Πέμπτη 29 Απριλίου 2021

O Ποιητής και η Μούσα

 


Εγγονόπουλος: Ο Ποιητής και η Μούσα

Ο πίνακας “Ο ποιητής και η Μούσα” του Νίκου Εγγονόπουλου είναι μια ελαιογραφία σε μουσαμά. Χαρακτηρίζεται από τον υπερρεαλισμό του ζωγράφου. Υπάρχουν συμβολισμοί στο έργο, όπως το τρίγωνα στον τοίχο σαν σύμβολο του λόγου και της ποίησης καθώς και τα ψάρια στο πάτωμα, που πιθανώς συμβολίζουν την ποίηση. Κεντρικά πρόσωπα είναι η μούσα και ο ποιητής. Η μούσα είναι όρθια και φοράει αρχαιοελληνική ενδυμασία. Ο Εγγονόπουλος εμπνεόταν από αρχαιοελληνικά στοιχεία. Η μούσα έχει στο κεφάλι της έναν πάπυρο και με το δεξί της χέρι δίνει ένα βιολί στον ποιητή, ο οποίος είναι καθιστός και παίρνει το δώρο της Μούσας. Μοιάζει με θεατρικό σκηνικό! Στην δεξιά γωνία με φόντο θαλασσινό τοπίο βλέπουμε ένα ζευγάρι με την ενδυμασία τους να βρίσκεται σε αντίθεση με τους κύριους χαρακτήρες του πίνακα.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης (29/4/1863-29/4/1933) που σήμερα τιμάμε την γέννηση αλλά και τον θάνατό του έχει γράψει ένα ποίημα με τον τίτλο "Ο Ποιητής και η Μούσα".Στο  ποίημα αυτό που γράφτηκε το 1886 και ανήκει στα 'Αποκηρυγμένα' ο ποιητής αναρωτιέται γιατί η Μούσα τον επέλεξε να ασχοληθεί με την τέχνη της ποίησης, ενώ παντού υπάρχει ασχήμια κι απογοήτευση. Και η Μούσα του απαντάει ότι παρ' όλο που έτσι έχουν τα πράγματα, αυτός οφείλει να υμνήσει με την λύρα του το φως διότι το σκοτάδι δεν είναι για πάντα. 

Ο Ποιητής και η Μούσα

      Ο ΠΟΙΗΤΗΣ

Προς τι καλόν, τι όφελος ηθέλησεν η τύχη,
κ' εν τη αδυναμία μου επλάσθην ποιητής;
Μάταιοι είν' οι λόγοι μου· της λύρας μου οι ήχοι
αυτοί οι μουσικώτεροι δεν είναι αληθείς.

Εάν θελήσω ευγενές αίσθημα να υμνήσω,
όνειρα είν', αισθάνομαι, η δόξα κ' η αρετή.
Παντού απογοήτευσιν ευρίσκ' όπου ατενίσω,
κ' επί ακάνθων πανταχού ο πους μου ολισθεί.

Η γη 'ναι σφαίρα σκοτεινή, ψυχρά τε και δολία.
Τα άσματά μου πλανερά του κόσμου είν' εικών.
Έρωτα ψάλλω και χαράν. Αθλία παρωδία,
αθλία λύρα, έρμαιον παντοίων απατών!

      Η ΜΟΥΣΑ

Δεν είσαι ψεύτης, ποιητά. Ο κόσμος τον οποίον
φοράς εστίν ο αληθής. Της λύρας αι χορδαί
μόναι γνωρίζουν τ' αληθές, και εις αυτόν τον βίον
οι ασφαλείς μας οδηγοί μόναι εισίν αυταί.


Του θείου είσαι λειτουργός. Σοι έδωκε τον κλήρον
του κάλλους και του έαρος. Μελίρρυτος αυδή
ρέει από τα χείλη σου, και θησαυρείον μύρων
είσαι - χρυσή υπόσχεσις και άνωθεν φωνή.

Εάν η γη καλύπτεται με σκότος, μη φοβείσαι.
Μη ό,τι είναι έρεβος νόμιζε διαρκές.
Φίλε, πλησίον ηδονών, ανθών, κοιλάδων είσαι·
θάρρει, και βάδισον εμπρός. Ιδού το λυκαυγές!

Ομίχλη μόνον ελαφρά το βλέμμα σου τρομάζει.
Υπό τον πέπλον ευμενής η φύσις διά σε
ρόδων, και ίων, κ' ευγενών ναρκίσσων ετοιμάζει
στεφάνους, των ασμάτων σου ευώδεις αμοιβαί.


Με τον ίδιο τίτλο "Ο Ποιητής και η Μούσα" ο Γάλλος συνθέτης της Ρομαντικής Εποχής Καμίλ Σαιν-Σανς έγραψε ένα έργο για βιολί, τσέλο και ορχήστρα. Γράφτηκε το 1910 και είναι απ' τα πιο ρομαντικά κομμάτια του συνθέτη που το συνέθεσε στο Λούξορ της Αιγύπτου όταν πήγε για διακοπές τον Δεκέμβριο του 1909.

