Μπρίτεν: Θαλάσσια Ιντερλούδια

 

Αυτά τα Ιντερλούδια του Βρετανού συνθέτη Μπέντζαμιν Μπρίτεν (1913-1976) προέρχονται από την όπερά του Peter Grimes και λειτουργούν σαν αλλαγές σκηνής τόσο σε φυσικό επίπεδο μεταφέροντας τον ακροατή σε διαφορετικές τοποθεσίες όσο και στις αλλαγές της ψυχολογικής κατάστασης του ήρωα της όπερας Peter Grimes. Στην όπερα τα ιντερλούδια διαδέχονται χωρίς διακοπή το ένα το άλλο γι' αυτό ο Μπρίτεν πρόσθεσε εκ των υστέρων ένα τέλος για το καθένα ώστε να μπορούν να παιχθούν μεμονωμένα αλλά και σαν σύνολο τεσσάρων ιντερλουδίων.

Καταιγίδα στο Aldeburgh, Suffolk. Φωτο Steve Braund

(Πολύ περιληπτικά η υπόθεση της όπερας Peter Grimes: Κατά τη διάρκεια μιας έρευνας, ο δικαστής Swallow ερωτά τον ψαρά Peter Grimes για το θάνατο του μαθητευόμενού του  κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας στη θάλασσα. Αν και η αίθουσα είναι γεμάτη με χωρικούς που είναι εχθρικοί προς τον Γκράιμς, ο δικαστής  δέχεται την εξήγηση του άνδρα για το γεγονός  και αποφασίζει ότι το αγόρι πέθανε κατά λάθος. Όμως μετά από καιρό και δεύτερος μαθητευόμενος χάνει την ζωή του σε ατύχημα και τότε ο Γκράιμς είναι φοβερά συντετριμμένος με όλους τους χωρικούς να έρχονται εναντίον του. Στην απόγνωσή του σαλπάρει με το σκάφος του μέσα στην επερχόμενη καταιγίδα και θαλασσοπνίγεται)

ΠΡΩΤΟ ΙΝΤΕΡΛΟΥΔΙΟ

Το πρώτο "Αυγή" (Dawn) γεφυρώνει τον Πρόλογο και την έναρξη της Πρώτης Πράξης της όπερας (ακριβώς μετά το ντουέτο του Πήτερ Γκράιμς και της Έλεν Όρφορντ, μιας δασκάλας που προσδοκά να παντρευτεί.) Το κομμάτι αυτό είναι τόσο όμορφο αλλά και αρκετά αγχωτικό. Σ' αυτό το ιντερλούδιο ο συνθέτης χωρίζει την ορχήστρα του σε τρία ευδιάκριτα ηχοχρώματα: τα φλάουτα και τα βιολιά παίζουν στις υψηλές συχνότητες ένα θέμα με μια φωνή (unison) που είναι κρυστάλλινα ξεκάθαρη. Τα κλαρινέτα και οι άρπες υπογραμμίζουν αυτή τη μελωδία με γρήγορους αρπισμούς  που θυμίζουν ξαφνικές ριπές ανέμου στην παραλία, ανατινάζοντας τον ψεκασμό των κυμάτων. Τα μπάσα έγχορδα και τα χάλκινα παρεμβάλλονται περιοδικά με απειλητικές, ήσυχες συγχορδίες.

Britten - Sea Interludes - 1 - Dawn

ΔΕΥΤΕΡΟ ΙΝΤΕΡΛΟΥΔΙΟ

Στο "Κυριακάτικο Πρωινό" (Sunday Morning) με το οποίο αρχίζει η Δεύτερη Πράξη, ακούμε μεγάλες εκκλησιαστικές καμπάνες που τις υπονοούν οι τρίτες που ηχούν από τα Γαλλικά κόρνα αλλά και από πραγματικές καμπάνες λίγο μετά. Τα ξύλινα, τα έγχορδα και οι τρομπέτες αντιπροσωπεύουν μικρότερες καμπάνες, ενώ ένα φλάουτο θυμίζει πουλιά που ξυπνούν. Μια σαρωτική μελωδία βιολιού στο τέλος είναι (στην όπερα) το τραγούδι της Έλεν που χαιρετίζει το πρωί. 

