Σαρλ Μπωντλέρ: Η Πρόσκληση σε Ταξίδι

 Σας καλώ να κάνουμε ένα ταξίδι!

Charles Baudelaire

Ή μάλλον ας ακολουθήσουμε τον Σαρλ Μπωντλέρ, (1821 - 1867) που γεννήθηκε στις 9 Απριλίου 1821 στο Παρίσι.  Ανάμεσα στα ποιήματά του που αναφέρονται στην παρακμή και τον ερωτισμό, "Η Πρόσκληση σε Ταξίδι" δεν έχει  τους τερατώδεις συμβολισμούς του πραγματικού κόσμου. Απλά, ο ποιητής προσκαλεί την αγαπημένη του να ονειρευτούν έναν άλλο κόσμο, εξωτικό όπου θα μπορέσουν να ζήσουν μαζί.   Μπορεί κάποιος να το εκλάβει ως ρομαντικό ποίημα, με τον παράδεισο του ζευγαριού. Όμως, αυτό το όνειρο έχει και κάποια ασαφή αίσθηση εφιάλτη. Παρουσιάζει μια σειρά λαμπερών εικόνων χωρίς κάποιο συγκεκριμένο νόημα κι ένα νέφος συμβόλων χωρίς να ανήκουν σε κάποιο  σύστημα. Το όνειρο μπερδεύει τα ενθύμια της παιδικής ζωής του ποιητή με την ωραιότερη περίοδο της ζωής του Μπωντλέρ. Τα έπιπλα και τα λουλούδια θυμίζουν τα παιδικά του χρόνια, που όμως χάθηκαν όταν έχασε τον πατέρα του. Έχει μια τρομακτική αντίθεση με την παρούσα ζωή του φτωχού ποιητή, που σταδιακά τον έφερε στα Δικαστήρια να υπερασπισθεί τον εαυτό του από την κατηγορία ότι η συλλογή των ποιημάτων του περιφρονούσε τους νόμους που προστάτευαν την θρησκεία και τα ήθη.

Η ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΕ ΤΑΞΙΔΙ

Παιδί μου, αδελφή μου

σκέψου πόσο γλυκό θα ήταν

να πάμε και να ζήσουμε μαζί, εκεί.

Να αγαπήσουμε ελεύθερα

να αγαπήσουμε και να πεθάνουμε

στην χώρα που σου μοιάζει.

Οι υγραμένοι ήλιοι

σ' αυτούς τους νεφελώδεις ουρανούς

έχουν για την ψυχή μου

την μυστηριώδη μαγεία

από τα απατηλά μάτια σου

που λάμπουν μέσα στα δάκρυά τους.

Εκεί που όλα έχουν τάξη κι ομορφιά

χλιδή, ηρεμία και ηδονή.

Αστραφτερά έπιπλα

στιλβωμένα από το χρόνο

θα στολίζουν την κάμαρά μας.

Τα πιο σπάνια λουλούδια

θα αναμείξουν την μυρωδιά τους

με τις ασαφείς κεχριμπαρένιες νότες.

Τα διακοσμημένα ταβάνια

οι βαθιοί καθρέφτες

με την ανατολίτικη λαμπρότητα

όλα θα μιλούν

μυστικά μες στην ψυχή

την γλυκιά μητρική τους γλώσσα.

Εκεί που όλα έχουν τάξη κι ομορφιά

χλιδή, ηρεμία και ηδονή.

Κοίταξε πάνω στα κανάλια

που αναπαύονται αυτά τα πλοία

με την περιπλανώμενη διάθεση.

Είναι εδώ για να ικανοποιήσουν

κάθε επιθυμία σου

φτάνοντας από την άκρη του κόσμου.

Οι ήλιοι όταν βασιλεύουν

ντύνουν τα χωράφια, τα κανάλια

ολόκληρη την πόλη

με υακίνθους και χρυσάφι.

Ο κόσμος αποκοιμιέται

σ' ένα ζεστό φως.

Εκεί που όλα έχουν τάξη κι ομορφιά

χλιδή, ηρεμία και ηδονή.

(Η μετάφραση από το διαδίκτυο φέρει την υπογραφή Velvet)

 

Το 1841 ο πατριός του τον έστειλε σε ένα ταξίδι στην Καλκούτα, στην Ινδία, ελπίζοντας να καταφέρει ο νεαρός ποιητής να βάλει τις συνήθειές του σε τάξη. Ο Μπωντλέρ απεκόμισε δυνατές συγκινήσεις από την θάλασσα, την ιστιοπλοΐα και τα εξωτικά λιμάνια που αργότερα τα ενσωμάτωσε στην ποίησή του. Η αίσθηση της "Ανατολίτικης λαμπρότητας", είναι ένα θέμα που εμφανίζεται σε πολλά ποιήματα του Μπωντλέρ. Το δε ταξίδι στην Ινδία τού παρείχε μια διαρκή εμμονή για εξωτικά μέρη και όμορφες γυναίκες. Στο ποίημα "Η Πρόσκληση σε Ταξίδι" αυτά τα δύο στοιχεία υπάρχουν σε μια εικόνα: ένα μοναδικό όνειρο  τέλειας ευτυχίας. Στο τέλος του ποιήματος κι όταν απλώνεται η νύχτα, το ζευγάρι που ονειρεύεται εξωτικούς τόπους και ηρεμία, βρίσκει την αληθινή γαλήνη και μπορεί να ζήσει την ομορφιά που τους αρνείται η πραγματικότητα. Κι όπως ο ίδιος ο Μπωντλέρ γράφει "πόσο μυστήριο κρύβει η φαντασία, η Βασίλισσα των Νοητικών Ικανοτήτων".

Αυτό το υπέροχο ποίημα μελοποίησε ο επίσης Γάλλος συνθέτης Henri Duparc (1848-1933)

Gérard Souzay - Henri Duparc, L'invitation au voyage

Ο Ντυπάρ μελοποίησε το ποίημα αυτό όταν ήταν 22 ετών. Η σύνθεση αποτελείται από μια απαλή και αργή μελωδία που παραμένει σχεδόν η ίδια σε όλο το ποίημα ενώ αλλάζει η συνοδεία του πιάνου που παρουσιάζει τον αισθησιασμό, την έκσταση και την συγκίνηση των στίχων. Εξαιρετικά εκφραστικές αρμονίες περιγράφουν τον ουρανό. Ο Γκλεν Γουότκινς αναφέρει ότι: "Η μουσική γλώσσα του Ντυπάρ που ενσωματώνει μια πλούσια Βαγκνερική παλέτα,  γλυκαίνει με την στατική χρήση του πεντάλ και είναι τόσο φυσική για τον ονειρικό κόσμο του Μπωντλέρ. Η Ανατολίτικη χροιά, οι αναπολήσεις και το φανταστικό ταξίδι είναι εμφανέστατες".