Amy Beach, Κουιντέτο με πιάνο έργο 67

"Music must elevate.

Because it is spiritual, it must give us courage

to live and to fight for those things in life

worth fighting for - whether we struggle

on the battlefield or in our daily lives."

~ Amy Beach

Η Amy Beach (1867-1944) ήταν μια Αμερικανίδα συνθέτρια και πιανίστα. Ξεπερνώντας τους κοινωνικούς περιορισμούς της εποχής της έγινε η πρώτη πετυχημένη γυναίκα συνθέτρια στην Αμερική "η πλέον ερμηνευμένη συνθέτρια της γενιάς της". Τα αξιοθαύμαστα ταλέντα της αναγνωρίστηκαν σε νεαρή ηλικία τα οποία ανέπτυξε στο πιάνο καθοδηγούμενη απ' τους καλύτερους δασκάλους της Βοστώνης. Στα 16 της, έπαιξε δημόσια για πρώτη φορά με την έγκριση των γονιών της και στα 18 έπαιξε με την Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστώνης. Οι γονείς της, όμως αντιδρούσαν σε οποιαδήποτε μουσική καριέρα καθώς και ο γιατρός και ερασιτέχνης μουσικός Χένρι Χάρις Ομπρεϊ Μπητς, μεγαλύτερός της σε ηλικία, που την παντρεύτηκε το 1885. Αναγκάστηκε να περιορίσει τις δημόσιες εμφανίσεις της κι άρχισε να συνθέτει. Ακόμη κι οι συνθέσεις της είχαν τα αρχικά του συζύγου της Kυρία H. H. A. Beach (Henry Harris Aubrey Beach). Μετά τον θάνατό του το 1910 υπέγραφε απλά ως Amy Beach και πήγε στην Ευρώπη να κάνει καριέρα πιανίστα προωθώντας τις δικές της συνθέσεις. Επέστρεψε στην Βοστώνη το 1914 και  αφοσιώθηκε σε συναυλίες και συνθέσεις, ανταγωνιζόμενη τις γυναίκες συνθέτριες. Μέχρι τον θάνατό της το 1944 στη Ν. Υόρκη οι περισσότερες από 300 συνθέσεις της είχαν εκδοθεί κι ερμηνευθεί.

                

To κουιντέτο με πιάνο έργο 67 έχει ημερομηνία σύνθεσης 14 Δεκεμβρίου 1907 και πρωτοπαρουσιάστηκε με την ίδια την συνθέτρια στο πιάνο στις 27 Φεβρουαρίου 1908. Οι κριτικοί έγραψαν ότι ήταν "αρκετά σύγχρονο και ιδιαίτερα ραψωδιακό κατά την συνήθεια της εποχής". Ευγενικά υπαινίχθηκαν ότι κάποιες φορές το πιάνο "έπνιγε" τα έγχορδα, άλλωστε επεδείκνυε τον εαυτό της. Η κατανομή των μερών, πράγματι περιέχει ταυτοφωνίες των εγχόρδων με τα αλα Λιστ περάσματα του πιάνου. Παρ' όλα αυτά το θεματικό υλικό είναι μοιρασμένο ορθά με σολιστικό ύφος σε όλους τους μουσικούς.

Ι. Adagio-Allegro moderato

Στην πρώτη κίνηση μετά την αργή εισαγωγή το πρώτο βιολί παρουσιάζει το πρώτο θέμα και το πιάνο παρουσιάζει το δεύτερο μαζί με την ανάπτυξη και την ανακεφαλαίωση. Σ' αυτή την κίνηση υπάρχει ρητή αναφορά στο κουιντέτο με πιάνο του Μπραμς.

Amy Beach: Piano Quintet in F-Sharp Minor, Op. 67, I. Adagio-Allegro moderato

II. Adagio espressivo 

Τα έγχορδα  στην δεύτερη κίνηση, έχουν περισσότερη ανεξαρτησία στο μελωδικό υλικό. Το αργό αυτό μέρος, είναι σε Ρε ύφεση μείζονα με τα έγχορδα να παίζουν με σουρτνίνα παρουσιάζοντας μια ιδέα όπου στοιχεία του "Μπραμς" θέματος μετατρέπονται σε ονειρική παραίσθηση. Ένα πιο χρωματικό και ανήσυχο κεντρικό τμήμα ακολουθείται από την επιστροφή του αρχικού υλικού, φτάνοντας σε μια κορύφωση μεγάλης έντασης πριν επιστρέψει σε μια κατάσταση ήρεμης γαλήνης. 

Amy Beach: Piano Quintet in F-Sharp Minor, Op. 67, II. Adagio espressivo

III. Allegro agitato-Adagio come prima-Presto

Μετά από μια μακρά και σε κατάσταση ανήσυχης ταραχής εισαγωγή, το θέμα της τελευταίας κίνησης παρουσιάζεται απ' το βιολί και το δεύτερο θέμα, πιο αργά, από την βιόλα με την συνοδεία συγχορδιών από το πιάνο. Με κοφτά τρέμολα η αρχική ιδέα ακούγεται υπαινικτικά πριν ένα πνευματώδες φουγκάτο, καταλήξει σε μια δραματική κορύφωση που οδηγεί στην επανάληψη του αντάτζιο της πρώτης κίνησης του κουιντέτου. Τέλος, μετά από ένα επεισόδιο ήρεμης λυρικής έντασης, η Μπητς συνεχίζει με μια κόντα, οπου το θέμα του "Μπραμς" εμφανίζεται και πάλι, αυτή την φορά σε οκτάβες στα έγχορδα (ακριβώς όπως και στην κόντα του κουιντέτου του Μπραμς) πριν οι δυο θριαμβευτικές συγχορδίες της τονικότητας οδηγήσουν στο πέρας του έργου. 

Amy Beach: Piano Quintet in F-Sharp Minor, Op. 67, III. Allegro agitato-Adagio come prima-Presto

Τυπικές του ύφους της Μπητς, όλες οι κινήσεις έχουν ευδιάκριτα τμήματα και συχνές αλλαγές στο μέτρο, στον ρυθμό και στις τονικότητες. Οι εκπληκτικές χρωματικές αρμονίες υπονοούν άλλη μια επιρροή από τον Λιστ. Η βιογράφος της Μπητς Adrienne Fried Block σημείωσε ότι στην πρεμιέρα "το ακροατήριο ήταν ασυνήθιστα μεγάλο, παρακινούμενο απ' την τελευταία σύνθεση της Μπητς" και ότι οι κριτικοί της Βοστώνης "σε μια στιγμή ομοφωνίας, χαιρέτισαν το έργο σαν μια σημαντική συνεισφορά στην φιλολογία". Κατά την διάρκεια της ζωής της η Μπητς έπαιξε το έργο σε πολυάριθμες ευκαιρίες - μεταξύ αυτών και σε μια σειρά παραστάσεων σε τουρνέ με το Κουαρτέτο Kneisel τα έτη 1916/17. Έναν αιώνα αργότερα, θεωρείται σαν ένας  εντυπωσιακός και ξεχωριστός διάδοχος των μεγάλων προτύπων του 19ου αιώνα, ιδιαίτερα βέβαια του κουιντέτου με πιάνο του Μπραμς,  προς το οποίο θεωρείται ότι αποτίει ιδιαίτερο φόρο τιμής. 

ΠΗΓΕΣ

Wikipedia

BBC

Core

The Great Pianists

Hyperion records

UC Davis Arts

Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης