ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΙ

Στην Αρχαία Ελλάδα, η Ραψωδία, ήταν μέρος ποιητικής αφήγησης που με την απαγγελία του ραψωδού αναφερόταν στην ζωή και τα κατορθώματα κάποιου ήρωα ή ηρώων ή ακόμη και στην δράση πόλεων. Στις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε να γίνεται μια άλλη χρήση του όρου στην Μουσική. Εκτός, από την Ραψωδία όμως, αγαπητοί φίλοι, χρησιμοποιήθηκαν και οι όροι “Εκλογές” και “Διθύραμβοι” στην ποίηση και στην μουσική. Στην Πράγα, πρώτος ο Βοημός συνθέτης Βακλαβ Τόμασεκ χρησιμοποίησε απ’ το λεξιλόγιο της κλασικής Ελλάδας για τις συνθέσεις του, εκτός από μια σειρά Ραψωδιών (15) τις λέξεις Εκλογές και Διθύραμβοι.

Διδασκαλία λύρας 

Η αρχαία Ελληνική λέξη “εκλογή” έχει περισσότερο την έννοια της “επιλογής”. Χρησιμοποιήθηκε ο όρος μεταφορικά σε πολλά λογοτεχνικά είδη μικρής διάρκειας κυρίως στην ποίηση και μάλιστα στην Βουκολική. Ο Βιργίλιος στα “Βουκολικά” κάνει χρήση του είδους αυτού και μετά από αυτόν πολλοί τον μιμήθηκαν.

Στην Αγγλική Λογοτεχνία ο Έντμουντ Σπένσερ έγραψε το ποίημα “Το Ημερολόγιο των Βοσκών” (1579), όπου υπάρχουν δώδεκα εκλογές, μια για κάθε μήνα του χρόνου. Σας παρουσιάζω την έκτη στροφή από τον μήνα Ιανουάριο σε δική μου μετάφραση.

Αρχαίος Ελληνικός αυλός

Ο Edmund Spenser Το Ημερολόγιο των Βοσκών

Εσείς απογυμνωμένα δέντρα, που τα φύλλα σας χάθηκαν,
Σκιά δεν δίνετε για να φτιάξουν φωλιές τα πουλιά
Αντί ν’ ανθίζουν τα μπουμπούκια σας,
Τώρα, είστε σκεπασμένα με βρύα και πάγο
Βλέπω τα δάκρυά σας, αυτά που πέφτουν απ’ τα κλαδιά σας,
Και που οι σταγόνες τους παγώνουν σαν παγοκρύσταλλα

Στην Μουσική χρησιμοποιήθηκε στην βουκολική μουσική με τα πρώτα σπουδαία παραδείγματα του Τσέχου συνθέτη Βάκλαβ Τόμασεκ (1774 - 1850) σε έργα για πιάνο. Μετά από αυτόν, πολλοί άλλοι συνθέτες μιμήθηκαν τον όρο όπως ο Σεζάρ Φράνκ, ο Λιστ (στο πρώτο βιβλίο Χρόνια Προσκυνήματος), ο Ντβόρζακ, ο Σιμπέλιους. Αλλά και του Ντεμπισί το “Πρελούδιο απ’ το Απόγευμα ενός Φαύνου” είναι βασισμένο σε μια διάσημη “Εκλογή” του Μαλαρμέ.

                                                           Eclogue n.1 op 35

                                                       

                                                              Eclogue n.2 op. 35

                                                           
                                                                    Eclogue n.1 op. 11

Ο Ιγκόρ Στραβίνσκι επίσης τιτλοφορεί το δεύτερο και τρίτο μέρος του έργου του Duo Concertane ως Εκλογή Ι κι Εκλογή ΙΙ.

                      Igor Stravinsky duo concertante Δεύτερο μέρος Eclogue I

                                    Igor Stravinsky duo concertante Τρίτο μέρος Eclogue II

             Καθώς και το μεσαίο μέρος της τριμερούς Ωδής (Ode) έχει τον τίτλο “Εκλογή”.

Η Αρχαία λέξη “Διθύραμβος” ήταν αυτοσχέδιος ύμνος που τραγουδιόταν και χορευόταν προς τιμήν του Διόνυσου τον θεό του κρασιού και της γονιμότητας, από τους οπαδούς του. O αρχαιότερος Διθύραμβος είναι του Αρχίλοχου περίπου το πρώτο μισό του 7ου αιώνα π. Χ.

Στην αρχή ο διθύραμβος ήταν αυτοσχέδιος και άτεχνος. Aπό την αυτοσχέδια αυτή μορφή των λαϊκών λατρευτικών εκδηλώσεων παράγονται τα τρία είδη της δραματικής ποίησης: η τραγωδία, η κωμωδία και το σατυρικό δράμα. Στην εξέλιξη του διθύραμβου από τον αρχέγονο αυτοσχεδιασμό σε έντεχνη μορφή συνέβαλε ένας σημαντικός ποιητής και μουσικός, ο Αρίων, που καταγόταν από τη Μήθυμνα της Λέσβου (6ος αι. π.Χ.).

Καλλιεργήθηκε ο Διθύραμβος στην αρχαιότητα πολύ, καθώς είχε σημαντικό ρόλο στα φεστιβάλ προς τιμήν του Διόνυσου. Στην σύγχρονη λογοτεχνία είναι πολύ σπάνιο είδος με κάποια εξαίρεση τον Διθύραμβο του Σίλλερ (1706) αλλά και του Νίτσε τους Διθυράμβους του Διονύσου (1888/89)

Ένα απόσπασμα από το έργο του Νίτσε “Διονύσου Διθύραμβοι” σε μετάφραση Γιάννη Καμπύση:

Θυσιάζεσαι, σε βασανίζει ο πλούτος σου-
Παραδίνεσαι
δεν φείδεσαι τον εαυτό σου, δεν τον αγαπάς
πάντοτε σε αναγκάζει η βάσανο η μεγάλη,
βάσανο των αποθηκών των παραπληρωμένων,
παραπληρωμένης καρδιάς-
μα πια κανένας δε σ’ ευχαριστεί…
(από το ποίημα “Για τη φτώχεια του υπερπλούτου”)
Στην μουσική έχουμε αρκετές συνθέσεις με αναφορά στον Διθύραμβο για οργανικά ή φωνητικά σύνολα.
Φωνητικά παραδείγματα έχουμε την σύνθεση του Σούμπερτ για φωνή μπάσου πάνω στον Διθύραμβο του Σίλλερ

                                                           Του Βέρντι Brindisi 6

Οργανικά παραδείγματα Διθυράμβων είναι τα παρακάτω
Νικολάι Μέντνερ, ένα έργο για σόλο πιάνο με τρεις Διθύραμβους

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
PoetryFoundation
Διάστιχο