Ο υπαινιγμός για το έργο του Σαιν Σανς, ότι δηλαδή βιολί και τσέλο επέχουν την θέση ποιητή και μούσας έγινε απ' τον εκδότη των έργων του Σαιν Σανς κι όχι από τον ίδιο τον συνθέτη. Αυτό έγινε για εμπορικούς λόγους. Ο ίδιος ο Σαιν Σανς το χαρακτήρισε ως συνομιλία των οργάνων, ούτε καν ως βιρτουοζική αντιπαράθεση. Παρ' όλα αυτά, εμάς μας αρέσει να τον σκεφτούμε έτσι, γιατί μας ταιριάζει και νομίζω η ιδέα του εκδότη ήταν Άριστη.


Camille Saint-Saëns - La Muse et le poète, for violin, cello & orchestra, Op.132

2 σχόλια:

  1. Υπεροχη αναρτηση, Αζη μου, γέμισες το πρωινο μου με ποίηση,μουσική,ζωγραφική!To αγαπημενο εικαστικό του Εγγονοπουλου βρίθει συμβολισμων σ'ενα σουρρεαλιστικο μονοπατι όπου συνταιριάζονται αρχαία, βυζαντινη και συγχρονη, ελληνικη ιστορία!Ποιητης και Μουσα μού θυμιζουν τα ανδρεικελα του ντε Κίρικο και παρατηρω πόσο αντιθετικά ειναι σκιαγραφημενα σε σχεση με το ενδεδυμενο με τα προτυπα της εποχης, ζευγαρι στα δεξια του εργου.
    Το Καβαφικό ποίημα απο τα Αποκυρηγμενα του, επίσης αγαπημένο, ενα ξέσπασμα υπαρξιακό, ενας διάλογος απόρροια του εσωτερικού διλημματος του ποιητή, όπου απαισιοδοξία και αισιοδοξία συνυπάρχουν, με την Ποιηση να επικρατεί και να γίνεται πανανθρωπίνως αποδεκτή!
    Σχετικά με την ιδέα του εκδότη να τιτλοφορησει τη συνθεση του Σαιν Σανς, φυσικά και ήταν άριστη.Η ρομαντική συνομιλία των οργάνων εδωσε την ωραία αφορμή, καλώντας τους ακροατές φιλόμουσους και λάτρεις του γάλλου συνθέτη να αφουγκραστούμε τις ερωταποκρίσεις μεταξυ του καλλιτέχνη και της έμπνευσης, ένα ηχητικό σκηνικό αναμεσα σε δυο όργανα , που θεωρω εναλλάσσονται τους ρόλους αφήνοντάς μας να πλανιομαστε στο ποιο από τα δυο κάθε φορά βρίσκεται η μούσα που δινει την έμπνευση αλλά και η ικανότητα κυρίως να 'μεταμορφώνει' τον απλό εργάτη σε ποιητή...
    Πολύ ωραίο το αφιέρωμά σου, αγαπημένη μου φιλη στον Αλεξανδρινο ποιητή μας, τη μερα που ανοιξε κι έκλεισε η πόρτα της ζωής του!Σ'ευχαριστούμε!Καλημέρα και Καλη Μ. Παρασκευή!   🌺🌹  

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ελπίδα μου Καλησπέρα! Όντως ο Εγγονόπουλος (γενικά) μου θυμίζει Ντε Κίρικο στον σουρεαλισμό του αλλά και στις ιδέες που αρκετές είναι από Αρχαία Ελλάδα. Σ' ευχαριστώ, Ελπίδα μου και για την συμπλήρωση του ομότιτλου πίνακα "Ποιητής και Μούσα" του Ντε Κίρικο.
    Ο διάλογος του Ποιητή και της Μούσας στο Καβαφικό ποίημα παρόλη την απαισιοδοξία του ποιητή, η Μούσα τον παροτρύνει να βαδίσει στο λυκαυγές γιατί αυτός είναι ο προορισμός του. Απ' τα πολύ αγαπημένα ποιήματα του Καβάφη όπου με τον δικό του μοναδικό τρόπο παροτρύνει την ενασχόληση με την Τέχνη ως παραμυθία. Κάτι που σε κάποιο άλλο ποίημά του εκφράζει με τον στίχο "και μες στην τέχνη ξεκουράζομαι απ' την δούλεψή της".
    Όσο για το έργο του Σαιν Σανς τα περιέγραψες θαυμάσια, αγαπημένη μου φίλη!
    Σ' ευχαριστώ θερμά για το θαυμάσιο σχόλιό σου και για την ανταπόκρισή σου σε κάθε ένα απ' τα τρία θέματα του άρθρου μου: Ζωγραφική, Ποίηση, Μουσική και χάρηκα πολύ που σου γέμισε το πρωινό! Καλό βράδυ! ❤

    ΑπάντησηΔιαγραφή