Stairway to Heaven

 To Stairway to Heaven είναι τραγούδι του αγγλικού ροκ συγκροτήματος Led Zeppelin. Η σύνθεσή του ανήκει στον κιθαρίστα του συγκροτήματος Τζίμι Πέιτζ και τον τραγουδιστή του Ρόμπερτ Πλαντ και κυκλοφόρησε το 1971.  Το τραγούδι, πλέον, θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα ροκ τραγούδια όλων των εποχών.

Αλλά ποιό είναι το νόημα που κρύβεται στο τραγούδι αυτό; Αν ρωτήσετε είκοσι ανθρώπους, το πιθανότερο είναι να πάρετε είκοσι διαφορετικές ερμηνείες και η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει λανθασμένη απάντηση. Βέβαια, πρέπει να δούμε τι υπήρχε στα δημιουργικά μυαλά των Πλαντ και Πέιτζ όταν έγραφαν αυτό το τραγούδι.

Κάποιοι λένε ότι μιλάει για τα ναρκωτικά, άλλοι για την ελπίδα και υπάρχουν αρκετοί που βρίσκουν κάποια Χριστιανική άποψη σ' αυτό. Αν είστε οπαδός των Led Zeppelin, ίσως ξέρετε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που οι στίχοι τους έχουν γίνει αντικείμενο σχολιασμών. Έχουν φράσεις που δεν βγάζουν νόημα, λες κι ο Πλαντ απλά έγραφε όποια ασυναρτησία του ερχόταν στο μυαλό.

Led Zeppelin

 Το τραγούδι βασικά αναφέρεται στον ρηχό υλισμό και την απληστία. Ο Πλαντ ισχυρίστηκε ότι είναι για "μια γυναίκα που έπαιρνε ό,τι ζητούσε χωρίς να δίνει τίποτε για αντάλλαγμα".

Led Zeppelin - Stairway To Heaven

There's a lady who's sure all that glitters is gold

And she's buying a stairway to heaven

When she gets there she knows, if the stores are all closed

With a word she can get what she came for

Ooh, ooh, and she's buying a stairway to heaven

There's a sign on the wall, but she wants to be sure

'Cause you know sometimes words have two meanings

In a tree by the brook, there's a songbird who sings

Sometimes all of our thoughts are misgiven

You know

There's a feeling I get when I look to the west

And my spirit is crying for leaving

In my thoughts I have seen rings of smoke through the trees

And the voices of those who stand looking

That's you

And it's whispered that soon, if we all call the tune

Then the piper will lead us to reason

And a new day will dawn for those who stand long

And the forests will echo with laughter

Remember laughter?

Oh yeah, yeah, yeah...

And it makes me wonder

If there's a bustle in your hedgerow, don't be alarmed now

It's just a spring clean for the May queen

Yes, there are two paths you can go by, but in the long run

There's still time to change the road you're on

Your head is humming and it won't go, in case you don't know

The piper's calling you to join him

Dear lady, can you hear the wind blow, and did you know

Your stairway lies on the whispering wind?

And as we wind on down the road

Our shadows taller than our soul

There walks a lady we all know

Who shines white light and wants to show

How everything still turns to gold

And if you listen very hard

The tune will come to you at last

When all is one and one is all, that's what it is

To be a rock and not to roll, oh yeah

And she's buying a stairway to heaven

(Mεταφράζω την πρώτη στροφή)

Είναι μια κυρία που ό,τι γυαλίζει το περνάει για χρυσό

Κι αγοράζει μια σκάλα για τον Παράδεισο

Όταν φτάσει εκεί ξέρει, πως αν τα μαγαζιά είναι κλειστά

Μπορεί να πάρει ό,τι θέλει με μια λέξη της

ωωω ωωω και αγοράζει μια σκάλα για τον Παράδεισο

Το τραγούδι μπορεί να χωριστεί σε τρία μέρη, στα οποία μεγαλώνει προοδευτικά τόσο το τέμπο όσο και η έντασή του. Στο πρώτο μέρος υπάρχει μία ακουστική εισαγωγή από κιθάρα και recorder, πριν λάβουν μέρος τα ηλεκτρικά όργανα. Στο τελευταίο μέρος ανεβαίνει το τέμπο του κομματιού και αποκτά έναν πιο Hard Rock ήχο, και κορυφώνεται με το σόλο του Πέιτζ και το κλείσιμο του τραγουδιού, από τον Πλαντ, να τραγουδά ακαπέλα την εξής φράση: «And she's buying the stairway to heaven». (=Kαι αγοράζει μια σκάλα για τον παράδεισο).

Παρόλα αυτά υπάρχουν πολλές μυστικιστικές αναφορές και αλληγορίες στους στίχους. Ένας Κέλτικος εσωτερισμός και πνευματικότητα ενυπάρχουν  αναμφισβήτητα   σε όλο το τραγούδι.

Το Stairway to Heaven ψηφίστηκε ως το τρίτο καλύτερο ροκ κομμάτι όλων των εποχών μέσω του τηλεοπτικού σταθμού VH1, και τοποθετήθηκε 31ο στη λίστα του περιοδικού Rolling Stone, Κατάλογος με τα 500 σημαντικότερα τραγούδια όλων των εποχών. Επίσης, τη δεκαετία του 1970, στις ΗΠΑ, ήταν το τραγούδι που ζήτησαν περισσότερες φορές να ακουστεί στο ραδιόφωνο, αν και ποτέ δεν κυκλοφόρησε εκεί ως single. Ενώ, σε ψηφοφορία που έγινε στην ελληνική έκδοση του περιοδικού Metal Hammer, το τραγούδι κατέλαβε την 7η θέση στα 200 καλύτερα ροκ τραγούδια όλων των εποχών.

