Μπλοχ, Schelomo

 O Schelomo (Σολομών) είναι το τελευταίο κομμάτι του "Εβραϊκού Κύκλου" του Εβραϊκής καταγωγής αλλά γεννημένου στην Ελβετία Έρνεστ Μπλοχ (1880-1959). Γράφηκε μεταξύ των ετών 1915 και 1916.

O "Εβραϊκός Κύκλος" είναι μια σειρά συνθέσεων όπου ο Μπλοχ προσπαθεί να βρει την μουσική του ταυτότητα. Τα κομμάτια που περιέχονται στον κύκλο είναι: Τρία Εβραϊκά Τονικά Ποιήματα, Πρελούδια και Ψαλμοί 114 και 137 για σοπράνο και ορχήστρα, Ψαλμός 22 για βαρύτονο και ορχήστρα, Ισραήλ:Συμφωνία με φωνές και Σολομών:Εβραϊκή Ραψωδία για βιολοντσέλο και ορχήστρα.

Ernest Bloch

 Παρακολουθώντας την έκρηξη του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου το 1914 ο Μπλοχ ένιωσε την αθλιότητα του πολέμου. Την εποχή εκείνη, ήταν συνεπαρμένος απ' τον Εκκλησιαστή της Βίβλου κι άρχισε να σχεδιάζει ένα μουσικό έργο για φωνή και ορχήστρα βασισμένο στο βιβλίο σαν μια διέξοδο για τα αισθήματα που τον κατέκλυζαν σχετικά με τον πόνο του πολέμου. Όμως μια τυχαία συνάντηση του Μπλοχ με τον Ρώσο τσελίστα Alexandre Barjansky, όπου εντυπωσιάστηκε απ' την δεξιοτεχνία του τσελίστα αλλά και το ηχόχρωμα του οργάνου υπήρξε η αφορμή να συνθέσει το έργο για τσέλο και ορχήστρα. 'Ετσι το τσέλο είναι η ενσάρκωση του βασιλιά Σολομώντα (στα Εβραϊκά Schelomo σημαίνει Σολομών) και η ορχήστρα αντιπροσωπεύει τον κόσμο γύρω του. Ο ίδιος ο συνθέτης λέει ότι το τσέλο είναι η φωνή του Σολομώντα και η ορχήστρα είναι οι σκέψεις του.

Βασιλεύς Σολομών (Simeon Solomon, ζωγράφος)

Το κείμενο που τον ενέπνευσε είναι το παρακάτω: Εκκλησιαστής 1:2-9

"Ματαιότης, ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης.
Ποιο είναι το κέρδος του ανθρώπου που μοχθεί αδιάκοπα κάτω απ' τον ήλιο;
Οι γενιές φεύγουν κι έρχονται, όμως η γη παραμένει στους αιώνς.
Ο ήλιος ανατέλλει και δύει κι όλο τρέχει προς το σημείο απ' όπου ανέτειλε.
Κατά τον νοτιά φυσούν οι άνεμοι κι ύστερα προς τον βοριά τραβάνε στριφογυρίζοντας αδιάκοπα και πάντα επιστρέφουν.
Όλα τα ποτάμια χύνονται στη θάλασσα, όμως η θάλασσα δεν πλημμυρίζει. Στον τόπο όπου ξεκίνησαν, εκεί γυρίζουν πάλι.
Τα πάντα χρειάζονται μόχθο πολύ. Κι ο άνθρωπος δεν βρίσκει τρόπο να τα περιγράψει. Τα μάτια του δεν χορταίνουν να βλέπουν και τ' αυτιά του δεν χορταίνουν ν' ακούν.
Ό,τι υπήρξε θα ξαναϋπάρξει, κι ό,τι έγινε θα γίνει κάποτε ξανά. Τίποτα δεν είναι καινούργιο πάνω σ' αυτή τη γη."

 O Schelomo είναι μια ραψωδία μοιρασμένη σε τρία μεγάλα τμήματα που το καθένα περιέχει  δυναμική κλιμάκωση της ορχήστρας. Η σύνθεση συνδυάζει το είδος του κοντσέρτου για  σόλο όργανο με ορχήστρα αλλά περιέχει και στοιχεία συμφωνικού ποιήματος.  Στα τρία τμήματα - Αργό, Γρήγορο και Αργό - παρατηρούμε δύο κύρια θέματα που κυριαρχούν σε όλη την σύνθεση, το πρώτο είναι το κύριο θέμα του πρώτου τμήματος, το δεύτερο είναι το κύριο θέμα του δεύτερου τμήματος. Το τρίτο τμήμα είναι μια αργή ανάπτυξη κι ανακεφαλαίωση όλου του μουσικού υλικού που προηγήθηκε.

Στην μουσική του ο Μπλοχ ενώνει την αρχαία του κληρονομιά με την δική του συνειδητότητα. Οι Εβραϊκές επιδράσεις στην μουσική του είναι αμέσως αντιληπτές και προέρχονται απ' τον εσωτερικό εαυτό του κι όχι από εθνομουσικολογικές πηγές. Η αρμονία του είναι λιτή και η ορχήστρα συχνά ακούγεται σε ομοφωνία, που ισχυροποιείται από τον επίμονο ρυθμό. Η σύνθεση αρχίζει με μια νότα στο τσέλο σε αρκετά ψηλή αλλά πολύ εκφραστική περιοχή του οργάνου και τελειώνει με μια φιλοσοφική κατάληξη στο χαμηλό Ρε.

Προτείνω μια εξαιρετική εκτέλεση με τον Μστισλάβ Ροστροπόβιτς στο τσέλο και τον Λέοναρντ Μπερνστάιν να οδηγεί την Εθνική Ορχήστρα της Γαλλίας.

Ernest Bloch Schelomo Hebrew Rhapsody, Mstislav Rostropovich

Mπορείτε να διαβάσετε άλλο άρθρο μου για τον Μπλοχ 
Bloch, Τρία Νυχτερινά για Πιάνο Τρίο

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
LaPhil
Εκκλησιαστής