Έντουαρντ Έλγκαρ, Θαλασσογραφίες

Ο Βρετανός συνθέτης Sir Edward Elgar έγραψε έναν κύκλο 5 τραγουδιών με τον τίτλο "Θαλασσογραφίες" (Sea Pictures) έργο 37. Τα τραγούδια είναι γραμμένα για κοντράλτο και ορχήστρα αν και υπάρχει μεταγραφή για φωνή και πιάνο. Οι συνθέσεις αυτές είναι εμπνευσμένες από 5 αντίστοιχα ποιήματα διαφόρων ποιητών.

Τα τραγούδια αυτά έχουν ποικίλο χαρακτήρα απ' το ήρεμο θαλασσινό "Νανούρισμα" του Ρόντεν Νόελ μέχρι το άγρια θριαμβευτικό "Ένα Σάββατο Πρωί στην Θάλασσα" του Μπράουνιγκ με το μεγαλόπρεπο διαμαντάκι "Όπου κείτονται τα Κοράλλια" του Ρίτσαρντ Γκάρνετ.

Ακολουθούν τα ποιήματα σε ελεύθερη ελληνική μετάφραση δική μου με αντίστοιχους με το θέμα πίνακες ζωγραφικής και βίντεο με το τραγούδι.

1. Νανούρισμα της Θάλασσας, ποίηση Ρόντεν Νόελ

Τα θαλασσοπούλια κοιμούνται
Ο κόσμος ξεχνάει να θρηνεί

Αϊβαζόφσκυ, Φεγγαρόφωτο 

Η θάλασσα μουρμουρίζει το απαλό της νανούρισμα
Στην σκιασμένη άμμο
Αυτής της νεραϊδένιας γης:
"Εγώ, η γλυκιά Μανούλα
Σώπα συ, ω παιδάκι μου
Ξέχνα τις άγριες φωνές.
Νησιά με νεραϊδένιο φως.
Ονειρέψου, τα βράχια και τις σπηλιές,
Που τα γητεύουν οι ψίθυροι των κυμάτων,
Πέπλο πέφτει στα λαμπερά μάρμαρα
Αφρός αστράφτει στο απαλό λευκό
Πάνω στην άμμο γεμάτη όστρακα
Αυτής της νεραϊδένιας γης.
Ο ήχος της θάλασσας, σαν βιολιά
N' αποκοιμηθούν οι στόχοι και οι νίκες
Μουρμουρίζω το απαλό μου νανούρισμα
Αφήνω τα δεινά και τους θρήνους και τα λάθη
Η σκιερή δύναμη του Ωκεανού
Αναπνέει καληνύχτα,

Καληνύχτα"

                                Elgar: Sea Slumber

2. Στο Απάγκιο (Κάπρι), ποίηση Καρολίν Άλις Έλγκαρ (σύζυγος του συνθέτη)

Σφιχτά άσε με να κρατώ το χέρι σου

Οι θύελλες σαρώνουν στεριά και θάλασσα

Μόνη η αγάπη αντιστέκεται

Έλα σιμά μου, τα κύματα δέρνουν δυνατά

Βιαστικά, σαν τον αφρό σύννεφα μας ριπαίνουν

Μόνη η αγάπη θα κρατήσει

Φίλα τα χείλη μου και πες μου απαλά

Η χαρά μπορεί να σαρωθεί απ' την 

θάλασσα, ίσως διαλυθεί σήμερα

Μόνη η αγάπη θα μείνει.

Βλαντιμίρ Κους, Απάγκιο 

                                   

                                                  

                                                    

                                             Elgar: In Haven (Capri)

     

3.Σάββατο Πρωί στην Θάλασσα, ποίηση Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ

Το πλοίο γλιστρούσε με σκυθρωπό πρόσωπο

Να συναντήσει τα σκοτάδια του βάθους

Το σκυθρωπό πλοίο προχωρούσε

Γονάτισα εξαντλημένη στον τόπο

Μια και δάκρυα του χωρισμού και της νύστας

Βάραιναν κάτω τα ματόκλαδά μου.

Η καινούργια θέα, η καινούργια θεσπέσια θέα!

Τα νερά γύρω μου, αγριεμένα,

Οι ουρανοί, απαθείς πάνω μου

ήρεμοι σ' ένα αφέγγαρο, ανήλιαγο φως,

Τόσο εγκωμιασμένοι ακόμη κι απ' την πρόθεση

Να συγκρατήσουν την δόξα της ημέρας!

Αγαπήστε με, αγαπημένοι φίλοι, αυτή την μέρα του Σαββάτου.

Η θάλασσα τραγουδάει γύρω μου καθώς εσείς κυλάτε

Αλάργα απ' τον ύμνο, αμετάβλητοι,

Και γονατίζετε, εκεί που κάποτε γονάτισα να προσευχηθώ,

Κι ευλογείστε με βαθιά μεσ' στην ψυχή σας

Επειδή η φωνή σας έχει χάσει την δύναμή της.

Αν και αυτό το Σάββατο με πλησιάζει

Χωρίς τον στολισμένο με τ' άμφια ιερέα,

Και τις ψαλμωδίες του εκκλησιάσματος,

Το Πνεύμα του Θεού θα παρηγορήσει. Αυτός,

Που προστατεύει απαλά τα ζοφερά νερά,

Δημιουργός στην δημιουργία.

Θα με βοηθήσει να κυττάξω ψηλότερα,

Θα με βοηθήσει να κυττάξω ψηλότερα,

Εκεί που είναι οι άγιοι, με την άρπα και το τραγούδι.

Ένα ατέλειωτο, ατέλειωτο πρωινό του Σαββάτου

Ένα ατέλειωτο, ατέλειωτο πρωινό του Σαββάτου,

Και σ' αυτή τη θάλασσα ανακατεμμένη με την φωτιά

Σ' αυτή τη θάλασσα ανακατεμμένη με την φωτιά

Συχνά χαμηλώνουν τα βλέφαρα που κύτταζαν για πολύ καιρό ψηλά,

Προς την λαμπρότητα του Θείου Προσώπου

Την λαμπρότητα του Θείου Προσώπου.

                           Γουίλιαμ Τέρνερ, Αγριεμένη Θάλασσα

 

                                       Elgar: Sabbath morning at sea

                              

4. Όπου πλαγιάζουν τα κοράλλια, ποίηση Ρίτσαρντ Γκάρνετ

 Τα βάθη έχουν απαλή μουσική και σιγανή

Όταν οι άνεμοι ξυπνούν την αιθέρια διάθεση,

Παρασύρομαι, παρασύρομαι να πάω

Και να δω τον τόπο όπου πλαγιάζουν τα κοράλλια.

Πλάι στο βουνό και στο λιβάδι, στην χλόη και στο ρυάκι

Όταν η νύχτα είναι βαθιά και το φεγγάρι ψηλά,

Αυτή η μουσική και πάλι με βρίσκει

Και μου λέει πού πλαγιάζουν τα κοράλλια   

Ναι, κλείνω σφιχτά τα βλέφαρά μου, είναι καλά,

Αλλά μακριά πετούν οι ξαφνικές φαντασιώσεις μου

Σε κινούμενους κόσμους κυμάτων και κοχυλιών

Και σ' όλον τον τόπο που πλαγιάζουν τα κοράλλια.

Τα χείλη σου είναι σαν τη λάμψη του δειλινού,

Το χαμόγελό σου σαν τον πρωινό ουρανό,

Κι όμως φύγε, φύγε, άσε με να φύγω

Και να δω τον τόπο που πλαγιάζουν τα κοράλλια

                    

                                     Πασκάλ Ετιέν Ρόυ, Το Κόκκινο Κοράλλι

                                      Elgar: Where corals lie 

5. Ο Κολυμβητής * ποίηση Άνταμ Λίντσεϊ Γκόρντον

Με κοντά, έντονα, βίαια και ζωηρά φώτα,

Προς τα νότια όσο μπορεί να περιπλανηθεί το βλέμμα

Μόνο ο στροβιλισμός των κυμάτων αγριεμένος

Οι θάλασσες που σκαρφαλώνουν και τα κύματα που χτενίζουν.