Αυτό το τραγούδι με την τόσο υπέροχη μελωδία διασκευάστηκε και παίχτηκε  για Τρίο με πιάνο από το Benaud Trio, στην Μελβούρνη. Ας τους ακούσουμε:

Stairway to Heaven - Piano Trio

Ανακρέων

 O Aνακρέων (572-485 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας λυρικός ποιητής ένας απ' τους εννέα λυρικούς ποιητές της αρχαιότητας.  Η καταγωγή του ήταν από την Τέω της Μ. Ασίας. Το έτος 545 π.Χ., μπροστά στον περσικό κίνδυνο που πλησίαζε, ο Ανακρέοντας εγκαθίσταται στα Άβδηρα και αργότερα ζει στην αυλή του Πολυκράτη. Σύμφωνα με την παράδοση στην αυλή του τυράννου της Σάμου Πολυκράτη ο ποιητής Ίβυκος συνάντησε τον ποιητή Ανακρέοντα, που καταγόταν από την Τέω (Τήιος). Σε αυτόν μάλιστα, έλεγαν, ο Ίβυκος όφειλε τελικά τη στροφή του προς την ερωτική ποίηση. 

Ανακρέων

Αν και ανήκε στους υπερασπιστές του μέτρου θεωρήθηκε λανθασμένα απ' τους μεταγενέστερους σαν μέθυσος και γλεντζές και ο κλασικός εκπρόσωπος του ερωτισμού. Η αλήθεια φαίνεται πως είναι διαφορετική. Ο Ανακρέων έγραψε πράγματι συμποτικά τραγούδια, στα οποία όμως εκτιμούσε τη συντροφιά των καλλιεργημένων ανθρώπων και αποστρεφόταν κάθε υπέρβαση του μέτρου.

Τις αγωνίες και τα βάσανα που έχουν οι άνθρωποι της αρχαϊκής εποχής που έζησε ο Ανακρέων τα αντιμετωπίζει με χιούμορ, ευαισθησία και ποιητική δεξιοτεχνία:

Όποιος πίνει το κρασάκι πλάι στ' ολόγιομο βαρέλι

για έχθρες, σκοτωμούς και δάκρυα να μιλάει δεν μ' αρέσει.

Δώρα η Μουσική κι η Αγάπη. Όποιος να ευθυμήσει θέλει

όμορφα ας τα συνταιριάζει. Μόνο τούτα έχουν θέση.

 

(Από το βιβλίο "Πιο Μουσική απ' τη Μουσική" - Μικρό Λυρικό Ανθολόγιο εκδ. ΝΕΦΕΛΗ)

O Aνακρέων ήταν πολύ γνωστός τον 18ο αιώνα στην Γαλλία μέσα από τις μεταφρασμένες Ωδές και τα ποιήματα του Ρωμαίου μιμητή του, Οράτιου (65-8 π.Χ). Οι στοχασμοί τους για την θνητότητα, την παρηγοριά του κρασιού, της αγάπης, της μουσικής και της φύσης είχαν απήχηση στην Αυλή του Λουδοβίκου 15ου.

Jean-Philippe Rameau

Έτσι επηρρεάστηκε κι ο Γάλλος συνθέτης μπαρόκ μουσικής Ζαν Φιλίπ Ραμώ ( 1683-1764) κι έγραψε μια όπερα με τον τίτλο "Ανακρέων" όπου με λίγα λόγια ο αρχαίος ποιητής Ανακρέων προσποιείται ότιθα παντρευτεί την προστατευόμενή του Χλόη. Αυτή είναι ερωτευμένη με τον Μπατίλ που κι αυτός βρίσκεται στην προστασία του Ανακρέοντα. Τελικά, ο ποιητής αποκαλύπτει ότι το σχέδιό του ήταν εξαρχής ο γάμος των δύο ερωτευμένων. Το έργο σημείωσε μεγάλη επιτυχία όταν παρουσιάστηκε.

Aς ακούσουμε την άρια της Χλόης από την τρίτη σκηνή "Tendre d' Amour"

Air de Chloé "Tendre Amour", Rameau

   Εκτός από τον Ραμώ κι ο Λουίτζι Κερουμπίνι (1760-1842) έγραψε μια δίπρακτη μπαλετική όπερα το 1803. Ο Κερουμπίνι γεννήθηκε στην Ιταλία αλλά πολιτογραφήθηκε Γάλλος και ήταν διευθυντής του Ωδείου των Παρισίων για 22 χρόνια.  Ο "Ανακρέων" έκανε πρεμιέρα στη Grand Opera του Παρισιού, στις 4 Οκτωβρίου του ίδιου έτους (1803). Το λιμπρέτο ήταν των Mendouze και St. Aignan.  Η όπερα παίχτηκε μόνο για τέσσερις μέρες. Αποδοκιμάστηκε και γελοιοποιήθηκε και το λιμπρέτο θεωρήθηκε  αβυσσαλέο. Υπήρξαν εξάρσεις γέλιου σε ορισμένες από τις σκηνές.  Πικρόχολοι συνθέτες  εναντίον των μουσικών που συνδέονταν με το Ωδείο των Παρισίων, καθώς και λόγω της προκατάληψης σε βάρος των "Γερμανών" συνθετών, ή εκείνων των συνθετών που θεωρούντο ότι συνέθεταν σε ένα πάρα πολύ "πεπατημένο" ύφος,  οδήγησαν την όπερα σε μια φοβερή αποτυχία.

