Ποίηση ή Μουσική;

 

Σαλόνι, Πρώτη σκηνή όπερας

Το 1775 σ' έναν αριστοκρατικό πύργο της εκλεπτυσμένης Κόμισσας Μαντλέν στην Γαλλική ύπαιθρο οι φιλοσοφικές ερωτήσεις παίζουν διπλό παιχνίδι. Το ένα είναι η ρομαντική διαμάχη για το ποιός θα κερδίσει την καρδιά της Κόμισσας απ' τους δύο υποψήφιους μνηστήρες κι ο άλλος εξαρτάται απ' την απόφαση της Κόμισσας αν επιλέξει τον συνθέτη ή τον ποιητή. Σ' ένα κλίμσ φλερτ, η Μαντλέν τους αναθέτει την αποστολή να γράψουν από κοινού ένα έργο που θα αποκαλύπτει τα πλεονεκτήματα των αντίστοιχων καλλιτεχνικών τομέων τους - και τις προτάσεις γάμου.

Ρίχαρντ Στράους

Αυτή είναι η ιστορία της τελευταίας όπερας του Ρίχαρντ Στράους (1864-1949) "Καπρίτσιο" που αρχίζει μ' ένα εκπληκτικής ομορφιάς σεξτέτο που λειτουργεί και σαν εισαγωγή αλλά και σαν το πρώτο θέμα της συζήτησης στο έργο επί σκηνής. Κι αυτό επειδή στην μέση περίπου της εισαγωγής και καθώς ανασηκώνεται η αυλαία και φωτίζεται η σκηνή, αποκαλύπτεται ότι οι έξι μουσικοί στην πραγματικότητα εκτελούν μια νέα σύνθεση που γράφτηκε απ' τον υποψήφιο μνηστήρα της Κόμισσας, ειδικά γι' αυτήν, σαν ερωτική επιστολή, που είναι παρούσα στο κομψό σαλόνι που είναι και το σκηνικό της πρώτης σκηνής.

                                                                                                                                                                          

Sextet fom the Opera "Capriccio" by Strauss

To μουσικό ύφος του σεξτέτου βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με την χρονολογία της ιστορίας και το φιλοσοφικό του μήνυμα. Ρίχνει το βλέμμα πίσω στον χρόνο και δεν χρησιμοποιεί καθόλου  τις επαναστατικές μουσικές εξελίξεις των αρχών του 20ού αιώνα. Το αποτέλεσμα είναι μια λαμπερή ηχητική φωτεινότητα, που ενισχύεται απ' την επιδέξια διάταξη του Στράους,  έξι οργάνων σ' έναν  ηχητικό χώρο ώστε να παράγουν την μεταξένια λάμψη που είναι σήμα κατατεθέν της γραφής του στις συνθέσεις του για έγχορδα. 

Η συνέχεια της ιστορίας της όπερας, θέλει τον ποιητή Ολίβιε και τον συνθέτη Φλαμάν να πρέπει να συνεργαστούν. Στο σονέτο του Ολίβιε καλείται ο Φλαμάν να βάλει την μουσική και στο τέλος η Μαντλέν ν' αποφασίσει ποιό απ' τα δύο είναι ωραιότερο. Όντως οι δυο αντίζηλοι συνεργάζονται, όμως μετά την εκτέλεση του μουσικού κομματιού ο Ολίβιε θεωρεί ότι ο Φλαμάν κατέστρεψε τους στίχους του ενώ η Κόμισσα θαυμάζει το μαγικό ταίριασμα στίχων και μουσικής.

Μόνη της, τελικά η Μαντλέν και χωρίς να μπορεί ν' αποφασίσει ποιό είναι καλύτερο και ποιόν να επιλέξει τραγουδάει το αδιαχώριστο των λέξεων και της μουσικής. Με τον ίδιο τρόπο λέει στον εαυτό της ότι αν επιλέξει τον έναν θα χάσει τον άλλον. Συμβουλεύεται την εικόνα της στον καθρέπτη, ρωτώντας: "Υπάρχει κάποιο τέλος που να μην είναι ασήμαντο"; Εμφανίζεται  ο υπηρέτης που  ανακοινώνει ότι "Το Δείπνο σερβιρίστηκε" και η Κόμισσα αργά φεύγει απ' το δωμάτιο. 

Ας ακούσουμε το φινάλε της όπερας με την εκπληκτική Anna Tomowa-Sintow

Capriccio Final (R. Strauss) Anna Tomowa-Sintow

Η Κόμισσα αποφασίζει ότι δεν μπορεί ν' αποφασίσει.

Ολόκληρη η όπερα εδώ:

Richard Strauss: Capriccio (Salzburg, Horst Stein, Anna Tomowa-Sintow, Theo Adam)

Ένα εξαιρετικό ποίημα του Χαλίλ Γκιμπράν που εξυμνεί την Μουσική

Για την Μουσική

Θεϊκή μουσική

Κόρη της ψυχής του Έρωτα

Δοχείο της πίκρας και της Αγάπης

Όνειρο της ανθρώπινης καρδιάς

Καρπέ της θλίψης

Ανθί της ευτυχίας, ευωδιά και

Μπουμπούκι της χαράς

Γλώσσα των εραστών

Που φανερώνεις μυστικά

Μάνα των δακρύων του κρυφού έρωτα

Εμπνεύστρια ποιητών…

Ενότητα σκέψης μέσα

Σε κομμάτια από λέξεις

Που παίρνεις ομορφιά

Και πλάθεις έρωτα

Κρασί της χαρούμενης καρδιάς

Μέσα στον κόσμο των ονείρων…

Ω μουσική

Στα βάθη σου αφήνουμε τις καρδιές

Και τις ψυχές μας

Εσύ μας δίδαξες να βλέπουμε με τ’ αφτιά μας

Και ν’ ακούμε με τις καρδιές μας.

(Χαλίλ Γκιμπράν, Η φωνή του δασκάλου, εκδ. Μπουκουμάνης)

 

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
BBC
hyperion records