Σκριάμπιν: Άσπρη Λειτουργία, Μαύρη Λειτουργία

Μια απ' τις πιο αγαπημένες συνθέσεις του Σκριάμπιν ήταν η Έβδομη Σονάτα του, που την έγραψε στο τέλος του 1911. Την θεωρούσε ιερή κι έχει σημειώσει σε κάποια περάσματα "tres pur" (πολύ αγνό). Αναφερόταν στις αρμονίες της σαν "ευδαιμονικές", "άγιες" και μια μέρα όταν την έπαιζε στους φίλους του είπε: "ιδού η Λευκή Λειτουργία μου"..

 Ένιωθε ότι είχε πετύχει στην μουσική του ένα είδος "αγιότητας", ότι είχε δημιουργήσει κάτι απογυμνωμένο από σάρκα, ένα έργο εκφραστικής καθαρής πνευματικότητας. Καθώς έπαιζε τα αρχικά περάσματα στους προσωπικούς του φίλους μίλαγε για "σύννεφα αρωμάτων" κι όταν άρχισε το γλυκύτατο δεύτερο θέμα το περιέγραψε: "το πρόσωπο του ήλιου διαλύει τα σύννεφα...". Εδώ η απόλαυση είναι "ουράνια", ο ερωτισμός καθίσταται "ασώματος...εξαϋλωμένος...". " Αυτό δεν είναι πια μουσική... αλλά καθαρός μυστικισμός". Και λάτρευε το τέλος, όπου χίλιες καμπάνες φαίνεται να τρελαίνονται καθώς καλούνται από εκατοντάδες τρομπέτες των αρχαγγέλων. Ο ίλιγγος του εξαιρετικά γρήγορου (prestissimo) τέλους συμβολίζει για τον Σκριάμπιν τον τελευταίο χορό της Γης, την κοσμική έκρηξη πριν ο κόσμος διαλυθεί σε ατομική σκόνη, διασπασθεί και διασκορπισθεί στα πέρατα του διαστήματος, αφήνοντας χώρο για έναν καινούργιο κόσμο, μια νέα φυλή με πιο εξελιγμένους σούπερ ανθρώπους.

Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε να παρακολουθήσετε στο πεντάγραμμο υπογραμμισμένα με χρώματα τα διάφορα σημεία, στα οποία ο Σκριάμπιν είχε δώσει ιδιαίτερη έμφαση. Εξαιρετική η ερμηνεία του Βλαντιμίρ Ασκενάζυ με οδηγό τα παρακάτω χρώματα ανάλογα με τις ενδείξεις.

Υπεροπτικό

Μυστηριώδες Ηχηρό
Σκοτεινή Κυριαρχία
Ουράνια Απόλαυση
Επιπόλαιο
Αστραφτερό

Scriabin Piano Sonata 7 (Themes Highlighted)

Ο Αλεξάντερ Σκριάμπιν (1872-1915) ήταν Ρώσος πιανίστας και συνθέτης. Τα πρώτα του έργα επηρεασμένα από τον ρομαντισμό του Σοπέν ήταν εντελώς τονικά. Αργότερα, δημιούργησε το προσωπικό ατονικό του ύφος σε απόλυτη ευθυγράμμιση με το δικό του μυστικιστικό σήμα. Ο  Σκριάμπιν  επηρεάστηκε από τη συναισθησία και συσχετίζει τα χρώματα με τους διάφορους αρμονικούς τόνους της ατονικής του κλίμακας, ενώ ο χρωματικός κύκλος των πέμπτων επηρεάστηκε επίσης από τη θεοσοφία. Θεωρείται από ορισμένους ως ο κύριος Ρώσος συμβολιστής συνθέτης.

Η περίφημη Ένατη Σονάτα με το επωνύμιο "Μαύρη Λειτουργία" γράφηκε το 1913. Το πανέμορφο δεύτερο θέμα της, που κάποιες φορές το ονόμαζε "αδρανή αγιότητα" στην πραγματικότητα χαρακτηρίζεται σαν γλυκύτητα που σταδιακά γίνεται όλο και πιο πολύ χαδιάρα και δηλητηριώδης. Όταν έπαιξε το καταληκτικό εμβατήριο από θορυβώδεις, διαπεραστικές ένατες (αντί για οκτάβες). θα κοίταζε πέρα απ' τα πλήκτρα και θα έλεγε ότι έβλεπε οράματα από "εφιάλτες που περπατούν, Γοτθικό αφηνιασμένο τρόμο". Ένα φίλος του, ο Αλεξέι Ποτζετσκι, συνεπαρμένος απ΄την τερατώδη επίδραση της μουσικής, του ψιθύρισε στο αυτί "αυτή λοιπόν πρέπει να είναι η Μαύρη Λειτουργία σου".  Το είπε ψιθυρίζοντας επειδή στην Ρωσσία οι "μαύρες λειτουργίες" λαμβάνονταν πολύ σοβαρά. Ο Σκριάμπιν ενθουσιάστηκε με την ονομασία κι έτσι της αποδόθηκε ο τίτλος.

Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε και πάλι να παρακολουθήσετε στο πεντάγραμμο υπογραμμισμένα με χρώματα τα διάφορα σημεία, στα οποία ο Σκριάμπιν είχε δώσει ιδιαίτερη έμφαση. Εξαιρετική η ερμηνεία του Βλαντιμίρ Ασκενάζυ με οδηγό τα παρακάτω χρώματα ανάλογα με τις ενδείξεις.

Μυθικό
Σκοτεινό και Μυστηριώδες
Μοτίβο τρίλλιας
Άσπιλο
Μοτίβο Ανάπτυξης

Scriabin Piano Sonata 9 (Themes Highlighted)

Συνείδηση χωρίς συναίσθηση είναι κενή περιεχομένου, έγραφε ο Σκριάμπιν σ' ένα απ' τα μυστικά του τετράδια και είχε σκοπό σε κάθε στιγμή της μουσικής του να μεγεθύνει την ευαισθησία, να εισάγει το καινούργιο, πάντα το καινούργιο ώστε να ξεπερνάει κάθε όριο των αισθήσεων.

Αν οι πραγματικές ιδέες του Σκριάμπιν μεταβιβάζονται ή όχι, εξαρτάται απ' τον κάθε ακροατή ξεχωριστά αλλά η μουσική του σαν μουσική δεν μπορεί να αποτύχει να χτυπήσει μια χορδή έκπληξης. 

[Οι πληροφορίες προέρχονται από τον βιογράφο του Σκριάμπιν Faubion Bowers]

Μπορείτε να διαβάσετε άλλο άρθρο μου για τον Σκριάμπιν 

Σκριάμπιν, Το Ποίημα της Έκστασης