Luigi Cherubini

 H υπόθεση της μπαλετικής όπερας λέει: Η νεαρή εταίρα Κορίνα είναι ερωτευμένη με τον ποιητή Ανακρέοντα χωρίς να ξέρει ότι κι αυτός την αγαπά. Η Κορίνα ετοιμάζει μια γιορτή για τα πεντηκοστά γενέθλια του Ανακρέοντα και προσεύχεται στον φτερωτό θεό Έρωτα να την φέρει κοντά στον ποιητή παρόλη την μεταξύ τους ηλικιακή διαφορά. Έξω μαίνεται καταιγία κι ένας μικροσκοπικός επισκέπτης φτάνει στο σπίτι του Ανακρέοντα βρεγμένος μέχρι το κόκκαλο. Είναι  o Έρως μεταμφιεσμένος γιατί τον κυνηγάει η μητέρα του η Αφροδίτη. Χρησιμοποιεί τις ιδιότητές του για να διασκεδάσει όλους όσοι είναι παρόντες. Ο Έρως πλησιάζει τον Ανακρέοντα λέγοντας ένα παραμύθι για τα δυστυχισμένα παιδικά του χρόνια. Μετά κάνει μια φάρσα κάνοντας την Γλυκερία και τον Μπατίλ να ανανεώσουν την δυστυχισμένη ερωτική τους σχέση. Τότε φτάνει ένα μήνυμα από την Αφροδίτη, που μόλις έμαθε ότι ο γιος της το είχε σκάσει. Υπόσχεται να εκπληρώσει την όποια επιθυμία εκείνου που θα τον συλλάβει. Οι καλεσμένοι σύντομα ανακαλύπτουν την μεταμφίεση του Έρωτα και τον δένουν, όμως λυπούνται που τον βλέπουν να κλαέι και τον ελευθερώνουν. Όμως αυτός άρχισε πάλι να κάνει φάρσες και τον δένουν ξανά οπότε τον δηγούν στο άγαλμα της Σοφίας. Η Αφροδίτη είναι έτοιμη να εκπληρώσει τις δύο επιθυμίες του Ανακρέοντα: ότι για όλη την υπόλοιπη ζωή του θα μείνει αφοσιωμένος στην λατρεία του κάλλους και ότι η Κορίνα θα ανταποκριθεί στον έρωτά του.

H  εισαγωγή είναι γεμάτη από την μελωδική ιδιοφυΐα του Κερουμπίνι, και περιέχει πολύ λαμπρή και δραματική ορχηστρική γραφή. Είναι μια από τις πολλές Εισαγωγές του  Cherubini που έχει  αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου, και ήταν ιδιαίτερα αγαπητή στην εποχή του ως ένα οργανικό αριστούργημα. 

Luigi Cherubini - Anacréon - Ouverture

Τα χορικά είναι εξαιρετικά καλόγουστα. Αυτά περιλαμβάνουν ένα Βακχικό χορωδιακό αλλά και το χορωδιακό  "Pere d' Οrphee". Οι άριες και τα φωνητικά σύνολα παρουσιάζουν επίσης εξαιρετική ομορφιά και χάρη. Και για τους γνώστες της όπερας, η σκηνή της καταιγίδα στο τέλος της πρώτης πράξης θεωρείται ως μια  από τις καλύτερες στην ιστορία της όπερας.

Για επίλογο ένα ακόμη ποίημα του Ανακρέοντα

Με την κόκκινή της μπάλα

προκαλώντας, με χτυπάει

η Αφροδίτη η χρυσομάλλα.

Και με νέα που φοράει

παρδαλούτσικα σανδάλια

πάω να κάνω εγώ παιχνίδι.

Μα αυτής τρέχουνε τα σάλια

Γι' άλλον. Εγώ γέρασα ήδη,

βλέπεις. Δεν με λογαριάζει.

Η καλόχτιστη η Λέσβος

τι σκληρά κορίτσια βγάζει...

Άρης - Ο Θεός του Πολέμου

Ο Πόλεμος! Μια φρικιαστική πράξη που ο άνθρωπος σκοτώνει άνθρωπο. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα οι λαοί για διάφορους λόγους, εδαφικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς και άλλους έρχονται σε ένοπλη σύγκρουση που καταλήγουν σε θνησιμότητα, καταστροφή, πόνο και όλα αυτά νόμιμα. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν στο Δωδεκάθεό τους και τον Άρη, τον θεό του πολέμου, που ήταν όμως ο πιο μισητός θεός και όχι άδικα. 

Ο Άρης φέρνει τον θάνατο και την καταστροφή. Ο Άρης ήταν γιος του Δία και της Ήρας. Ο Δίας δεν τον αγαπάει. Του το λέει άλλωστε συχνά, ότι κανένας απ' τους θεούς του Ολύμπου δεν του είναι τόσο ανυπόφορος όσο εκείνος κι ότι, αν δεν ήταν γιός του, από καιρό θα τον είχε ρίξει στα σκοτάδια του Τάρταρου, εκεί που ζουν οι Τιτάνες μέσα σε φοβερά βασανιστήρια . 

O Άρης αναπαυόμενος

Ο αναπαυόμενος Άρης (η άνω φωτογραφία)  ήταν ένα αριστουργηματικό γλυπτό, έργο του αρχαίου Έλληνα γλύπτη Σκόπα ή του Λυσίππου. Σήμερα σώζεται μαρμάρινο αντίγραφό του, ρωμαϊκής εποχής, γνωστό επίσης με την επωνυμία Άρης του Λουντοβίζι, το οποίο εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ρώμης.

Μονάχα οι σκληρές μάχες αρέσουν στον άγριο Άρη. Με τ' αστραφτερά του άρματα, με μια πελώρια ασπίδα, τρέχει ορμητικός ανάμεσα στους πολεμιστές, μέσα στις κλαγγές των όπλων και τους αλαλαγμούς της μάχης. Τον συνοδεύουν οι γιοί του Δείμος (τρόμος) κι ο Φόβος που δίπλα τους στέκουν η έριδα, η θεά της διχόνοιας και η θεά Ενυώ που σπέρνει τους φόνους. Ανείπωτη χαρά νιώθει ο Άρης όταν η μάχη φουντώνει και σωριάζονται χάμω βογγώντας οι πολεμιστές. Θριαμβεύει όταν σκοτώνει, με το τρομερό σπαθί του κάποιον πολεμιστή και απολαμβάνει να βλέπει το καυτό αίμα να ρέει πάνω στο χώμα. Βαράει δεξιά, αριστερά δίχως να διαλέγει και σωριάζονται γύρω από τον σκληρό θεό τα κουφάρια.

Σκληρός, παράφορος και τρομαχτικός είναι ο Άρης, μα δεν είναι πάντα νικητής. Πολλές φορές νικιέται στη μάχη από την Αθηνά-Παλλάδα, την πολεμική κόρη του Δία. Η θεά τον νικάει με την εξυπνάδα της και με την ήρεμη εμπιστοσύνη που έχει στην δύναμή της. 