Britten's Four Sea Interludes - Sunday Morning

ΤΡΙΤΟ ΙΝΤΕΡΛΟΥΔΙΟ

Το "Σεληνόφως" (Moonlight) γεφυρώνει τη νύχτα με την επόμενη μέρα που αποκαλύπτεται κι ο θάνατος του δεύτερου μαθητευόμενου του Γκράιμς. Ο απαλός κυματισμός της θάλασσας ακούγεται μέσα από παλλόμενες συγχορδίες των μπάσων εγχόρδων, των κόρνων και των φαγκότων. Αυτές οι συγχορδίες είναι ευδιάκριτες από τις δέσμες φωτός που ρίχνουν  τα φλάουτα και οι άρπες, ενώ το φως του φεγγαριού αντανακλάται από τα κύματα. Είναι ένα μείγμα κίνησης και στάσης με αρκετή δόση αναστάτωσης  ενώ η ομορφιά αυτού του κομματιού χρωματίζεται από μια συνεχή αίσθηση ενυπάρχουσας ανησυχίας και αβεβαιότητας.

Britten - Sea Interludes - 3 - Moonlight

ΤΕΤΑΡΤΟ ΙΝΤΕΡΛΟΥΔΙΟ

Ενώ η "Καταιγίδα" (Storm) είναι το τελευταίο ιντερλούδιο των τεσσάρων, στην όπερα ακούγεται στην Πρώτη Πράξη . Ξεκινά με τον Grimes να βρίσκεται σε εξωτερικό χώρο και να παρακολουθεί τα σύννεφα της καταιγίδας καθώς πλησιάζουν πάνω από τη φουρτουνιασμένη θάλασσα. Το παρηγορητικό θέμα που ακούγεται όταν η μουσική της καταιγίδας υποχωρεί είναι η μελωδία την οποία ο Γκράιμς μόλις τραγούδησε "Ποιο λιμάνι προστατεύει την ειρήνη, μακριά από παλιρροϊκά κύματα, μακριά από καταιγίδες;" Θα είναι επίσης το τελευταίο πράγμα που τραγουδά ο Peter πριν κατέβει με το σκάφος του που βυθίζεται. Η απόκοσμη ηρεμία που διακρίνεται στην μέση του κομματιού περιέχει μια νευρώδη ενέργεια, αποτέλεσμα της ακραίας πόλωσης στην χρήση των οργάνων.  Τα κοντραμπάσα, τα κοντραφαγκότα και η γκρανκάσα διατηρούν ένα σιγανό βουητό στο χαμηλό Μι, ενώ μια άρπα glissando ανεβαίνει προς την κορυφή του εύρους των χορδών της. Όλη η ορχήστρα παίζοντας ήσυχα, χρωματικά, με όγδοα στακάτο   διακόπτει αυτές τις στιγμές νευρικής στάσης. Το ιντερλούδιο τελειώνει σε μια παμπ όπου οι άνθρωποι περιμένουν την καταιγίδα, που κιόλας άρχισε να χτυπά τα παράθυρα και να απειλεί τη ζεστή ασφάλεια όσων βρίσκονται μέσα και καταλήγει  στο άθλιο μικρό δράμα θανάτου, δυσπιστίας και κοινωνικής απομόνωσης.

Britten - Sea Interludes - 4 - Storm

Το λιμπρέτο της  Όπερας Peter Grimes εργο 33 του Μπρίτεν είναι του Montagu Slater και βασίζεται στο απόσπασμα "Peter Grimes" που το βρίσκουμε σ' ένα μεγάλο αφηγηματικό ποίημα του George Crabbe "The Borough" (Δημοτικό Διαμέρισμα). To  "Δημοτικό Διαμέρισμα" της όπερας είναι μια φανταστική μικρή πόλη που έχει κάποια ομοιότητα με την πατρίδα του Crabbe, αλλά και του Μπρίτεν, το Aldeburgh, Suffolk της ανατολικής ακτής της Αγγλίας. 

Τελειώνοντας μπορούμε να ακούσουμε τον Πρόλογο της Όπερας.

Peter Grimes, Prologue: "Peter Grimes!"

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
LaPhil
hyperion
fort collins symphony
classicfm
london concert choir