Tempo Vivo: Concerto grosso

Σάββατο 26 Μαρτίου 2011

Concerto grosso

Concerto grosso: είναι ένα είδος της μουσικής μπαρόκ όπου υπάρχει η εναλλαγή ανάμεσα σε tutti και soli. Tutti είναι το σύνολο των εγχόρδων που λεγόταν grosso. Τα soli, που λέγονταν κοντσερτίνο, αποτελούνταν συνήθως από τρία όργανα: δύο βιολιά και μια βιόλα ή δυο όμποε κι ένα φαγκότο. To μουσικό υλικό μεταφέρεται μεταξύ ενός σολίστ ή μιας μικρής ομάδας σολιστών (concertino) και ολόκληρης ορχήστρας (ripieno).

Ζωγραφική: Jenny Armitage

Το είδος αυτό αναπτύχθηκε στα μέσα του 17ου αιώνα χωρίς όμως να

χρησιμοποιηθεί αυτό το όνομα. Ο Alessandro Stradella έγραψε αυτό το είδος μουσικής όπου μοιράζεται η μουσική μ’ αυτόν τον χαρακτηριστικό τρόπο, αλλά χωρίς αυτό το όνομα. Ο πρώτος συνθέτης που χρησιμοποίησε στις συνθέσεις του αυτόν τον όρο είναι ο Arcangelo Corelli. Έπειτα κι άλλοι έγραψαν concerti grossi όπως οι Geminiani, Torelli και άλλοι.

Υπάρχουν δύο είδη του concerto grosso. To concerto da chiesa (εκκλησιαστικό κοντσέρτο) και το concerto da camera (κοντσέρτο δωματίου). Στο concerto da chiesa ο γρήγορος κι ο αργός ρυθμός εναλλάσσονταν. Στο concerto da camera έχουμε ένα είδος σουίτας όπου υπάρχει η εισαγωγή με το πρελούντιο κι ακολουθούν διάφοροι χοροί. Με τον χρόνο οι διαχωρισμοί αυτοί εξέλιπαν.

Tα concerti grossi του Corelli που ανήκουν στα πρώτα παραδείγματα αυτής της φόρμας, χαρακτηρίζονται από την αντίθεση solo - tutti. Αλλά ο Corelli δεν διαφοροποίησε τα μέρη μεταξύ soli και tutti όπου η μεγαλύτερη ομάδα χρησιμοποιείται σαν ηχώ της μικρότερης, ενισχύει τα περάσματα καντέντσας ή τονίζει την δομή.

Υπάρχουν δύο είδη του concerto grosso. To concerto da chiesa (εκκλησιαστικό κοντσέρτο) και το concerto da camera (κοντσέρτο δωματίου). Στο concerto da chiesa ο γρήγορος κι ο αργός ρυθμός εναλλάσσονταν. Στο concerto da camera έχουμε ένα είδος σουίτας όπου υπάρχει η εισαγωγή με το πρελούντιο κι ακολουθούν διάφοροι χοροί. Με τον χρόνο οι διαχωρισμοί αυτοί εξέλιπαν.

Ο Corelli χρησιμοποίησε δυο βιολιά κι ένα τσέλλο για το concertino και μια ορχήστρα εγχόρδων για το ripieno.

To solo concerto και η συμφωνία κοντσερτάντε διαδέχτηκαν το concerto grosso περί το τέλος του 18ου αιώνα. Δεν είχαμε δείγματα της φόρμας αυτής για πάνω από έναν αιώνα. Κατά τον 20ό αιώνα το concerto grosso επαναχρησιμοποιήθηκε από αρκετούς συνθέτες όπως Stravinsky, Bloch, Martinu και άλλους.

Ενδεικτικά παραθέτω κάποια concerti grossi για όποιον ενδιαφέρεται να ακούσει από την εποχή του Stradella μέχρι τον 20ό αιώνα.