...Δυό πράγματα υπάρχουν μόνο: ο έρωτας, κάθε λογής, με όμορφες κοπέλες κι η μουσική της Νέας Ορλεάνης ή του Ντιούκ Έλιγνκτον. Τα υπόλοιπα θά 'πρεπε να πάψουν να υπάρχουν, γιατί τα υπόλοιπα είναι αντιαισθητικά και οι λίγες σελίδες που ακολουθούν, σαν απόδειξη, στηρίζονται στο γεγονός ότι ολόκληρη η ιστορία είναι αληθινή αφού την έπλασα εγώ με τη φαντασία μου, από την πρώτη μέχρι και την τελευταία λέξη...
(Από την εισαγωγή του βιβλίου)
Ο Μπορίς Βιάν - Boris Vian (1920-1959) ήταν Γάλλος συγγραφέας, τζαζίστας, τραγουδοποιός, ηθοποιός, μεταφραστής, μέλος της 'Παταφυσικής και διευθυντής του τμήματος τζαζ της δισκογραφικής εταιρίας Philips. Αναγνωρίζεται σήμερα ως ένας από τους πιο σημαντικούς διανοούμενους της μεταπολεμικής Γαλλίας. Δημοσίευσε και με το ψευδώνυμο Βέρνον Σάλιβαν (Vernon Sullivan) αλλόκοτες παρωδίες αστυνομικού περιεχομένου, εξαιρετικά αμφιλεγόμενες την εποχή της δημοσίευσής τους εξ αιτίας της αντισυμβατικής θέσης τους.
 |
| Μπορίς Βιάν |
O Βιάν επηρρέασε σημαντικά την τζαζ Γαλλική μουσική σκηνή και υπήρξε ο σύνδεσμος για τους Hoagy Carmichael, Duke Ellington και Miles Davis στο Παρίσι. Το βιβλίο του "Ο Αφρός των Ημερών είναι το πιο γνωστό του και το οποίο υπέγραψε με το πραγματικό του όνομα. Σ' αυτό το βιβλίο γίνονται συχνές αναφορές σε έργα του Ντιούκ Έλινγκτον. Είναι πειραματικό κι έχει ένα συγκεκριμένο θέμα: Η ρομαντική αγάπη συναντά την σκληρή πραγματικότητα και μέσα σ' αυτό το πλαίσιο υπάρχει χώρος για αυτοσχεδιασμό και σολιστικά μέρη.
Απ' τις σελίδες του βιβλίου θα διαβάσουμε και θα ακούσουμε τα κομμάτια που υπάρχουν στο "πρόγραμμα" της βραδιάς, που είναι κυρίως διασκευές του Ντιούκ Έλινγκτον.
-Θα πάρεις ένα απεριτίφ; ρώτησε ο Κόλιν. Τέλειωσα το πιανοκταίηλ μου, θα μπορούσες να το δοκιμάσεις.
-Δουλεύει; ρώτησε ο Τσικ.
-Ρολόι. Παιδεύτηκα ώσπου να το ρυθμίσω, αλλά το αποτέλεσμα ξεπερνάει κάθε προσδοκία. Παίζοντας το "Black and Tan Fantasy" έβγαλα ένα κοκταίηλ, να σου πέφτουν τα σάλια.
-Και πώς λειτουργεί; ρώτησε ο Τσικ.
-Σε κάθε νότα, εξήγησε ο Κόλιν, αντιστοιχεί ένα οινοπνευματώδες, ένα λικέρ ή ένας χυμός. Το σκληρό πεντάλι αντιστοιχεί στο χτυπητό αβγό και το μαλακό πεντάλι στα παγάκια. Για τη σόδα, πρέπει να παίξεις μια τρίλια στις ψηλές σκάλες. Οι ποσότητες είναι ανάλογες με την αξία κάθε νότας: στο δέκατο έκτο αντιστοιχεί το δέκατο έκτο της μεζούρας, στο τέταρτο το τέταρτο και ούτω καθεξής. Όταν το κομμάτι είναι αργό, μπαίνει αυτόματα σε λειτουργία ένα σύστημα τόνων και ημιτονίων που αυξάνει την περιεκτικότητα σε οινόπνευμα, ενώ η ποσότητα μένει σταθερή - γιατί αλλιώς το κοκταίηλ θα ξεχείλιζε. Ανάλογα με τη διάρκεια της μελωδίας μπορείς, αν θέλεις, μ' ένα κουμπί που υπάρχει στο πλάι, ν' αλλάξεις την αξία κάθε μέτρου περιορίζοντάς το, για παράδειμγα, στο ένα εκατοστό, για να μπορέσεις να φτιάξεις ένα ποτό που θα εκμεταλλεύεται όλες τις αρμονίες. (σελ.15)
Black and Tan Fantasy
-Ένα πράγμα μόνο δεν έχω τελειοποιήσει ακόμα, είπε ο Κόλιν. Είναι το σκληρό πεντάλι για το χτυπητό αβγό. Αναγκάστηκα να βάλω καινούργιους μοχλούς, γιαί όταν παίζεις μια ζωηρή μελωδία, πέφτουν ολόκληρες μπουκιές ομελέτα μέσα στο κοκταίηλ και δυσκολεύεσαι να το καταπιείς. Θα το αλλάξω. Αρκεί να το προσέξεις. Αν θέλεις κρέμα, είναι το σολ μινόρε.
-Θα φτιάξω ένα κοκταίηλ με το "Loveless Love", είπει ο Τσικ. Θα είναι καταπληκτικό. (σελ 16)
Loveless Love
- Θα συμβούλευα στον κύριο κάτι μ' αίσθημα, όπως τη "Χλόη" (Chloe) σ' ενορχήστρωση Ντιούκ Έλινγκτον [---] είπε ο Νικόλας. (σελ.28) [...] Ο Κόλιν διάλεξε τη "Χλόη" όπως τον είχε συμβουλέψει ο Νικόλας κι έβαλε το δίσκο στο πικάπ. Τοποθέτησε προσεχτικά τη μύτη της βελόνας στο πρώτο αυλάκι που τινάχτηκε ενοχλημένο, και κοίταξε τον Νικόλα που βυθιζόταν σε παλμική έκσταση. (σελ. 29) [...]
- Από δω ο Κόλιν, είπε η Ίσις. Κόλιν, να σου συστήσω τη Χλόη.
Ο Κόλιν κατάπιε το σάλιο του. Το στόμα του κολλούσε και γρατζούναγε σα να είχε φάει καφτή πίτσα.
- Χαίρω πολύ! είπε η Χλόη
- Χαίρω...Σας έχει ενορχηστρώσει ο Ντιούκ Έλινγκτον; ρώτησε ο Κόλιν και τό 'βαλε στα πόδια γιατί ήταν σίγουρος ότι είχε πει βλακεία. (σελ. 38) [...]
Πήρε ένα φυλλαράκι ου από το μπουκέτο στο τραπέζι, κι αρπάζοντας την τούρτα με το ένα χέρι άρχισε να τη σγριφογυρίζει γρήγορα στην άκρη των δαχτύλων του, ενώ με το άλλο του χέρι τοποθέτησε μια από τις μύτες του ου στο στριφογυριστό αυλάκι που είχε χαράξει με το μαχαίρι.
- Άκου! είπε
Ο Τσικ άκουσε. Ήταν η "Χλόη", σ' ενορχήστρωση Ντιούκ Έλινγκτον (σελ.45)
Chloe
- Βάλε μου λίγη μουσική, Κόλιν μου, είπε η Χλόη. Βάλε μελωδίες που σ' αρέσουν.
- Θα σε κουράσει, είπε ο Κόλιν.
Μιλούσε από πολύ μακριά, η όψη του ήταν άσκημη. Η καρδιά του έπιανε όλο το χώρο στο στήθος του, τώρα μόνο το καταλάβαινε.
- Όχι, σε παρακαλώ, είπε η Χλόη.
Ο Κόλιν σηκώθηκε, κατέβηκε τη δρύινη ανεμόσκαλα κι άναψε το αυτόματο μηχάνημα. Υπήρχαν μεγάφωνα σ' όλα τα δωμάτια, κι εκείνος άνοιξε το μεγάφωνο της κρεβατοκάμαρας.
- Ποιό δίσκο έβαλες; ρώτησε η Χλόη. (σελ. 100) [...]
Υπήρχε κάτι το αιθέριο στο παίξιμο του Τζώνυ Χότζες, κάτι ανεξήγητο και τέλεια αισθησιακό. Ο αισθησιασμός σε γνήσια κατάσταση, απελευθερωμένος από το κορμί.
Οι γωνιές της κάμαρας μαλάκωναν και στρογγύλευαν με τη μουσική. Ο Κόλιν κι η Χλόη ήταν τώρα ξαπλωμένοι στο κέντρο μιας σφαίρας.
- Ποιό ήταν αυτό το κομμάτι; ρώτησε η Χλόη.
- Το "The mood to be wooed", είπε ο Κόλιν.
- Έτσι ένιωθα κι εγώ, είπε η Χλόη. (σελ. 101)
The mood to be wooed
- Προσέχετε όπως θα μπαίνετε, είπε, είναι στρογγυλή.
- Ναι, τό 'χω συνηθίσει, είπε ο Φαγομανίκης, είναι έγκυος;
- Μα όχι, είπε ο Κόλιν, είστε ηλίθιος, η κάμαρα είναι στρογγυλή.
- Ολοστρόγγυλη; ρώτησε ο καθηγητής. Μήπως παίξατε κανένα δίσκο του Έλινγκτον;
- Ναι, είπε ο Κόλιν.
- Έχω κι εγώ μερικούς σπίτι μου, είπε ο Φαγομανίκης. Ξέρετε το "Slap Happy"; (σελ.104)
Slap Happy
Βρισκόταν στη μέση του μαγαζιού, όπου ο Κόλιν είχε φέρει το πιανοκταίηλ του. Ολόγυρα έβλεπες στοιβαγμένα αλλίκοτα παλιά πράγματα, πολυθρόνες, καρέκλες, κονσόλες ή άλλα έπιπλα. Δεν είχε πολύ φως και μύριζε κερί και γαλάζιο σαράκι. Ο αντικιτάριος πήρε ένα ξύλινο ταμπουρέ και κάθησε μπροστά στο μηχάνημα. Είχε περάσει λουκέτο στην πόρτα που είχε σκάσει από το κακό της, κι έτσι δεν τους ενοχλούσε πια.
- Ξέρετε καθόλου Ντιούκ Έλινγκτον; είπε ο Κόλιν.
- Ναι, είπε ο αντικιτάριος. Θα σας παίξω το "Blues of the vagabond". (σελ.141) [...]
Έπαιζε με ασυνήθιστη ευαισθησία, κι οι νότες πέταγαν ανάλαφες κι αέρινες σαν τη μελωδία του κλαρινέτου του Μπάρνυ Μπίγκαρντ στη διασκευή του Ντιούκ.
Ο Κόλιν είχε καθήσει κατάχαμα για ν' ακούσει, με την πλάτη ακουμπισμένη στο πιανοκταίηλ, κι έκλαιγε με μεγάλα ελλειπτικά κι ευλύγιστα δάκρια, σα λαχούρια, που κύλαγαν στα ρούχα του κι έτεχαν στο σκονισμένο πάτωμα. Η μουσική πέρναγε από μέσα του και ξανάβγαινε φιλγραρισμένη, αλλά η μελωδία που έβγαινε απ' αυτόν έμοιαζε πολύ περισσότερο με τη "Χλόη" παρά με το "Blues of the vagabond". (σελ. 142)
Blues of the vagabond
- Να παίξω το "Misty Morning"; πρότεινε ο αντικιτάριος. Είναι καλό;
- Ναι, είπε ο Κόλιν. Έχει τρομερή απόδοση. Δίνει ένα κοκταίηλ απαλό γκρίζο και πράσινο της μέντας, με μια γεύση πιπέρι και καπνό.
Ο αντικιτάριος κάθησε πάλι στο πιάνο κι έπαιξε το "Misty morning". Το ήπιαν. Έπειτα έπαιξε και το "Blues bubbles" και σταμάτησε, γιατί είχε αρχίσει να παίζει δυό νότες μαζί κι ο Κόλιν ν' ακούει τέσσερις διαφορετικές μελωδίες ταυτόχρονα. Ο Κόλιν έκλεισε το σκέπαρμα του πιάνου με σχολαστική προσοχή. (σελ. 143)
Misty Morning
Blues bubbles
Συμπληρωματικά να αναφέρω ότι "Ο Αφρός των Ημερών" έχει γυριστεί ταινία τρεις φορές. Το 1968 με τίτλο Spray of the Days, το 2001 με τίτλο Chloe και το 2013 με τίτλο Mood Indigo.
Το trailer της τελευταίας ταινίας.
Mood Indigo
Επίσης ο Ρώσος συνθέτης Έντισον Ντενίσοφ έγραψε το 1981 μια όπερα με τον Γαλλικό τίτλο "L'Ecume des jours" που η πρεμιέρα της έγινε στις 15 Μαρτίου 1986.
L'Ecume des jours
Συνειδητά απέφυγα την παράθεση της ιστορίας και παρέμεινα μόνο στα μουσικά αφιερώματα για να προκαλέσω κάποιον ερεθισμό στην ανάγνωση του βιβλίου και στους συμβολισμούς που ενυπάρχουν αποφεύγοντας έτσι πιθανές αποκαλύψεις (spoiler).
ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
Μπορίς Βιάν: Ο Αφρός των Ημερών εκδ. γράμματα 1979 μετάφρ. Ρένα Χατχούτ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου