Η Νύμφη του Δάσους

Στην Τσέχικη λαογραφία αλλά και στην Φινλανδική υπάρχει ένα ξωτικό του Δάσους, "Η Νύμφη του Δάσους". Ίσως μπορούμε να την παρομοιάσουμε με κάποια Δρυάδα της Ελληνικής Μυθολογίας. Aυτή η Νύμφη του Δάσους, εξήψε την φαντασία συνθετών που έγραψαν μουσική βασισμένη σε θρύλους της πατρίδας τους. 

Δρυάδα

Ο Τσέχος συνθέτης Zdeněk Fibich (1850-1900) στην ηλικία των 25 ετών το 1875 συνέθεσε ένα συμφωνικό ποίημα με τον τίτλο "Ο Τόμαν και η Νύμφη του Δάσους" έργο 49, το οποίο είναι η καλύτερή του σύνθεση αλλά και η πιο δραματικά εντυπωσιακή. Το έργο αυτό βασίζεται σε μια λαϊκή ιστορία της Τσεχίας: την παραμονή του θερινού ηλιοστάσιου, ένας νεαρός άνδρας ( ο Τόμαν) έχοντας βιώσει μια ερωτική απογοήτευση, για να παρηγορηθεί παγιδεύεται από μια σαγηνευτική νύμφη του Δάσους για να πεθάνει στο τέλος μέσα στην υπερφυσική αγκαλιά της. 

Olga Dubrovskaya:The Wood Nymph

Η αφηγηματική δομή του μύθου χρησιμεύει και σαν μουσική δομή στον Fibich. Το θέμα του κόρνου που παριστάνει τον νεαρό άνδρα γυρίζει σε ρόντο και το πλούσιο θέμα των εγχόρδων, που παριστάνει την  νύμφη του Δάσους  περνάει σαν επεισόδιο αλλά και σε συνδυασμό με το θέμα του κόρνου ανεβάζει την συναισθηματική κορύφωση του έργου. Το χάρισμα του Fibich ως ενορχηστρωτού εμφανίζεται με αφθονία στην πολύχρωμη γραφή των ξύλινων πνευστών, στην διακριτική παρουσία της άρπας αλλά και στην εξαιρετικά υποβλητική συνεργασία κόρνων και τυμπάνων.

Zdeněk Fibich : Toman and the Wood Nymph, symphonic poem Op. 49 

Όμως κι ο συμπατριώτης του Vítězslav Novák (1870-1949) είχε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις λαικές μελωδίες και τους μύθους της πατρίδας του και πολλά από τα έργα του είναι επηρρεασμένα απ' όσα άκουγε και του έκαναν εντύπωση. Η παρτιτούρα περιγράφεται ως "... σύμφωνα με ένα θρύλο της Βοημίας" και ο συνθέτης περιληπτικά περιγράφει την ιστορία: "παρακινημένος από μια περίεργη ανησυχία, ο Τόμαν αποφάσισε να επικεφτεί την αγαπημένη του την παραμονή του θερινού ηλιοστασίου νιώθοντας  ανασφάλεια. Δεν λάθεψε. Η αγαπημένη του τον είχε εγκαταλείψει για κάποιον άλλον. Πήγε στο δάσος και πέθανε στην αγκαλιά μιας νύμφης". Η μουσική εξελίσσεται μέσα από μια λαϊκή μελωδία της Μοραβίας σε έναν παθιασμένο, ρομαντικό κόσμο, αγγίζοντας τον ερωτισμό. Φαίνεται ότι ο Νόβακ ο ίδιος  περιέγραψε την μουδική του σαν "ηχητικό όργιο". Είναι πράγματι μια πλούσια παρτιτούρα και δείχνει το προσωπικό του ύφος ενορχήστρωσης. 

Vítězslav Novák: Toman and the Wood Nymph, Op. 40

 

Ο Φινλανδός συνθέτης Jean Sibelius (1865-1957) συνέθεσε ένα συμφωνικό ποίημα με τον τίτλο "Η Νύμφη του Δάσους" έργο 15, βασισμένο στο ομότιτλο ποίημα του Viktor Rydberg. Το ποίημα αυτό περιγράφει τις περιπέτειες του ήρωα Μπιόρν στο δάσος, όπου μοχθηροί νάνοι εκτελούν τις κακόβουλες μηχανορραφίες τους και μια ελκυστική νύμφη του δάσους παρασύρει τον Μπιόρν να κοιμηθεί μαζί της. Τα μάγια που του κάνει δεν μπορούν να λυθούν κι έτσι ο Μπιόρν παύει να αγαπά την γυναίκα του. Ούτε νιώθει την ανάγκη να δουλέψει. Στο τέλος πεθαίνει μόνος γεμάτος πόθο. Η εισαγωγή είναι πραγματικά μεγαλοπερεπής, μ' ένα εντυπωσιακό θέμα που υπονοεί τον Μπιορν. Μετά, ακολουθεί ένα μακροσκελές, σχεδόν μινιμαλιστικό ηχητικό δρώμενο, που καταλήγει με την επανάληψη του ηρωικού θέματος. Στο τρίτο επεισόδιο παρακολουθούμε την συνάντηση του Μπιορν με την Νύμφη του Δάσους. Η μελωδική γραμμή απ' τα τσέλλι προσδίδει μια εξαιρετικά ερωτική ατμόσφαιρα. Όμως, αυτό το κλίμα αλλάζει μεταβάλλεται σε μελαγχολία στο τελευταίο επεισόδιο που απεικονίζει τον απεγνωσμένο πόθο του ήρωα.

Στην "Νύμφη του Δάσους" μπορούμε να θαυμάσουμε την αισθησιακή ενορχήστρωση του Σιμπέλιους καθώς και πολλά λαμπερά ηχοχρώματα.

Sibelius: The Wood Nymph 

Η Νύμφη του Δάσους

Αφουγκράζεται τους ψίθυρους των δένδρων

και βλέπει τον χορό του ανέμου στα δροσοφιλημένα φύλλα.

Κυκλωμένη από πανύψηλες φιγούρες, βλέπει

να ξεπετιούνται σχήματα καθώς υφαίνουν οι ίσκιοι

το φως που παιχνιδίζει στα κλαδιά των δένδρων.

Οι πράσινοι βραχίονες ανεβαίνουν για να εξυμνήσουν

τον Έναν που το χέρι του (όπως τώρα το φως του ήλιου σιβοσβήνει)

πετάει λαμπερά χρώματα στον ουρανό.

Η Νύμφη του Δάσους απολαμβάνει το ήσυχο σπιτικό της,

τη νυχτερινή κραυγή της κουκουβάγιας, αλλά και τους καταπραϋντικούς ήχους του σκότους.

Τώρα πλαγιάζει κάτω από έναν θόλο με φυλλωσιές,

τυλιγμένη και (αγκαλιάζοντας) από τον σταθερό φλοιό.

Όπως η Πανσέληνος λάμπει, η αναπνοή της επιβραδύνεται

έπειτα αναμειγνύεται με την ανάσα της φτελιάς σε βαθιά ανάπαυση

(Andrea Dietrich)

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
Musicweb
Sibelius