Μόνο τα βράχια κι ο γκρεμός προς τα βόρεια

Οι βράχοι υποχωρούν και οι ύφαλοι εκτοξεύονται μπροστά

Σκελετωμένα ναυάγια στην θάλασσα κι άλλα πεταμένα στην στεριά

Στα ρηχά απλωμένα με φλεγόμενο αφρό.

Μια ζοφερή, γκρίζα ακτή και μια φρικτή ακρογιαλιά,

Και παραλίες σπάνια να έχουν πατημασιές ανθρώπων-

Εκεί που κείτονται τα δαρμένα ύφαλα και τα σπασμένα κατάρτια,

Έχουν γίνει ένα σώμα εδώ και δεκαετίες.

Αγάπη! Αγάπη όταν περιπλανιόμαστε εδώ μαζί,

Χέρι - χέρι, χέρι - χέρι σε λαμπερό καιρό,

Απ' τα ύψη και τις κοιλότητες της φτέρης και του ρεικιού

Ο Θεός σίγουρα μας αγάπησε  λιγάκι τότε.

Οι ουρανοί ήταν πιο ηλιόλουστοι κι οι ακτές πιο σίγουρες --

Η γαλάζια θάλασσα έσκαγε πάνω στην λαμπερή άμμο

Μουρμούρα και φλυαρία, και κυματισμός και ψίθυρος,

Λάμψη από ασήμι και γοητεία από χρυσό -

Λάμψη από ασήμι και γοητεία από χρυσό.

Κύττα! ζώνη με καταιγίδα και με κεραυνού φτερά,

Και ντυμένη μ' αστραπές και χτυπημένη με χιονόνερο

Οι δυνατοί άνεμοι αυλακώνοντας τα γρήγορα κύματα χωρίζουν

Τα κύματα που πηδάνε με αφρισμένα πόδια.

Μια λάμψη σαν ματωμένη λεπίδα σπαθιού κολυμπάει

Στον ορίζοντα, βάφοντας τον πράσινο κόλπο πορφυρό,

Ένα θανάσιμο χτύπημα που αντιμετωπίζει λυσσαλέα ένας αδύναμος ήλιος

Που δέρνει μέσα απ' την θυελλώδη αέρινη ορμή του.

Ω! γενναία λευκά άτια! μαζεύεστε και καλπάζετε,

Το ξωτικό της καταιγίδας χαλαρώνει τα ανεμοδαρμένα ηνία.

Ω! γενναία λευκά άτια! μαζεύεστε και καλπάζετε,

Το ξωτικό της καταιγίδας χαλαρώνει τα ανεμοδαρμένα ηνία.

Τώρα το πιο δυναμικό πλοίο ήταν το πιο εύθραυστο σκαρί

Στις κοίλες πλάτες σας, στις ψηλές τοξωτές χαίτες σας.

Θα ίππευα όπως ποτέ κανείς δεν έχει ιππεύσει

Κρυμμένος στα ήρεμα, στροβιλιζόμενα κύματά σας

Θα ίππευα όπως ποτέ κανείς δεν έχει ιππεύσει

Σε κόλπους που σκιαγραφούνται από απαγορευμένα στενά

Όπου δεν κουράζεται το φως και δεν μειώνεται η αγάπη

Η αγάπη, όπου η αγάπη, η αγάπη δεν κουράζεται.

* Η μετάφραση περιέχει μόνο τις στροφές του ποιήματος που χρησιμοποίησε ο Έλγκαρ.

                   Πάτρικ φον Καλκρόιθ, Ατμοσφαιρική θαλασσογραφία

                                             Elgar: The Swimmer 

Οι Θαλασσογραφίες όλες μαζί σ' ένα βίντεο για όποιον θέλει να ακούσει ολόκληρο τον κύκλο. Στα σχόλια του βίντεο υπάρχει ο χρόνος έναρξης του κάθε τραγουδιού.

Elgar: Sea Pictures, op. 37