμηνεύονται σαν ποιήματα με κάποιο νόημα. Κατά παρόμοιο τρόπο ο Γιόχανσον χρησιμοποιεί  μερικά επαναλαμβανόμενα μέρη πιάνου και βιολιού αλλά και με κάποια ηχητικά εφέ για να ξεκινήσει  ο Ορφέας του με το "Flight from the City".

Jóhannsson: Flight From The City

To "A Song for Europa" σκιαγραφείται περισσότερο με ηχητικά εφέ αλλά και με επαναλαμβανόμενα φασματικά φωνητικά δείγματα.

Jóhann Jóhannsson - A Song For Europa

O Γιόχανσον χαράζει ένα μονοπάτι απ' το σκοτάδι στο φως, εμπνευσμένο απ' τον μύθο του Ορφέα. Μια ιστορία για τον θάνατο και την αναγέννηση, την ασύλληπτη φύση της δημιουργίας και της τέχνης και την εφήμερη φύση της μνήμης. Είναι ένα άλμπουμ για την αλλαγή, την αγάπη και την τέχνη.

Παρακάτω ακούμε το επιβλητικό A Deal With Chaos για σόλο τσέλο

Jóhannsson: A Deal With Chaos

Το πολύ τρυφερό By the Roes, and by the Hinds of the Field

Jóhannsson: By The Roes, And By The Hinds Of The Field

Ένα ακόμη εξαιρετικό δίπτυχο "Good Μorning Midnight" και "Good Νight Day" δείχνουν την αλλαγή της κατάστασης, την αναγέννηση.

Jóhannsson: Good Morning, Midnight

Jóhannsson: Good Night, Day

To πλέον εντυπωσιακό είναι το φινάλε, το "Οrphic Hymn" όπου σκιαγραφείται με ένα a capella μαγευτικό χορωδιακό σε κείμενο των Μεταμορφώσεων του Οβιδίου.

Jóhannsson: Orphic Hymn

Oι στίχοι στα Λατινικά:
Umbra subit terras, et quae loca viderat ante
Cuncta recognoscit quairesque per arva piorum
Invenit Euridicen cupidisque amplectitur ulnis;
Hic mondo coniunctis spatiantur passibus ambo
Nunc praecedentem sequitur, nunc praevius anteit
Euridicenque suam iam tuto respicit Orpheus 

METAΦΡΑΣΗ

Στη γη, του Ορφέα η ψυχή μπήκε και όσους τόπους πριν είδε όλους
αναγνωρίζει κι αναζητώντας μεσ' στων οσίων τον χώρο ευρίσκει

την Ευριδίκη και με τα χέρια, που την ποθούσαν, την αγκαλιάζει.

Εκεί βαδίζουν τώρα οι δυό τους και πλάι πλάι περπατούνε.

τώρα πάει πίσω από εκείνη που προηγείται, τώρα προηγείται

αυτός στον δρόμο και με ασφάλεια την Ευρυδίκη του τώρα κοιτάζει.

ΤΩΝ ΟΒΙΔΙΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΒΙΒΛΙΟΝ ΧΙ στίχοι 61-66 

Έμμετρη απόδοση στη Ν. Ελληνική από τον ΘΕΟΔΩΡΟ ΤΣΟΧΑΛΗ

ΑΘΗΝΑ 2009

Tον Ιούνιο του 2018, πέντε τραγουδιστές συναντήθηκαν για να εξερευνήσουν την εντυπωσιακή ακουστική του σκοτεινού και μυστηριακού "Ναού της Τέχνης" στο Γκαίτεμποργκ της Σουηδίας, γνωστού για την πλούσια και εκτεταμένη για πάνω από 20 δευτερόλεπτα αντήχησή του. 

 Σαν φόρο τιμής στον ευρηματικό Ισλανδό συνθέτη Γιόχαν Γιόχανσον, που πέθανε στις 9 Φεβρουαρίου 2018 μόλις 48 ετών, οι τραγουδιστές ηχογράφησαν τον "Ορφικό Ύμνο".

