Το Όγδοο Βιβλίο Μαδριγαλιών με τον τίτλο Madrigali guerrieri et amorosi είχε σαν πρόλογο το παρακάτω κείμενο του ίδιου του Μοντεβέρντι:
"Έχω συλλογιστεί ότι τα κύρια πάθη ή επιδράσεις του μυαλού μας είναι τρία, δηλαδή, οθυμός, η μετριότητα και η ταπεινότητα ή ικεσία. Αυτό δηλώνουν οι καλύτεροι φιλόσοφοι και η βαθιά φύση της φωνής μας το υποδεικνύει όταν έχουμε υψηλό, χαμηλό και μεσαίο ύψος. Η τέχνη της μουσικής επίσης ταυτίζει καθαρά σ' αυτά τα τρία στους όρους της "ταραγμένο", "μαλακό" και "μέτριο" [concitato, molle και temperato]. Σ' όλα τα έργα προηγούμενων συνθετών έχω βρει πραγματικά παραδείγματα του "μαλακού" και του "μέτριου" αλλά ποτέ του "ταραγμένου", ένα γένος που ωστόσο περιγράφεται απ' τονΠλάτωνα στο τρίτο βιβλίο της Ρητορικής του [για την ακρίβεια στην Πολιτεία 399α] μ' αυτά τα λόγια: "Πάρτε αυτή την αρμονία που ταιριαστά θα μιμείτο τις ομιλίες και τους τόνους ενός γενναίου άνδρα που βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση". Κι εφ' όσον ήμουν πεπεισμένος ότι τα αντίθετα είναι εκείνα που κινούν το μυαλό μας περισσότερο, και ότι αυτός είναι ο σκοπός που η καλή μουσική θα έπρεπε να έχει -- όπως ισχυρίζεται οBoethius λέγοντας: " Η Μουσική σχετίζεται με μας και είτε εξευγενίζει είτε διαφθείρει τον χαρακτήρα" γι' αυτό τον λόγο έχω τάξει τον εαυτό μου με επιμέλεια και μεγάλο μόχθο να ξανα-ανακαλύψω αυτό το είδος.
Αφού συλλογίστηκα ότι σύμφωνα με τα λεγόμενα των καλύτερων φιλοσόφων ο ταχύς πύρρειος ρυθμός χρησιμοποιήθηκε για ζωηρούς και πολεμικούς χωρούς και ο αγρός σπονδειακός ρυθμός για τα αντίθετά τους, θεώρησα το ολόκληρο, και πρότεινα ότι ένα και μοναδικό ολόκληρο θα αντιστοιχούσε σε μια σπονδειακή κίνηση. Όταν αυτό διαιρέθηκε σε δεκάξι δέκατα έκτα που ακούγονται το ένα μετά το άλλο και συνδυάζονται με λόγια που εκφράζουν θυμό και περιφρόνηση, ανακάλυψα ότι σ' αυτό το πρόχειρο παράδειγμα ενυπάρχει μια ομοιότητα με το πάθος που έψαχνα, αν και οι λέξεις δεν ακολουθούσαν μετρικά την ταχύτητα του οργάνου.
Για ν' αποκτήσω μια καλύτερη απόδειξη έλαβα τον θείο Tasso σαν ποιητή που εκφράζεται με την πιο μεγάλη ορθότητα και φυσικότητα των ποιοτήτων που θέλει να εκφράσει και επέλεγε την περιγραφή της μάχης του Tancred και τη Clorinda σαν ευκαιρία να περιγραφούν στην μουσική αντίθετα συναισθήματα, δηλαδή, πόλεμο και μάχες και θάνατο. Το έτος 1624 κατάφερα να παρουσιάσω αυτή την σύνθεση στον ευγενικό οίκο του ξεχωριστού και φιλτάτου μου προστάτου, του πλέον Επιφανούς και Άριστου Κυρίου Girolamo Mocenigo, έναν διαπρεπή αξιωματούχο στην υπηρεσία της πιο Γαλήνιας Δημοκρατίας κι έγινε δεκτή απ' τους πιο ευγενείς πολίτες της Αριστοκρατικής Βενετίας με πολλά χειροκροτήματα και επαίνους...
