Σεπτέμβρης, Ρ. Στράους - Ε. Έσσε

 Μας αποχαιρετά σιγά σιγά κι ο Σεπτέμβρης, που είναι πιο πολύ καλοκαιρινός παρά φθινοπωρινός. Μαζί του φεύγει και το καλοκαίρι, μας αποχαιρετά κι αυτό. Ο ποιητής Έρμαν Έσσε στο ποίημά του "Σεπτέμβρης" με λιτό και σκεπτικό ύφος φανερώνει τα συναισθήματα του αποχαιρετισμού αυτού που πέρα απ' το τυπικό αντίο μιας εποχής, αποχαιρετά και την ζωή και τον κόσμο. Ο Ρίχαρντ Στράους έντυσε τους στίχους αυτούς με μια νοσταλγική μελωδία. Το ποίημα γράφηκε τον Σεπτέμβρη του 1927 και η μουσική τον Σεπτέμβρη του 1948. Ένα χρόνο μετά, τον Σεπτέμβρη του 1949 μας αποχαιρέτησε κι ο Στράους. 

Σεπτέμβρης

Ο κήπος θρηνεί
Δροσερή βροχή πέφτει στα λουλούδια
Το καλοκαίρι ριγεί
Ήσυχα οδεύει προς το τέλος του

Τα φύλλα πέφτουν ένα ένα, χρυσά,
Απ' την ψηλόκορμη ακακία
Το καλοκαίρι χαμογελά έκπληκτο και αδύναμο
προς το όνειρο του κήπου που πεθαίνει.

Στέκεται για ώρα δίπλα στα τριαντάφυλλα,
Λαχταρώντας για ειρήνη.
Αργά κλείνει
τα μεγάλα κουρασμένα μάτια του.

(μετάφραση Α.Γ. από την αγγλική μετάφραση με υπογραφή Littera)

Ακούμε τον Σεπτέμβρη απ' την Τζέσι Νόρμαν

                                                        September. Richard Strauss

To ποίημα αυτό του Έρμαν Έσσε μελοποίησε ο Ρίχαρντ Στράους τον Σεπτέμβριο του 1948, σε ηλικία 84 ετών. Ο Ρίχαρντ Στράους πέθανε έναν χρόνο μετά.  Ανήκει σε έναν κύκλο άλλων τριών τραγουδιών που φέρει τον τίτλο "Τέσσερα τελευταία τραγούδια" και φυσικά ο τίτλος αυτός δεν δόθηκε από τον ίδιο, αλλά από τον φίλο του και εκδότη Έρνστ Ροθ που τα δημοσίευσε σαν ενότητα μετά τον θάνατο του Στράους το 1950. Τα τραγούδια δεν γράφηκαν σαν κύκλος τραγουδιών αλλά μεμονωμένα. Όμως, στην πραγματικότητα ήταν οι τελευταίες συνθέσεις του Στράους και γι' αυτό απετέλεσαν μια ενότητα. Οι τίτλοι και οι χρονολογίες σύνθεσής τους είναι:

Im Abendrot (Στο Ηλιοβασίλεμα) - Μάιος 1948
Frühling (Άνοιξη) - Ιούλιος 1948
Beim Schlafengehen (Την Ώρα του Ύπνου) - Αύγουστος 1948
September (Σεπτέμβριος) - Σεπτέμβριος 1948

          Ρίχαρντ Στράους                                                    Έρμαν Έσσε

Πραγματικά είναι τραγούδια αποχαιρετισμού - στην ζωή, στην τέχνη, στον κόσμο που εξαφανίζεται. Είναι μουσική τόσο μαγευτικά αισθησιακή, τόσο οδυνηρά νοσταλγική τόσο λεπτή στην ανάμιξη των φωνητικών και οργανικών υφών που αψηφά την περιγραφή. Όλοι συμφωνούν πως ο Στράους άφησε το καλύτερο για το τέλος. Μόνο το πρώτο τραγούδι (Im Abendrot)  δεν είναι ποίηση του Έσσε αλλά του Γερμανού ποιητή Γιόζεφ Αϊχεντορφ, γνωστού για τις μελοποιήσεις ποιημάτων του από τον Σούμαν και τον Βολφ.

Η πρεμιέρα των "Τεσσάρων Τελευταίων Τραγουδιών" έγινε στο Λονδίνο τον Μάιο του 1950. Τα ερμήνευσε η σοπράνο Κίρστεν Φλάγκσταντ με την Φιλαρμόνια Ορχήστρα υπό την μπαγκέτα του Βίλελμ Φουρτβένγκλερ.

Εδώ και τα "Τέσσερα Τελευταία Τραγούδια" απ' την ιστορική πρεμιέρα, όπου τα τραγούδια δεν ερμηνεύονται με την χρονολογική σειρά σύνθεσής τους. Στα σχόλια του βίντεο υπάρχουν οι τίτλοι καθώς κι ο χρόνος έναρξης του κάθε τραγουδιού.

Kirsten Flagstad: Vier letzte Lieder [Furtwängler] by Strauss

ΠΗΓΕΣ

Wikipedia
BBC
LAPhil
Lyrics Translate