Σουίτα της Άπω Ανατολής - Ellington/Strayhorn

 

Η  "Σουίτα της Άπω Ανατολής" θα μπορούσε καλύτερα να λέγεται "Σουίτα της Εγγύς Ανατολής" μια και μόνο ένα κομμάτι της αναφέρεται σε χώρα της Άπω Ανατολής, την Ιαπωνία (Ad Lib on Nippon). H Σουίτα αυτή είναι μια απ' τις πιο σπουδαίες και μοναδικές δημιουργίες των Ellington και Strayhorn. Η ορχήστρα του Έλλινγκτον πήγε σε μια τουρνέ το 1963 που την χρηματοδότησε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και οι χώρες που επισκέφθηκαν ήταν η Συρία, η Ιορδανία, η Ινδία, η Σρι Λάνκα (τότε Κεϋλάνη) το Πακιστάν, το Ιράν (τότε Περσία) ο Λίβανος και η Τουρκία. Αυτά τα ταξίδια καθώς κι ένα ταξίδι στο 1964 στην Ιαπωνία υπήρξαν η αρχική έμπνευση για την μουσική σουίτα. 

Είναι ένα στοχαστικό, δεξιοτεχνικό, ιμπρεσσιονιστικό ηχητικό ταξίδι στην Ανατολή μέσα από τα μάτια και τα αυτιά δύο ανδρών που υπήρξαν μουσικοί με οράματα και που είχαν μαζί τους άλλους μουσικούς ικανούς να αποτυπώσουν με ζωντάνια αυτά τα οράματα. 

O Duke Ellington (1899-1974) ήταν Αμερικανός συνθέτης και πιανίστας που με την τζαζ ορχήστρα του έδωσε συναυλίες σε Αμερική και Ευρώπη για πάνω από εξήντα χρόνια

Duke Ellington

Όταν ηχογραφήθηκε η "Σουίτα της Άπω Ανατολής" τον Δεκέμβριο του 1966 είχε συνολικά εννέα κομμάτια. Αυτά τα κομμάτια έχουν διαφορετικές προελεύσεις και εμπνεύσεις. Η συνοχή και η ωριμότητα της σουίτας οφείλεται στην μεγάλη περίοδο συνθετικής δουλειάς, καθώς  οι μουσικοί τα επεξεργάζονταν και αναθεωρούσαν τα κομμάτια για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το αποτέλεσμα ήταν να θεωρείται αυτό το έργο σαν ένα απ' τα μεγαλύτερα αριστουργήματα των Ellington και Strayhorn. Μπορεί επίσης να λεχθεί ότι υπήρξε το κύκνειο άσμα της ιστορικής τους συνεργασίας, καθώς ο Strayhorn ήταν πολύ άρρωστος όταν γινόταν η ηχογράφηση και πέθανε πέντε μήνες αργότερα.

Ο Billy Strayhorn (1915-1967) ήταν Αμερικανός συνθέτης της τζαζ, πιανίστας, στιχουργός και διασκευαστής που συνεργάστηκε με τον Duke Ellington για περισσότερα από τριάντα χρόνια.

Billy Strayhorn

Όταν ολοκληρώθηκε, η "Σουίτα της Άπω Ανατολής" είχε σαν στόχο να μεταφέρει τον ενθουσιασμό και τον θαυμασμό της ορχήστρας όταν ταξίδευε σ' αυτές τις πραγματικά εξωτικές χώρες και που ήταν τόσο διαφορετικές απ' ότι οι περισσότεροι γνώριζαν. Τα βρίσκει κανείς όλα αυτά στα μουσικά θέματα, στα μοτίβα, στις φόρμες, στις αρμονικές αλληλουχίες και στις ιδέες που εκφράζουν ευχαρίστηση, χαρά, λύπη και διάφορα μουσικά συναισθήματα του μυστηρίου της Ανατολής.

1. Το αρχικό κομμάτι "Tourist Point of View" του Έλλινγκτον παρουσιάζει την αίσθηση της έκπληξης φτάνοντας στην Ανατολή, στην Συρία. Ο Paul Gonsalves με το τενόρο σαξόφωνό του μας οδηγεί στους ήχους, τα αξιοθέατα αλλά και τις εξωτικές εικόνες που βίωσαν.

 01 Tourist Point of View

2. Το  Bluebird of Delhi (αρχικά είχε τον τίτλο Mynah) του Στρέιχορν είναι μια αφιέρωση στο πουλί Μάινα που συχνά τον επισκεπτόταν στο δωμάτιό του όταν η ορχήστρα βρισκόταν στην Ινδία. Ο Jimmy Hamilton με τους ήχους του κλαρινέτου του μας αποκαλύπτει το πνεύμα του πουλιού καθώς μιμείται τα τιτιβίσματά του.

02 Bluebird of Delhi (Mynah)

3. To Isfahan βασίζεται σε μια παλιότερη σύνθεση του Στρέιχορν με τον τίτλο Elf που παρουσιάστηκε το 1963. Ο τίτλος με το όνομα της πρώην πρωτεύουσας της Περσίας ήταν έμπνευση του Έλλινγκτον που την ονόμασε "Πόλη Ποιητικής Ομορφιάς". Το Isfahan έγινε το πιο δημοφιλές κομμάτι της Σουίτας εξ αιτίας της εντυπωσιακής ερμηνείας του Johnny Hodges (άλτο σαξόφωνο).

03 Isfahan

4. Το Depk του Έλλινγκτον είχε σαν έμπνευση ένα χορό παιδιών στο Αμμάν (Ιορδανία) δίνοντας έτσι, εκτός από το παιχνδιάρικο ύφος των παιδιών,  την ελπίδα και την αισιοδοξία στην Σουίτα. Το  Depk παρουσιάζει μια ντουζίνα αγόρια και κορίτσια που χορεύουν χαρούμενα.

04 Depk

5. Το επόμενο είναι το Mount Harissa του Έλλινγκτον, αρχικά γνωστό ως Nob Hill, που προέρχεται από έναν γνωστό λόφο του Λιβάνου. Κι εδώ γι' άλλη μια φορά ο Paul Gonsalves με το τενόρο σαξόφωνό του αναπτύσσει τα θέματα της σουίτας ενώ ταυτόχρονα φωτίζεται η αλληλλεπίδραση του σαξόφωνου με το πιάνο του Έλλινγκτον.

05 Mount Harissa

6. Το Blue Pepper του Έλλινγκτον ξεπροβάλει μ' έναν ρυθμό ροκ εντ ρολ. Λειτουργεί σαν ιντερλούδιο στην σουίτα, κάτι σαν ένα χαρούμενο διάλειμμα για τα αυτιά των ακροατών.

06 Blue Pepper

7. Το Agra του Στρέιχορν ονομάζεται έτσι από μια πόλη της Ινδίας που φιλοξενεί το διάσημο Ταζ Μαχάλ. Τα Ινδικά μοτίβα είναι πολύ καθαρά σ' αυτό το κομμάτι. Γράφηκε για το βαρύτονο σαξόφωνο του Harry Carney και μας φέρνει στο νου την μεγαλοπρέπεια, την ομορφιά αλλά και τα βαθιά συναισθήματα απ' το θρυλικό αυτό αξιοθέατο της Ινδίας και της ιστορίας του. 

 07 Agra

 8. Το Amad του Έλλινγκτον εκφράζει όλο το μυστήριο της περιοχής. Η ερμηνεία του τρομπονίστα Lawrence Brown βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση.

 08 Amad

9. Τελικά το Ad Lib on Nippon το έγραψε ο Έλλινγκτον  μαζί με τον σαξοφωνίστα/κλαρινετίστα Jimmy Hamilton μετά την επίσκεψή τους στην Ιαπωνία. Αυτό το κομμάτι έχει τέσσερα τμήματα:  Fugi, Igoo, Nagoya, και Tokyo. Τα δύο πρώτα είναι κυρίως πιανιστικά κομμάτια, που αναδεικνύουν τον Έλλινγκτον. To Igoo και το Τokyo αναδεικνύουν τον Χάμιλτον και υπαινίσσονται ότι είναι δικές του συνθέσεις. Το Αd Lib έχει μια ευδιάκριτη ανατολίτικη αίσθηση και το πιάνο του Έλλινγκτον είναι πραγματικά εντυπωσιακό.

09 Ad Lib on Nippon

Να πούμε τελικά, ότι αυτή η "Σουίτα της Άπω Ανατολής" έιναι ένα περιπετειώδες μουσικό ταξίδι μακριά τπ' την βολική ατμόσφαιρα πολλών ακροατών αλλά σε κάποιο βαθμό ίσως και μουσικών. Οι επιρροές της Ανατολής μπλέχτηκαν ιδανικά με το ύφος της μπάντας του Έλλινγκτον σαν ομάδα αλλά και σαν ξεχωριστά μέλη. Καταφέρνει να αναμείξει το παλιό και το νέο, το διαφορετικό και το οικείο με τέτοιο τρόπο που θέλεις να το ακούς πάλι και πάλι.

Πρέπει να αναφέρουμε όλα τα ονόματα των μουσικών χωρίς τους οποίους αυτή η εξαιρετική Σουίτα δεν θα είχε μείνει στην ιστορία της τζαζ μουσικής σαν ένα απ' τα αριστουργήματά της.

Duke Ellington – piano
Mercer Ellington – trumpet, flugelhorn
Herbie Jones – trumpet, flugelhorn
William "Cat" Anderson – trumpet
Cootie Williams – trumpet
Lawrence Brown – trombone
Buster Cooper – trombone
Chuck Connors – trombone
Johnny Hodges – alto saxophone
Russell Procope – alto saxophone, clarinet
Jimmy Hamilton – tenor saxophone, clarinet
Paul Gonsalves – tenor saxophone
Harry Carney – baritone saxophone
John Lamb – double bass
Rufus Jones – drums

Μια και το πιο δημοφιλές κομμάτι είναι το Ισπαχάν, ας το ακούσουμε από μια ζωντανή  μαγνητοσκόπηση με τον εξαιρετικό Johnny Hodges στο άλτο σαξόφωνο

DUKE ELLINGTON - ISFAHAN - played by Johnny Hodges

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
Jazz Lines