 Μάχη Άρη και Αθηνάς. David, Jacques-Louis 1771

                                   (Ο πίνακας φυλάσσεται στο Παρίσι, Musée du Petit Palais)

Καμιά φορά και οι θνητοί ήρωες τον νικούν, προπαντός όταν τους βοηθάει η Αθηνά με τα φωτεινά μάτια. Έτσι, κάποτε, τον λάβωσε κάτω από τα τείχη της Τροίας ο ήρωας Διομήδης με το χαλκόδετο κοντάρι του. Η ίδια η Αθηνά είχε κατευθύνει το χτύπημα. Έβγαλε μια τόσο δυνατή κραυγή ο λαβωμένος θεός που αντήχησε μακριά μέχρι το στρατόπεδο των Τρώων και των Ελλήνων. Λες και ούρλιζαν με μια φωνή χιλιάδες πολεμιστές ορμώντας στην σκληρή μάχη, έτσι κραύγασε από τον πόνο ο Άρης μέσα στην χάλκινη πανοπλία του. Μεγάλος τρόμος έπιασε τους Τρώες και τους Έλληνες κι ο ορμητικός Άρης, βουτηγμένος στο αίμα και τυλιγμένος μέσα σε πυκνή αιθάλη, έφυγε τρέχοντας στον πατέρα του τον Δία να παραπονεθεί γι' αυτό που του έκανε η Αθηνά. Μα ο Δίας μήτε καν άκουσε τις κλάψες του. Δεν αγάπαγε αυτόν τον γιό που του άρεσαν μόνο οι φαγωμάρες, οι μάχες και οι σκοτωμοί.

Η ετυμολογική προέλευση του ονόματός του, αν και δεν είναι απόλυτα επιβεβαιωμένη συνδέεται με την αρά/αρή που σημαίνει κατάρα.

Σε σύγκριση με άλλους Έλληνες θεούς, ο Άρης λατρευτόταν λιγότερο.  Ανατολικά της Σπάρτης, περιγράφεται πως υπήρχε αρχαϊκό άγαλμα του αλυσοδεμένου Άρη, για να δείξει ότι το πνεύμα του πολέμου και η νίκη πρέπει να φυλάσσονται στην πόλη.

Ο Άρης παίζει σχετικά περιορισμένο ρόλο στην ελληνική μυθολογία όπως αντιπροσωπεύεται στη λογοτεχνική αφήγηση, αν και αναφέρονται οι πολλές ερωτικές σχέσεις του και οι άφθονοι απόγονοι του. Όταν ο Άρης δεν εμφανίζεται στους μύθους, συνήθως αντιμετωπίζει ταπείνωση. Είναι γνωστός ως εραστής της Αφροδίτης, της θεάς του έρωτα, που ήταν παντρεμένη με τον Ήφαιστο, θεό της χειροτεχνίας. 

Ρούμπενς: Οι Συνέπειες του Πολέμου

                                   ( Ο πίνακας βρίσκεται στο  Palazzo Pitti, στην Φλωρεντία, Ιταλία).

Όταν η Ευρώπη βρισκόταν στο τέλος του Τριακονταετούς Πολέμου, ο Φερδινάνδος των Μεδίκων έδωσε παραγγελία στον Ρούμπενς να ζωγραφίσει "Τις Συνέπειες του Πολέμου. Βλέπουμε στον πίνακα, τον Άρη, τον θεό του πολέμου, να προχωράει με ορμή αμέσως μόλις βγήκε από τον ναό του Ιανού και να κινείται από αριστερά προς τα δεξιά με το ματωμένο σπαθί του χαμηλά. Παρατηρούμε την οδύνη, την θλίψη και τον θάνατο στα πρόσωπα των ανθρώπων που τον περιτριγυρίζουν ικετεύοντας το τέλος του πολέμου.

Ο Άγγλος συνθέτης Γουσταύος Χολστ (1874-1934) έγραψε ένα έργο που ονομάζεται "Πλανήτες". Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο Πλανήτης Άρης, που εκπροσωπεί τον πόλεμο. Είναι η πρώτη από τις επτά κινήσεις. Αρχίζει ήσυχα με κρουστά, άρπα και έγχορδα. Σταδιακά η μουσική συνεχίζει με κρεσέντο και φτάνει σε μια πολύ δυσαρμονική κορύφωση. Αν και παρουσιάζει τον τρόμο του πολέμου το έργο ολοκληρώθηκε πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο συνθέτης Κόλιν Μάθιους σχολιάζει ότι ο "Άρης" του Χολστ είναι ένα πείραμα ρυθμού και διαφώνων κλιμάκων και η βιαιότητα στην παράσταση εκπλήσσει το ακροατήριο. Συμπληρώνει ότι αν και μουσική για μάχες είχε γραφεί και νωρίτερα, υπονοώντας την "Ζωή ενός Ήρωα" του Ριχάρδου Στράους, ποτέ δεν είχε ακουστεί τέτοια βία και απόλυτος τρόμος. 

Gustav Holst - The Planets - Mars, the Bringer of War

Ο πόλεμος που έρχεται

Δεν είναι ο πρώτος. Υπήρξαν άλλοι

πόλεμοι πριν απ’αυτόν.

Όταν ο τελευταίος τελείωσε

υπήρχαν νικητές και νικημένοι.

Ανάμεσα στους νικημένους οι κοινοί άνθρωποι

πεινούσαν. Ανάμεσα στους νικητές

οι κοινοί άνθρωποι πεινούσαν κι αυτοί.

Μπέρτολντ Μπρεχτ

Γουσταύος Αδόλφος Μπεκέρ - Μανουέλ Ντε Φάλλια

 

Ο Gustavo Adolfo Domínguez Bastida γεννήθηκε στην Σεβίλλη στις 17 Φεβρουαρίου 1836. Ο πατέρας του κι ο αδελφός του ήταν ζωγράφοι αλλά έμεινε ορφανός από τα δέκα του χρόνια. Υιοθέτησε το δεύτερο επώνυμο του πατέρα του " Bécquer" όπως κι ο ζωγράφος αδελφός του Valeriano.  Πέρασε την παιδική κι εφηβική του ηλικία στην Σεβίλλη όπου παρακολούθησε μαθήματα φιλολογίας και ζωγραφικής. 

Πορτρέτο του Γουσταύου από τον αδελφό του Βαλεριάνο

Το 1854 πήγε στην Μαδρίτη. Εργάστηκε σαν δημοσιογράφος και προσάρμοζε θεατρικά έργα, κυρίως από τα Γαλλικά, σε συνεργασία με τον φίλο του  Luis García Luna με το κοινό ψευδώνυμο  “Adolfo García”. Όσο ήταν στην Σεβίλλη (1858) δημοσίευσε τα πρώτα του έργα με τον τίτλο "Ο Ηγέτης με τα Κόκκινα Χέρια" και γνώρισε την Julia Espin, που ίσως υπήρξε η μούσα του για κάποιους από τους στίχους του. 

Η Ποίηση του Μπεκέρ ήταν πολύ αγαπητή στους συγχρόνους του και πολλοί φίλοι του αποστήθιζαν τους στίχους του. Τους συνέλλεξαν σ' ένα βιβλίο με 77 ποιήματα που το ονόμασαν απλά "Rimas" (Ρίμες) και που το δημοσίευσαν μετά τον θάνατό του. Η μεγάλη του λογοτεχνική φήμη οφείλεται σ' αυτές τις "Ρίμες"  καθώς υπήρξαν η αρχή του κινήματος της πιο εσωτερικής ποίησης που ενέπνευσε τον Χάινε, σε αντίθεση με την στομφώδη ρητορική των προηγούμενων Ρομαντικών ποιητών. Πέθανε στην Μαδρίτη στις 22 Δεκεμβρίου 1870. Σήμερα θεωρείται μια από τις πιο σπουδαίες προσωπικότητες της Ισπανικής Ποίησης. 

Ο συμπατριώτης του  Μανουέλ Ντε Φάλλια (1876-1946) μελοποίησε δύο δραματικά του ποιήματα. Το πρώτο "Olas Gigantes" (Πελώρια Κύματα) αναφέρεται στην μοναξιά εκείνου που πονάει όταν χάνει την αγάπη του.

Manuel de Falla

                                                                    Πελώρια Κύματα

Πελώρια κύματα που σπάνε με βουή

σε μακρινές κι έρημες ακτές

Τυλίξτε με σ' ένα σεντόνι αφρού

και πάρτε με μακριά!

Ριπές από τυφώνα που διώχνουν μακριά

τα ξερά φύλλα απ' τα θεόρατα δάση

ρουφήξτε με σ' έναν ανεμοστρόβιλο στον ουρανό

και πάρτε με μακριά!

Σύννεφα καταιγίδας που σπάει ο κεραυνός

κουρελιάζει τις άκρες σας η φωτιά

σύρτε με στις σκοτεινές ομίχλες

και πάρτε με μακρυά!

Λυπηθείτε με, πάρτε με εκεί που ο ίλιγγος

θα εξαφανίσει την μνήμη μου και την κρίση μου

Λυπηθείτε με! Φοβάμαι να μείνω μόνος

με την θλίψη μου, μόνος, μόνος

Olas gigantes - Manuel de Falla

Το δεύτερο μελοποιημένο ποίημα αναφέρεται στην μακριά διαδικασία του θανάτου και της ταφής του αγαπημένου - τις σκιές της νύχτας, την πορεία στο παρεκκλήσι, τον ήχο της καμπάνας, την κηδεία, την ταφή, την βροχή και τον άνεμο. Είναι ένας στοχασμός για κάποιον που αντικρύζει τον θάνατο για πρώτη φορά.

                                               Θεέ μου! Πόσο μόνοι είναι οι νεκροί

Σφάλισαν τα μάτια του

Που ήταν ακόμη ανοιχτά

Κάλυψαν το πρόσωπό του

Μ' ένα άσπρο σάβανο

Και κάποιους λυγμούς,

Άλλοι σιωπηλά

Από την θλιβερή κρεβατοκάμαρα

Βγήκαν έξω

Το φως, σ' ένα καντήλι

Καίει κάτω στο δάπεδο

Έριξε στον τοίχο

Την σκιά του κρεβατιού

Και μέσα σ' αυτή την σκιά

Ζωγραφισμένο άκαμπτο

Το σχήμα του σώματος.

Ξύπνησε η μέρα

και στην πρώτη πράξη της αυγής

Με τους χιλιάδες θορύβους

Ξύπνησε κι η πόλη

Μπροστά σ' αυτή την αντίθεση

Της ζωής και των μυστηρίων

Του φωτός και του σκότους

Θεέ μου! Πόσο μόνοι

Είναι οι νεκροί.

¡Dios mío, qué solos se quedan los muertos! - Manuel de Falla

 

Το ποίημα είναι μακροσκελές, αλλά στο τραγούδι ο Ντε Φάλλια χρησιμοποιεί τις τρεις πρώτες στροφές.

(Οι μεταφράσεις από την Αγγλική μετάφραση είναι δικές μου)

    

Πανσέληνος Φεβρουαρίου: Του Χιονιού

 Η Πανσέληνος του Φεβρουαρίου ονομάζεται και "Πανσέληνος του Χιονιού". Πήρε αυτό το όνομα από τους ιθαγενείς της Βορείου Αμερικής  λόγω της σφοδρής χιονόπτωσης και χιονοθύελλας που συνήθως εμφανίζονται σ' αυτή την περιοχή. Καθώς οι χιονοθύελλες της εποχής έκαναν το κυνήγι αρκετά δύσκολο, συχνά χρησιμοποιείται και ο όρος «Φεγγάρι της Πείνας».

Sandra Estes: Πανσέληνος του Χιονιού

Ορισμένες φυλές έδωσαν μάλιστα σε αυτήν την πανσέληνο ονόματα ζώων. Η φυλή Tlingit στα βορειοδυτικά του Ειρηνικού την αποκαλεί «s’eek dis» ή «φεγγάρι της μαύρης αρκούδας». Η φυλή Haida στην Αλάσκα την αποκαλεί “hlgit’un kungáay” ή «Φεγγάρι της Χήνας».

Σημειώνεται, πως η Πανσέληνος του Φεβρουαρίου είναι σημαντική και σε άλλους πολιτισμούς. Για τους Βουδιστές, σηματοδοτεί τον «Māgha Pūjā», ένα φεστιβάλ που γιορτάζει τον Βούδα.

Στο παρακάτω βίντεο μπορούμε να παρακολουθήσουμε τον Ήλιο από την ανατολή μέχρι την δύση του σε μια σεληνιακή μέρα. Το βίντεο αυτό παρουσιάστηκε στο Κέντρο Κέννεντυ της Ουάσιγκτον την 1 και 2 Ιουνίου 2018 σαν μέρος του εορτασμού των 60 χρόνων της NASA. Χρησιμοποιήθηκε η γνωστή σύνθεση του Ντεμπισί "Clair de Lune" 

Clair de Lune 4K Version - Moon Images from NASA's Lunar Reconnaissance Orbiter

…

Ένα ποίημα του Αμερικανού Gregory D. Welch με τίτλο:

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΧΙΟΝΙΟΥ 

H Σελήνη του Χιονιού τραγουδάει το τραγούδι της

στην παγωμένη ανάσα του Φεβρουαρίου

που απλώνεται έντονα νωρίς το πρωί

σαν ένα ανεπιθύμητο κάλυμμα

Παγωμένη ανάσα του Φεβρουαρίου

σαν ιστός αράχνης πλέκει από την πρώτη μέρα

ένα κάλυμμα ψύχους, αθέλητο κι ανεπιθύμητο

σαν νυχτερίδα που κλέβει όποια θαλπωρή υπάρχει

Ιστοί αράχνης η ομίχλη του κρύου πρωινού

πλέκουν τις κρύες ώρες μιας ακόμη πιο κρύας μέρας

σαν νυχτερίδες, που κλέβουν την ζεστασιά

αφήνοντας μια κηλίδα παγωμένου αγγίγματος.

Η μέρα είναι κεντημένη από ένα ψυχρό πρωινό

που απλώνεται έντονα μέσα στο μυαλό

ένα παγωμένο άγγιγμα

έτσι όπως η Σελήνη του Χιονιού τραγουδάει το τραγούδι της 

(η μετάφραση είναι δική μου)

Μελαγχολία

Ο Σιμπέλιους (1865 - 1957) είναι πιο πολύ γνωστός σήμερα για τις συμφωνίες του και το κοντσέρτο για βιολί. Η επιδημία τύφου που είχε ενσκήψει στην Φινλανδία τον Φεβρουάριο του 1900 έφτασε στο σπιτικό του συνθέτη οπότε έχασε την ζωή της η δεκαπέντε μηνών κόρη του Κίρστη. Ο πόνος και η θλίψη αυτού του γεγονότος έφεραν στο φως την σύνθεση για τσέλο και πιάνο με τον τίτλο "Malincolia" (Μελαγχολία). Ένα έργο αισθήματος συντριβής του συνθέτη. 

Magnus Enckell:Malinconia

Η Κίρστη ήταν η πιο μικρή κόρη κι ο Σιμπέλιους ήταν πολύ δεμένος μαζί της. Τον Μάρτιο έγραψε στην σύζυγό του:

"Σε σκέπτομαι συνεχώς χαρά της καρδιάς μου. Αν μπορούσες μόνο να το ξεπεράσεις. Δεν ξέρω τι πρέπει να κάνω. Αγαπημένη μου, μην κοιτάς πίσω στο παρελθόν αλλά μπροστά. Είναι ο μόνος τρόπος να επιβιώσεις (ή καλύτερα, μην κοιτάς μπροστά, ζήσε το παρόν). Η εξοχή είναι τόσο όμορφη κι εξάλλου έχεις τα παιδιά και - μπορώ ακόμη δειλά να πω - εμένα."

Ο θάνατος της μικρής του κόρης επηρέασε βαθειά τον Σιμπέλιους. Η συνήθεια του αλκοόλ, ένα μόνιμο πρόβλημα για τον Σιμπέλιους, έγινε ακόμη χειρότερη μετά τον θάνατο της κόρης του. Η θλίψη του ήταν τόσο μεγάλη που δεν ξαναμίλησε για την Κίρστη ποτέ.  

Ο τίτλος σίγουρα αντανακλά τον εσωτερικό κόσμο του Σιμπέλιους εκείνη την περίοδο, αλλά είχε και επιρροή πάνω του ένας πίνακας που είχε δει σε μια έκθεση το 1895. Ήταν του Φινλανδού συμβολιστή Μάγκνους Ένκελ (Magnus Enckell), με τον τίτλο Malinconia. Μερικοί σχολιαστές βρίσκουν κάποια συνάφεια στον πίνακα και στην μουσική σύνθεση, κάποιοι άλλοι όχι. Ίσως υπάρχει κάποια υποσυνείδητη επιρροή, που βοήθησε τον Σιμπέλιους να συνθέσει το έργο.

Jean Sibelius

Λέγεται ότι ο Σιμπέλιους το συνέθεσε μέσα σε τρεις ώρες με τον αρχικό τίτλο Φαντασία και η πρεμιέρα του έγινε στις 12 Μαρτίου 1900.

Jean Sibelius "Malinconia", opus 20

Το έργο είναι εξαιρετικά τραγικό και η όποια λαμπρότητά του δεν στοχεύει στην δεξιοτεχνία αλλά στην έκφραση και στην ερμηνεία. To συνταρακτικό ύφος της μουσικής είναι διάσπαρτο με θλίψη και απογοήτευση.

Το αφηγηματικό ύφος του τσέλου (ρετσιτατίβο) με το οποίο αρχίζει η σύνθεση δείχνει μια ανοδική πάλη, με κουρασμένα βήματα, να φτάνει σε μια αγωνιώδη κραυγή πόνου και θλίψης. Σε απάντηση, το πιάνο "οργώνει" από πάνω ως κάτω τα πλήκτρα σαν να θέλει να ζωγραφίσει τα χτυπημένα απ' τον άνεμο χέρια ικεσίας.

Το κάθε όργανο έχει σόλο καντέντσες που φτάνουν στα άκρα της έκτασής τους. Όταν παίζουν μαζί, συχνά φαίνεται ότι παίζουν χώρια: το πιάνο με συγκοπτόμενο ρυθμό σαν σε αμηχανία στην χαμηλή έκταση του οργάνου έναντι της θρηνητικής μελωδίας του τσέλου στην μεσαία περιοχή. Ο Γάλλος συνθέτης Eric Tanguy χαρακτήρισε αυτή την σύνθεση "εντελώς μοναδική σε ολόκληρη την μουσική φιλολογία της μουσικής για τσέλο και πιάνο". 

Τραγούδια Αγάπης Χωρίς Λόγια

 Η Αγάπη μπορεί να εκφραστεί με μια κίνηση, με ένα βλέμμα, με ένα ποίημα, με ένα έργο τέχνης ή και με μελοποιημένους στίχους. Κάποιες φορές όμως, που τίποτε από τα παραπάνω δεν μπορεί να αποδώσει το αίσθημα κάποιου συνθέτη, τότε αυτός καταφεύγει στην Ευτέρπη, την Μούσα της Μουσικής για να τον εμπνεύσει να γράψει νότες που μετουσιώνονται σε ήχους. Οι ήχοι φεύγουν σαν πουλιά, όμως φέρνουν στον ακροατή το συναίσθημα του συνθέτη. Παρακάτω θα ακούσουμε μερικές τέτοιες συνθέσεις,  "Τραγούδια Αγάπης Χωρίς Λόγια" - ίσως λίγο πιο άγνωστες και κάπως ιδιαίτερες- για να ταξιδέψουμε στα αγάπης σκιρτήματα των συνθετών.

Watteau: The Surprise

 Ο πίνακας του Γάλλου ζωγράφου Αντουάν Βατώ παρουσιάζει έναν κιθαριστή να παίζει μουσική σ' ένα ερωτευμένο ζευγάρι. Φυλάσσεται στο Los Angeles County Museum of Art (LACMA).  Μουσική χωρίς λόγια...

Josef Suk - Love Song (Píseň lásky)

Ο Τσέχος συνθέτης Josef Suk (1874-1935) στο τέλος της εφηβείας του έγραψε ένα Τραγούδι Αγάπης Χωρίς Λόγια όπου μας δηλώνει την παθιασμένη του αγάπη για την κόρη του δασκάλου και μέντορά του Α. Ντβόρζακ, Οτίλιε, την οποία και παντρεύτηκε αργότερα. Ο ανέμελος ρομαντισμός είναι όλο και περισσότερο σπαραχτικός για το σκοτάδι που άρχισε μετά σιγά σιγά να μπαίνει στην ζωή του όταν η αγαπημένη του Οτίλιε πέθανε στα 27 της χρόνια. Το έργο αρχικά γράφηκε για σόλο πιάνο και αποτελεί το πρώτο μιας συλλογής από έξι κομμάτια. Όμως είναι περισσότερο γνωστό στην διασκευή του για βιολί και πιάνο.

Josef Suk - Love Song (Píseň lásky) Op. 7 No.1

Zdeněk Fibich – Lento (Poème) 

Την ίδια εποχή που ο Σουκ έγραφε την συλλογή του με τα έξι κομμάτια για πιάνο, ο μουσικός κόσμος της Πράγας σκανδαλιζόταν από την ερωτική περιπέτεια του συμπατριώτη του Φίμπιχ (1850-1900) με την όμορφη και ταλαντούχα μαθήτριά του Anežka Schulzová, που ήταν κατά 18 χρόνια νεότερή του. Αυτή η ρομαντική ιστορία έφερε στο φως μια από τις πιο εντυπωσιακές συλλογές για έργα για σόλο πιάνο. Η συλλογή του Φίμπιχ " Moods, Imperssions and Souvenirs" ( Διαθέσεις, Εντυπώσεις και Ενθύμια) αποτελείται από σχεδόν 400 μικρά κομμάτια για πιάνο γραμμένα σαν ημερολόγια αγάπης όπου περιλαμβάνονται εντυπώσεις συναισθημάτων, αναμνήσεις γεγονότων που μοιράστηκαν και αναφορές σε σχεδόν κάθε μέρος του σώματος της Ανέτσκα. Το πιο γνωστό από όλα αυτά τα κομμάτια είναι το ζεστό και νοσταλγικό Ποίημα, που έχει γίνει αντικείμενο πολλών και ποικίλων διασκευών. Το 1933 έγινε σουξέ με τον τίτλο My Moonlight Madonna, όπου προστέθηκαν στίχοι από τον Webster και τραγουδήθηκε από τον John McCormack. Θα ακούσουμε πρώτα την αρχική σύνθεση Poema και μετά το τραγούδι.

Fibich - Nalada (Poem)

John McCormack ~ My moonlight Madonna. (Webster / Fibich). 1933

Enrique Granados - The Maiden and the Nightingale from Goyescas

Η ταραγμένη ατμόσφαιρα του κομματιού "Η Κόρη και το Αηδόνι" του Γρανάδος (1867-1916) κινείται μεταξύ ζοφερής απελπισίας και σχεδόν θυμωμένου πάθους. Η θρηνητική μελωδία, βασισμένη σε κάποιο παραδοσιακό τραγούδι της Βαλένθιας χρωματίζεται μοναδικά με την λεπτότητα του ήχου των πλήκτρων και θυμίζει  με εξαιρετική ακρίβεια τον ήχο του αηδονιού. Ένα εφέ από τα  πλέον αυθεντικά  της Ρομαντικής φιλολογίας του πιάνου. Ο ίδιος ο συνθέτης φρόντισε να δώσει την συμβουλή ότι αυτό το κομμάτι "δεν πρέπει να παίζεται με την θλίψη μιας χήρας αλλά με την ζήλεια μιας συζύγου". Μια ενδιαφέρουσα σύσταση δεδομένου ότι αφιέρωσε το έργο στην σύζυγό του Άμπαρο.

Granados - The Maiden and the Nightingale from Goyescas

 Kreisler "Liebesleid"

Για φινάλε θα ακούσουμε το διάσημο έργο του Κράισλερ (1875-1962) που παίζεται σαν "encore" σε πολλά ρεσιτάλ βιολιού. Η ακαταμάχητη γλυκύτητα του ήχου του παιξίματος του Κράισλερ μαζί με τα υπερβολικά (κάποιες φορές) κρατήματα ρυθμού, έφερναν σε απελπισία τους πιανίστες που τον συνόδευαν καθώς το πιάνο έχει  πιο περιορισμένες δυνατότητες για τόσα πολλά κρατήματα. Όμως ο Ραχμάνινοφ (1873-1943),  ο φίλος του, το μετέγραψε για πιάνο κι έδωσε ένα άλλο άρωμα στο "Τραγούδι της Αγάπης".  Η ζαχαρένια μελωδία είναι και τώρα παρούσα, αλλά ο Ραχμάνινοφ προσθέτει μια πιο χιουμοριστική διάθεση και  με εκτυφλωτικές φιγούρες των πιανιστικών δυνατοτήτων, αναμφισβήτητα δικές του, ενισχύει το ύφος του Κράισλερ. Ας ακούσουμε και τις δύο εκδοχές.

Fritz Kreisler plays Kreisler "Liebesleid" in 1930 and 1942

Rachmaninoff plays Kreisler-Rachmaninoff: Liebesleid (1921 rec)

Πίσω από το Τραγούδι της Αγάπης του Κράισλερ δεν κρύβεται κάποια ερωτική ιστορία αλλά ίσως κάποια "αντιπαλότητα" με τον Γιόχαν Στράους τον νεότερο. Ο ρυθμός του κομματιού είναι βαλς και με το έργο αυτό ο Κράισλερ ανταγωνίζεται τα μεγάλα βαλς του Αυστριακού.

Μπορείτε να διαβάσετε κι άλλο άρθρο μου για την αγάπη:

H Μουσική μέσα από τον Έρωτα

H Μουσική μέσα από τον Έρωτα

 Η Αγάπη και ο Έρωτας υπήρξαν πάντα προσφιλή θέματα όλων των τεχνών και των καλλιτεχνών. Στο μικρό αυτό αφιέρωμα ας ακούσουμε τρία  μουσικά έργα εμπνευσμένα από τον θεϊκό έρωτα από τρεις σπουδαίους συνθέτες καθώς και τις ιστορίες αγάπης που κρύβουν.

Τα καλοκαίρια των ετών 1892 και 1893 ο Γκαμπριέλ Φωρέ (1845-1924) ήταν καλεσμένος του τραπεζίτη Μπαρντάκ και της συζύγου του, σοπράνο Έμμα Μπαρντάκ. Ο Φωρέ ερωτεύτηκε την Έμμα, όμως εκείνη δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτά του και αργότερα χώρισε τον τραπεζίτη και παντρεύτηκε τον Κλωντ Ντεμπισύ. Ο Φωρέ της αφιέρωσε τον κύκλο τραγουδιών La Bonne Chanson που αποτελείται από εννέα μελοποιημένα ποιήματα του Πωλ Βερλαίν. 
Aς ακούσουμε το τελευταίο τραγούδι του κύκλου με τον τίτλο "L'hiver a cessé" ( Ο Χειμώνας τέλειωσε)

La bonne chanson, Op. 61: IX. "L'hiver a cessé"

Ο Μάλερ (1860-1911) έγραψε το Adagietto της 5ης Συμφωνίας για την αγαπημένη του Άλμα Σίντλερ που σύντομα επρόκειτο να παντρευτεί. Η Άλμα ήταν τόσο εξαιρετική στο να παντρευτεί αλλά εξίσου εξαιρετική και στις εξωσυζυγικές σχέσεις. Ωστόσο το κομμάτι αυτό γράφηκε στην αρχή της σχέσης τους πριν αρχίσουν οι απιστίες της Άλμας. . Ο μαέστρος Willem Mengelberg, στενός φίλος του, σημείωσε στην παρτιτούρα της Πέμπτης Συμφωνίας: "Αυτό το  Adagietto ήταν μια δήλωση αγάπης στην Άλμα! Αντί κάποιας επιστολής, της έστειλε το χειρόγραφο χωρίς να προσθέσει ούτε μια λέξη" .

Gustav Mahler Adagietto

Το δεύτερο Κουαρτέτο για έγχορδα του Leos Janáček  (1854-1928) γράφηκε προς το τέλος της ζωής του και σ' αυτό εκφράζει την μακρά φιλία του με την  Kamila Stösslová, παντρεμένη και κατά 38 χρόνια νεότερή του. Στην διάρκεια της φιλίας αυτής αντάλλαξαν μεταξύ τους περισσότερα από 700 γράμματα και είναι αυτές οι επιστολές που έδωσαν στο έργο τον τίτλο του "Intimate Letters" (Ενδόμυχες Επιστολές) Έγαφε ο Γιάνατσεκ: "Βρίσκεσαι πίσω από κάθε νότα, εσύ, ζωντανή, δυναμική, τρυφερή. Το άρωμα του κορμιού σου, η λάμψη των φιλιών σου - όχι, πραγματικά δικό μου. Αυτές οι νότες μου σε φιλούν ολόκληρη. Σε καλούν με πάθος..."

Leoš Janáček: String Quartet No. 2 "Intimate Letters"

Μπορείτε να διαβάσετε κι άλλο άρθρο μου για την αγάπη:

Τραγούδια Αγάπης Χωρίς Λόγια