Στις 25 Μαρτίου 1918 πέρασε στην αιωνιότητα ένας σπουδαίος αντι-κομφορμιστής Γάλλος συνθέτης και πιανίστας, που η μουσική του σίγουρα αντικατοπτρίζει μια νέα αισθητική. Δεν υπήρξε παιδί-θαύμα αλλά ούτε και σπουδαίος μαθητής, όμως ήταν ένα ανεξάρτητο πνεύμα. Την μεγαλύτερη επιρροή πάνω του άσκησαν οι συγγραφείς κι όχι οι μουσικοί. Πράγματι ξεπήδησε μέσα απ' τους κόσμους της τέχνης και της φιλολογίας και είχε εντυπωσιαστεί απ' το κίνημα των συμβολιστών. Είναι ο Κλωντ Ντεμπυσί.
 |
| Claude Debussy |
Γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου 1862. Σε παιδική ηλικία η τυπική εκπαίδευσή του ήταν περιορισμένη. Ωστόσο οι μουσικές τάσεις του βρήκαν κάποια διέξοδο στα μαθήματα πιάνου που πήρε από τη Μαντάμ Μωτέ ντε Φλερβίλ, πεθερά του Βερλαίν. Αυτά του άνοιξαν το δρόμο για το Ωδείο του Παρισιού το 1872.
Οι εμπνεύσεις του Ντεμπυσί κυμαίνονταν απ' την Ρώσικη μουσική που έπαιζε ως έφηβος μέχρι τις παραδοσιακές μουσικές της Ασίας που ανακάλυψε το 1889 (γκαμελάν της Ιάβας). Ο θαυμασμός του για τις μουσικές άλλων λαών βρήκε έκφραση στο δικό του ύφος, όπου έδωσε εξωτική χροιά στις παρτιτούρες του. Άλλες επιρροές εκείνων των χρόνων υπήρξε η φιλία του με τους ζωγράφους, οι οποίοι έγιναν γνωστοί ως "εμπρεσσιονιστές". Ωστόσο, μετά το 1889 δεν μπορούσε πια να συμμερίζεται την λατρεία των συμβολιστών για τον Βάγκνερ. Αναγνώριζε το μεγαλείο του, αλλά διαπίστωνε ότι αντιπροσώπευε ένα "νεκρό σημείο" για άλλους συνθέτες. Δίνοντας έμφαση σε γαλλικά μουσικά χαρακτηριστικά, ήθελε να εμφανίζεται ως "musicien francais" (Γάλλος μουσικός).
Θα ακούσουμε το έργο του για δύο πιάνα "Εn blanc et noir"(Στα άσπρα και στα μαύρα -πλήκτρα) που έκανε πρεμιέρα στο Παρίσι στις 22 Ιανουαρίου 1916. Τον Ιούλιο του 1915 είχε πάει στην Πουρβίλ για να αποφύγει το καταπιεστικό κλίμα της πρωτεύουσας. Ήδη υπέφερε από καρκίνο, από τον οποίο και πέθανε τελικά, μετέφερε τους φόβους του, τον τρόμο του πολέμου (ΑΠΠ) αλλά και τις ελπίδες του για νίκη της Γαλλίας. Η αρχική ιδέα ήταν το έργο αυτό να φέρει τον τίτλο "Καπρίτσια σε άσπρο και μαύρο", παραπέμποντας στα χαρακτικά του Γκόγια, που εναλάσσονται από κοινωνική σάτιρα και φανταστικές εικόνες.
Debussy - En blanc et noir
Το έργο έχει τρεις κινήσεις. Σ' ένα γράμμα του στον Ρόμπερτ Γκοντέ, ο Ντεμπυσί σημειώνει τις παρακάτω εικόνες. "Αυτά τα κομμάτια έχουν σκοπό να αναζητήσουν το χρώμα τους, το συναίσθημά τους από το πιάνο, σαν τα "γκρίζα" του Βελάσκεθ". Γι' αυτό προσθέτει κάποια επικεφαλίδα στην αρχή κάθε κίνησης:
I. Avec emportement: (Με θυμό) Αυτός που στέκεται στην θέση του
και δεν χορεύει
ήσυχα παραδέχεται
την ντροπή.
Αυτές οι τέσσερις γραμμές δανεισμένες από την όπερα του Γκουνό "Ρωμαίος και Ιουλιέτα" υπονοούν την ασθένεια του Ντεμπυσί.
II. Lent-Sombre: Επιλέγει την τελευταία στροφή της "Μπαλάντας εναντίον των εχθρών της Γαλλίας" του ποιητή François Villon
[...]
O Πρίγκηπας που μεταφέρθηκε είτε από τους δουλοπάροικους του Αίολου
στο δάσος που κυριαρχεί ο Γλαύκος
ή που στερήθηκε από την ειρήνη και την ελπίδα:
Γιατί αξίζει να έχει αρετές
όποιος διακαώς επιθυμεί το βασίλειο της Γαλλίας!
III. Scherzando: "Υβέρ, είστε μόνο κακός". Τίτλος από το τρίτο του τραγούδι της συλλογής του " Chansons de Charles d’Orléans
Οι μη περιγραφικές, οπτικές και ποιητικές αναφορές του έχουν στόχο να ερεθίσουν την φαντασία του ακροατή. Το έργο "Στα άσπρα και μαύρα" κατατίθεται η εξέλιξη του ύφους του συνθέτη, ο οποίος μέσα από την αρμονία του, τους εκπληκτικά κινούμενους ρυθμούς του αλλά και την αυξανόμενη κι απρόσμενη μουσική του γλώσσα, συνέχισε να τολμά σε ανεξερεύνητα μέχρι τότε μονοπάτια.
Ο Ντεμπυσί συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους και σημαντικότερους συνθέτες του 20ού αιώνα τόσο για τις δικές του δημιουργίες όσο και για τους νέους δρόμους που άνοιξε στους μεταγενέστερους. Με την πλατύτερη έννοια, η επίδρασή του εκτείνεται ως τους Μπουλέζ, Μεσιάν, Βέμπερν, Μπάρτοκ , Στραβίνσκυ και άλλους.
 |
| Ο τάφος του Ντεμπυσί στο νεκροταφείο Passy |
Για επίλογο θα ακούσουμε το έργο του "Σύριγξ" για σόλο φλάουτο που ο φλαουτίστας Philippe Pierlot, πρώτο σόλο φλάουτο της Εθνικής Ορχήστρας της Γαλλίας, παίζει στον τάφο του το 2018 στα 100 χρόνια του θανάτου του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου