Η Ραψωδία του Νόρφολκ

 Ο Άγγλος συνθέτης Ραλφ Βων Ουίλιαμς (Ralph Vaughan Williams)  1872-1958 είναι περισσότερο γνωστός για το έργο του "The Lark Ascending" (Ο Κορυδαλλός  ανεβαίνει). Όμως, ο Ουίλιαμς έχει γράψει  και άλλα  έργα όπως όπερες, μουσική μπαλέτου, μουσική δωματίου, συμφωνίες αλλά και θρησκευτική μουσική. Ένα ίσως όχι και τόσο γνωστό έργο του είναι "Η Ραψωδία του Νόρφολκ". Το αρχικό σχέδιο του συνθέτη ήταν να γράψει τρεις Ραψωδίες. Όμως μόνο η πρώτη ολοκληρώθηκε από τον ίδιο. Η δεύτερη, ημιτελής συμπληρώθηκε από άλλους ενώ η τρίτη έχει χαθεί εντελώς. 

Ralph Vaughan Williams

Ο στόχος του συνθέτη ήταν  και οι τρεις ραψωδίες μαζί να αποτελέσουν ένα σύνολο συμφωνίας λαϊκών μοτίβων με την Πρώτη Ραψωδία να αντιστοιχεί στην πρώτη κίνηση, την Δεύτερη να συνδυάζει την δεύτερη και την τρίτη κίνηση της συμφωνίας με ένα scherzo να παρεμβάλλεται. Η Τρίτη Ραψωδία θα ήταν το φινάλε που θα χρησιμοποιούσε τέσσερις μελωδίες καθώς κι ένα γρήγορο εμβατήριο κι ένα τρίο.

Η πρώτη ραψωδία γράφηκε το 1906 και αναθεωρήθηκε το 1914. Η πρεμιέρα της έγινε στο Λονδίνο στις 23 Αυγούστου του 1906 και η μετέπειτα ουσιαστικά αναθεωρημένη  παίχτηκε στο Μπούρνμαουθ τον Μάιο του 1914.  Αρχίζει με μια εισαγωγή που έχει σαν έμπνευση δύο τραγούδια " The Captain's Apprentice" και "Τhe Bold Young Sailor". Ακολουθεί η κύρια κίνηση Allegro που χρησιμοποιεί τρία τραγούδια: "A Basket of Eggs", "On Board a Ninety-eight" και "Ward, the Pirate". Ο Βων Ουίλιαμς συνέλεξε τα περισσότερα τραγούδια στο North End of King's Lynn που ήταν ο τόπος της μεγαλύτερης κοινωνίας ψαράδων.

Aκούμε την λαϊκή μελωδία "The Captain's Apprentice" (Το Τσιράκι του Καπετάνιου) διασκευασμένη από τον συνθέτη και που υπάρχει στην Ραψωδία του Νόρφολκ.

The Captain's Apprentice

Ακολουθεί μια εξαιρετική περιγραφή της μουσικής και της ιστορίας της από τον Αγγλο συγγραφέα Τζόναθαν Κόου στο βιβλίο του "Η Λέσχη των Τιποτένιων" (The Rotters' Club). Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Κόου ηξερε πιάνο,  έπαιζε  ηλεκτρική κιθάρα σε συγκρότημα κι έχει γράψει μουσική για συγκροτήματα. 

[...]

Η Ραψωδία του Νόρφολκ άρχισε με μια λεπτή και θαμπή δέσμη εγχόρδων πάνω απ' την οποία ένα σόλο κλαρινέτο σκορπούσε λυπητερά αποσπάσματα μιας μελωδίας. Ύστερα καθώς έμπαιναν και τα άλλα όργανα βγήκε σιγά σιγά στην επιφάνεια το θέμα. Μια μακρόσυρτη, ταξιδιάρικη μελωδία αφόρητα ευγενική και θλιμμένη. Ο Μπέντζαμιν ένιωθε ότι την ήξερε σε όλη του την ζωή τη μελωδία αυτή, μόνο που μέχρι τώρα ήταν μυστική. Έμενε κλειδωμένη σε κάποιο κρυφό συρταράκι βαθιά στην καρδιά του. Αχ, αναστέναξε, και βρήκε μόνο αυτές τις ανεπαρκείς λέξεις.
-Είναι πολύ όμορφο.
-Είναι παραδοσιακός σκοπός είπε ο Σων. Τον άκουσε (ο Β.Ουίλιαμς)  στο Κινγκς Λιν

Κι ενώ η μουσική συνέχιζε ο Σων κάθισε απέναντι από τον Μπέντζαμιν και άρχισε με πάθος να του διηγείται την ιστορία.

-Φαντάσου είναι το 1905. Έχει πάρει σβάρνα ((ο συνθέτης). με το ποδήλατο τα χωριά του Νόρφολκ  Όποτε έχει την ευκαιρία μπαίνει στα πάμπ, πιάνει την κουβέντα με τον κόσμο και μετά από λίγο τους ζητάει να του τραγουδήσουν. Κυρίως οι γέροι. Αυτός ο τύπος στο Κίνγκς Λιν ήταν 70 χρονών. Ένας εβδομηντάχρονος ψαράς. Όχι, φαντάσου. Ο Βων Ουίλιαμς τον κερνάει μπύρες, την μία μετά την άλλη. Ίσως και να του βάζει κανα δυό σελίνια στην τσέπη. Κι ύστερα από καμιά δυό ώρες, πριν κλείσει το παμπ ας πούμε, ο τύπος αρχίζει να τραγουδάει. Και τραγουδάει αυτό, αυτή τη μελωδία. Έχεις ξανακούσει τέτοιο πράγμα;

-Πώς το λένε;
-Το τσιράκι του Καπετάνιου. Ο Βων Ουίλιαμς είχε τρελαθεί μ' αυτή τη μελωδία. Την χρησιμοποίησε ένα σωρό φορές. Ξέρεις τι λένε τα λόγια; Είναι για ένα τύπο που βρίσκεται στη φυλακή. Είναι στη φυλακή κατηγορούμενος για φόνο. Ήταν καπετάνιος κι είχε ένα ορφανό για βοηθό και μια μέρα το παιδί τον τσάντισε. Ο καπετάνιος δεν λέει γιατί. Φαντάζομαι ότι τον παράκουσε ή κάτι ξέχασε κι εκείνος ξέρεις τι έκανε; Τον έδεσε στο κατάρτι, τον φίμωσε και τον έδειρε μέχρι θανάτου μ' ένα σκοινί. Μια ολόκληρη μέρα. Ολόκληρη την αναθεματισμένη τη μέρα το έδερνε το καημένο το παιδί. Και τώρα είναι στη φυλακή και λέει πόσο λυπάται για όλη αυτή την ιστορία..
Ο Μπέντζαμιν άκουσε το φινάλε του κομματιού κι ένιωσε ένα ρίγος να τον διαπερνά .
-Πωπω, αλλά είναι τόσο όμορφο και τόσο εγγλέζικο.
-Έχεις πάει ποτέ στο Νόρφολκ; ρώτησε ο Σων.
-Όχι.
-Να πας. Είναι απίστευτο μέρος. Σε ορισμένα σημεία είναι σαν την άκρη του κόσμου.
[...]

(Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ μετάφρ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ)

Εδώ ας ακούσουμε ολόκληρη την  τόσο ξεχωριστή Ραψωδία του Νόρφολκ του Β. Ουίλιαμς που συνοδεύεται με πίνακες του Άγγλου ζωγράφου Colin W. Burns και που ακούγεται και η λαϊκή μελωδία "Το Τσιράκι του Καπετάνιου".

Ralph Vaughan Williams : Norfolk Rhapsody No.1. Colin W. Burns : Paintings.