ORPHIC HYMN (A Tribute to Jóhann Jóhannsson)

Να σημειώσουμε εδώ ότι η ιστορία αυτή αφορά τον θάνατο του Ορφέα όπου και τότε συνάντησε οριστικά την Ευριδίκη του. Σύμφωνα με τον Οβίδιο, ενώ ο Ορφέας άδοντας έθελγε δένδρα και ζώα, οι γυναίκες της Θράκης τον κατασπάραξαν, επειδή τις περιφρονούσε, και διασκόρπισαν τα μέλη του. Το κεφάλι και τη λύρα του τα δέχθηκε ο Έβρος και τα έφερε στην θάλασσα. Τα κύματα τα απέθεσαν στην παραλία της Μήθυμνας της Λέσβου. Οι γυναίκες της Θράκης που έπραξαν και είδαν την ανόσια πράξη, μεταμορφώνονται σε δένδρα από τον Βάκχο.

"Δημιουργώντας τον Ορφέα ήταν ένα αληθινό έγο αγάπης, κάτι που είχε γίνει μέρος της ύπαρξής μου για έξι χρόνια, κι ακόμη η μουσική παρέμενε φρέσκια - ήταν η ζωή μου μόνιμα σε μια κατάσταση ροής και ανανέωσης", είπε ο συνθέτης. 

Τελειώνοντας θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ένα ποίημα του Γιάννη Ρίτσου με τίτλο:

ΣΤΟΝ ΟΡΦΕΑ

Το καλοκαίρι εφέτος κάτω απ' τον αστερισμό της Λύρας μένουμε συλλογισμένοι.

Ποιό τ' όφελος που μάγεψες με το τραγούδι σου τον Άδη και την Περσεφόνη

και σου επιστρέψανε την Ευρυδίκη; Ο ίδιος εσύ, στη δύναμή σου διαπιστώνοντας,

στράφηκες να βεβαιωθείς, κ' εχάθη πάλι το βασίλειο των ίσκιων κάτω απ' τις λεύκες.

Τότε, απ' το ακατόρθωτο σκυμμένος, κήρυξες στη λύρα

τη μοναξιά σαν την ύστατη αλήθεια. Αυτό δε σου το συχωρέσαν

ούτε οι θεοί ούτε οι άνθρωποι. Μαινάδες σου κομμάτιασαν το σώμα

στις όχθες του Έβρου. Μόνο η λύρα σου κ' η κεφαλή σου φτάσανε στη Λέσβο

παρασυρμένα απ' το ρεύμα. Ποιά η δικαίωση, λοιπόν, του τραγουδιού σου;

Μήπως η στιγμιαία (εικονική κι αυτή) συνοχή του φωτός και του σκότους;

Ή μήπως το που οι Μούσες κρέμασαν τη Λύρα σου καταμεσίς στ' αστέρια;

Κάτω από τούτο τον αστερισμό, το καλοκαίρι εφέτος, μένουμε συλλογισμένοι.

                

27.VI.69

ΚΑΡΛΟΒΑΣΙ - ΣΑΜΟΣ

Απ' την ποιτητική συλλογή: ΠΕΤΡΕΣ - ΕΠΑΝΑΛΗΨΕΙΣ - ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑ

ΠΗΓΕΣ:
Wikepedia
BBC
Pitchfork
Gramophone
Spellbinding Music
ΟΒΙΔΙΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ

Σουίτα της Άπω Ανατολής - Ellington/Strayhorn

 

Η  "Σουίτα της Άπω Ανατολής" θα μπορούσε καλύτερα να λέγεται "Σουίτα της Εγγύς Ανατολής" μια και μόνο ένα κομμάτι της αναφέρεται σε χώρα της Άπω Ανατολής, την Ιαπωνία (Ad Lib on Nippon). H Σουίτα αυτή είναι μια απ' τις πιο σπουδαίες και μοναδικές δημιουργίες των Ellington και Strayhorn. Η ορχήστρα του Έλλινγκτον πήγε σε μια τουρνέ το 1963 που την χρηματοδότησε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και οι χώρες που επισκέφθηκαν ήταν η Συρία, η Ιορδανία, η Ινδία, η Σρι Λάνκα (τότε Κεϋλάνη) το Πακιστάν, το Ιράν (τότε Περσία) ο Λίβανος και η Τουρκία. Αυτά τα ταξίδια καθώς κι ένα ταξίδι στο 1964 στην Ιαπωνία υπήρξαν η αρχική έμπνευση για την μουσική σουίτα. 

Είναι ένα στοχαστικό, δεξιοτεχνικό, ιμπρεσσιονιστικό ηχητικό ταξίδι στην Ανατολή μέσα από τα μάτια και τα αυτιά δύο ανδρών που υπήρξαν μουσικοί με οράματα και που είχαν μαζί τους άλλους μουσικούς ικανούς να αποτυπώσουν με ζωντάνια αυτά τα οράματα. 

O Duke Ellington (1899-1974) ήταν Αμερικανός συνθέτης και πιανίστας που με την τζαζ ορχήστρα του έδωσε συναυλίες σε Αμερική και Ευρώπη για πάνω από εξήντα χρόνια

Duke Ellington

Όταν ηχογραφήθηκε η "Σουίτα της Άπω Ανατολής" τον Δεκέμβριο του 1966 είχε συνολικά εννέα κομμάτια. Αυτά τα κομμάτια έχουν διαφορετικές προελεύσεις και εμπνεύσεις. Η συνοχή και η ωριμότητα της σουίτας οφείλεται στην μεγάλη περίοδο συνθετικής δουλειάς, καθώς  οι μουσικοί τα επεξεργάζονταν και αναθεωρούσαν τα κομμάτια για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το αποτέλεσμα ήταν να θεωρείται αυτό το έργο σαν ένα απ' τα μεγαλύτερα αριστουργήματα των Ellington και Strayhorn. Μπορεί επίσης να λεχθεί ότι υπήρξε το κύκνειο άσμα της ιστορικής τους συνεργασίας, καθώς ο Strayhorn ήταν πολύ άρρωστος όταν γινόταν η ηχογράφηση και πέθανε πέντε μήνες αργότερα.

Ο Billy Strayhorn (1915-1967) ήταν Αμερικανός συνθέτης της τζαζ, πιανίστας, στιχουργός και διασκευαστής που συνεργάστηκε με τον Duke Ellington για περισσότερα από τριάντα χρόνια.

Billy Strayhorn

Όταν ολοκληρώθηκε, η "Σουίτα της Άπω Ανατολής" είχε σαν στόχο να μεταφέρει τον ενθουσιασμό και τον θαυμασμό της ορχήστρας όταν ταξίδευε σ' αυτές τις πραγματικά εξωτικές χώρες και που ήταν τόσο διαφορετικές απ' ότι οι περισσότεροι γνώριζαν. Τα βρίσκει κανείς όλα αυτά στα μουσικά θέματα, στα μοτίβα, στις φόρμες, στις αρμονικές αλληλουχίες και στις ιδέες που εκφράζουν ευχαρίστηση, χαρά, λύπη και διάφορα μουσικά συναισθήματα του μυστηρίου της Ανατολής.

1. Το αρχικό κομμάτι "Tourist Point of View" του Έλλινγκτον παρουσιάζει την αίσθηση της έκπληξης φτάνοντας στην Ανατολή, στην Συρία. Ο Paul Gonsalves με το τενόρο σαξόφωνό του μας οδηγεί στους ήχους, τα αξιοθέατα αλλά και τις εξωτικές εικόνες που βίωσαν.

 01 Tourist Point of View

2. Το  Bluebird of Delhi (αρχικά είχε τον τίτλο Mynah) του Στρέιχορν είναι μια αφιέρωση στο πουλί Μάινα που συχνά τον επισκεπτόταν στο δωμάτιό του όταν η ορχήστρα βρισκόταν στην Ινδία. Ο Jimmy Hamilton με τους ήχους του κλαρινέτου του μας αποκαλύπτει το πνεύμα του πουλιού καθώς μιμείται τα τιτιβίσματά του.

02 Bluebird of Delhi (Mynah)

3. To Isfahan βασίζεται σε μια παλιότερη σύνθεση του Στρέιχορν με τον τίτλο Elf που παρουσιάστηκε το 1963. Ο τίτλος με το όνομα της πρώην πρωτεύουσας της Περσίας ήταν έμπνευση του Έλλινγκτον που την ονόμασε "Πόλη Ποιητικής Ομορφιάς". Το Isfahan έγινε το πιο δημοφιλές κομμάτι της Σουίτας εξ αιτίας της εντυπωσιακής ερμηνείας του Johnny Hodges (άλτο σαξόφωνο).

03 Isfahan

4. Το Depk του Έλλινγκτον είχε σαν έμπνευση ένα χορό παιδιών στο Αμμάν (Ιορδανία) δίνοντας έτσι, εκτός από το παιχνδιάρικο ύφος των παιδιών,  την ελπίδα και την αισιοδοξία στην Σουίτα. Το  Depk παρουσιάζει μια ντουζίνα αγόρια και κορίτσια που χορεύουν χαρούμενα.

04 Depk

5. Το επόμενο είναι το Mount Harissa του Έλλινγκτον, αρχικά γνωστό ως Nob Hill, που προέρχεται από έναν γνωστό λόφο του Λιβάνου. Κι εδώ γι' άλλη μια φορά ο Paul Gonsalves με το τενόρο σαξόφωνό του αναπτύσσει τα θέματα της σουίτας ενώ ταυτόχρονα φωτίζεται η αλληλλεπίδραση του σαξόφωνου με το πιάνο του Έλλινγκτον.

05 Mount Harissa

6. Το Blue Pepper του Έλλινγκτον ξεπροβάλει μ' έναν ρυθμό ροκ εντ ρολ. Λειτουργεί σαν ιντερλούδιο στην σουίτα, κάτι σαν ένα χαρούμενο διάλειμμα για τα αυτιά των ακροατών.

06 Blue Pepper

7. Το Agra του Στρέιχορν ονομάζεται έτσι από μια πόλη της Ινδίας που φιλοξενεί το διάσημο Ταζ Μαχάλ. Τα Ινδικά μοτίβα είναι πολύ καθαρά σ' αυτό το κομμάτι. Γράφηκε για το βαρύτονο σαξόφωνο του Harry Carney και μας φέρνει στο νου την μεγαλοπρέπεια, την ομορφιά αλλά και τα βαθιά συναισθήματα απ' το θρυλικό αυτό αξιοθέατο της Ινδίας και της ιστορίας του. 

 07 Agra

 8. Το Amad του Έλλινγκτον εκφράζει όλο το μυστήριο της περιοχής. Η ερμηνεία του τρομπονίστα Lawrence Brown βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση.

 08 Amad

9. Τελικά το Ad Lib on Nippon το έγραψε ο Έλλινγκτον  μαζί με τον σαξοφωνίστα/κλαρινετίστα Jimmy Hamilton μετά την επίσκεψή τους στην Ιαπωνία. Αυτό το κομμάτι έχει τέσσερα τμήματα:  Fugi, Igoo, Nagoya, και Tokyo. Τα δύο πρώτα είναι κυρίως πιανιστικά κομμάτια, που αναδεικνύουν τον Έλλινγκτον. To Igoo και το Τokyo αναδεικνύουν τον Χάμιλτον και υπαινίσσονται ότι είναι δικές του συνθέσεις. Το Αd Lib έχει μια ευδιάκριτη ανατολίτικη αίσθηση και το πιάνο του Έλλινγκτον είναι πραγματικά εντυπωσιακό.

09 Ad Lib on Nippon

Να πούμε τελικά, ότι αυτή η "Σουίτα της Άπω Ανατολής" έιναι ένα περιπετειώδες μουσικό ταξίδι μακριά τπ' την βολική ατμόσφαιρα πολλών ακροατών αλλά σε κάποιο βαθμό ίσως και μουσικών. Οι επιρροές της Ανατολής μπλέχτηκαν ιδανικά με το ύφος της μπάντας του Έλλινγκτον σαν ομάδα αλλά και σαν ξεχωριστά μέλη. Καταφέρνει να αναμείξει το παλιό και το νέο, το διαφορετικό και το οικείο με τέτοιο τρόπο που θέλεις να το ακούς πάλι και πάλι.

Πρέπει να αναφέρουμε όλα τα ονόματα των μουσικών χωρίς τους οποίους αυτή η εξαιρετική Σουίτα δεν θα είχε μείνει στην ιστορία της τζαζ μουσικής σαν ένα απ' τα αριστουργήματά της.

Duke Ellington – piano
Mercer Ellington – trumpet, flugelhorn
Herbie Jones – trumpet, flugelhorn
William "Cat" Anderson – trumpet
Cootie Williams – trumpet
Lawrence Brown – trombone
Buster Cooper – trombone
Chuck Connors – trombone
Johnny Hodges – alto saxophone
Russell Procope – alto saxophone, clarinet
Jimmy Hamilton – tenor saxophone, clarinet
Paul Gonsalves – tenor saxophone
Harry Carney – baritone saxophone
John Lamb – double bass
Rufus Jones – drums

Μια και το πιο δημοφιλές κομμάτι είναι το Ισπαχάν, ας το ακούσουμε από μια ζωντανή  μαγνητοσκόπηση με τον εξαιρετικό Johnny Hodges στο άλτο σαξόφωνο

DUKE ELLINGTON - ISFAHAN - played by Johnny Hodges

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
Jazz Lines