Η δική μου επανανακάλυψη του πολεμικού γένους μου έδωσε την ευκαιρία να γράψω ορισμένα μαδριγάλια που τα ονόμασα guerrieri. Και αφού η μουσική παίζεται ενώπιον των μεγάλων πριγκήπων στις αυλές τους για να ευχαριστήσει το λεπτό τους γούστο είναι τριών ειδών σύμφωνα με την μέθοδο της εκτέλεσης --- θεατρική μουσική, μουσική δωματίουκαι χορευτική μουσική --- τα έχω υποδηλώσει στο παρόν έργο μου με τους τίτλους guerriera, amorosa και rappresentativa."
Αν ποτέ ένα βιβλίο μαδριγαλιών χρειαζόταν κάποια επεξήγηση θα ήταν αυτό. Μας προβληματίζει ακόμη και σήμερα. Ίσως προβλημάτισε και τους σύγχρονους του Μοτεβέρντι αρκετά. Αντί για την συνηθισμένη μουσική δωματίου για λίγες φωνές και όργανα αυτό περιέχει μερικά μεγάλα χορωδιακά έργα και τρία δραματικά ( ένα, ένα μπαλέτο που είχε γραφεί 30 χρόνια νωρίτερα) καθώς και ντουέτα και τρίο. Έπειτα η οργάνωση σε μαδριγάλια πολέμου και αγάπης είναι μοναδική. Όλα τα μαδριγάλια (λίγο ως πολύ) έχουν σαν θέμα την αγάπη: αλλά σαν τί μοιάζουν τα πολεμικά μαδριγάλια; Δεν υπάρχει αμφιβολία γιατί αυτός ο τόμος δεν επανεκδόθηκε.
Θα μπορούσαμε να απορρίψουμε το πολεμικό μέρος του τόμου σαν σκεπτικές συνθέσεις που ήθελαν να δείξουν κάποια θεωρία αν δεν υπήρχαν δυο πράγματα. Το ένα ειναι ότι στον Μοντεβέρντι πάντα άρεσαν συγκεκριμένες ιδέες στους στίχους που προσπαθούσε να τις βάλει σε ρελαιστική μουσική. Έπειτα η πολεμική μουσική δεν ήταν κάτι νέο, αν και ίσως το ακροατήριο του 1620 και 1630 δεν θυμόταν. Τον δέκατο έκτο αιώνα υπήρχε μόδα για τραγούδια της μάχης, που είχε αρχίσει απ' τον Jannequin με την Μάχη του Μαρινιάν (Le Bataille de Marignan). Το δεύτερο μισό του αιώνα η μόδα είχε φτάσει στην Βενετία και δυο απ' τους μουσικούς του Αγ. Μάρκου, ο Padovano και ο Andrea Gabrieli έγραψαν οργανικά κομμάτια που ονομάστηκαν άριες πολέμου (arie della battaglia) για την Βενετσιάνικη μπάντα πνευστών. Σαλπίσματα και πολεμικές επικλήσεις διαφόρων ειδών υπήρξαν τα θέματα αυτής της μουσικής που απετέλεσε ένα είδος στοιχειώδους ρεαλισμόυ. Και αυτά τα κομμάτια είχαν τεράστια απήχηση στα 1590. Ο Μοντεβέρντι πρέπει να τα γνώριζε αλλά χρησιμοποίησε τις μεθόδους τους αφού τις είχε μελετήσει ο ίδιος σε βάθος.
"Η μεγαλύτερη φήμη που μπορεί να έχει κάποιος άνθρωπος στην γη". Μ' αυτά τα λόγια κατάφερε να επαναφέρει στην Μάντοβα τον Μοντεβέρντι ο Φολλίνι. Η δημοτικότητα που έχει ένας συνθέτης στην ζωή του αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο αυτός παρουσιαζόταν στους συγχρόνους του. Μια δημοτικότητα που στην περίπτωση του Μοντεβέρντι συνεχίστηκε και μετά τον θάνατό του.
ΠΗΓΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΑ:
Denis Arnold: Monteverdi
Manfred F. Bukifzer: Music in the Baroque Era
Donald Jay Grout & Claude V. Palisca: A History of Western Music
Eγκυκλοπαίδεια της Παγκόσμιας Μουσικής
Ένθετο από Βινύλιο με τον τίτλο:Monteverdi Madrigals (Hungaroton)
Διάφορα λήμματα από το διαδίκτυο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου