Études-Tableaux

Ο τίτλος Études-Tableaux στα ελληνικά ίσως μπορεί να μεταφραστεί ως "Σπουδές Εικόνας", εννοώντας Μουσικές Σπουδές Εικόνας, μια και μιλάμε για ένα σύνολο κομματιών για σόλο πιάνο με αυτό το όνομα του Ρώσου συνθέτη Σεργκέι Ραχμάνινοφ (1873-1943). Έγραψε δύο συλλογές για σόλο πιάνο με αυτόν τον τίτλο  η μια είναι το έργο 33 και η άλλη το έργο 39.  Αν και ο τίτλος παραπέμπει σε "μουσικές ανακλήσεις εξωτερικών οπτικών ερεθισμάτων", ο συνθέτης δεν  απεκάλυψε τι τον ενέπνευσε για κάθε κομμάτι λέγοντας: "Δεν πιστεύω στον καλλιτέχνη που αποκαλύπτει πολλά από τα οράματά του. Ας αφήσουμε τον ακροατή να ζωγραφίσει για τον εαυτό του τι τον εκφράζει". Όμως, οικειοθελώς μοιράστηκε τις πηγές για μερικές από αυτές τις σπουδές με τον Ιταλό συνθέτη Οτορίνο Ρεσπίγκι όταν ο τελευταίος τις ενορχήστρωσε το 1930. Εδώ θα παρουσιάσω αυτά τα κομμάτια, πρώτα στην αρχική τους πιανιστική μορφή και μετά στην ενορχηστρωμένη. 

Φωτογραφία από pinterest 

La foire (The Fair) – (Op. 33, No. 6(7)) - Η Γιορτή
Χαρούμενο, εξωστρεφές, δεξιοτεχνικό και πολύ γρήγορο

Πιάνο 

 Ορχήστρα 

La mer et les mouettes (The Sea and the Seagulls) – (Op. 39, No. 2) H Θάλασσα και οι Γλάροι

Η σύνθεση περιέχει τόσες μουσικές υφές που την κάνει πολύ δύσκολη στην ερμηνεία. Απαιτεί από τον εκτελεστή να συγκρατείται αλλά και να μην ακούγεται μονότονος.
 

Πιάνο 

Ορχήστρα

La chaperon rouge et le loup (Little Red Riding Hood and the Wolf) – (Op. 39, No. 6)

H Koκκινοσκουφίτσα κι ο Λύκος

Αυτό το επιθετικό και αγχωτικό κομμάτι αρχίζει με τις απειλητικές χρωματικές οκτάβες να τρέχουν στα πλήκτρα και να παίρνουν απάντηση από τρέμουλα στις ψηλές νότες που σταδιακά μετατρέπονται σε εμβατήριο. Η μουσική εξελίσσεται πυρετωδώς, και αφού φτάνει σε τέμπο πρέστο, ακούγεται σαν να χάνεται ο έλεγχος. Το εφέ του κομματιού είναι να φαίνεται μυστηριώδες αλλά απόλυτα ενοποιημένο. Στο τέλος με την χρωματική κλίμακα να τρέχει δίνει την εντύπωση ότι ο λύκος κατάπιε ολόκληρη την Κοκκινοσκουφίτσα.

Πιάνο

Ορχήστρα

Marche funèbre (Funeral March) – (Op. 39, No. 7) Πένθιμο Εμβατήριο

Aυτή η σπουδή είναι ένα θλιβερό εμβατήριο που μεταμορφώνεται στο τέλος σε μια  λάμψη του  μοτίβου της καμπάνας του συνθέτη που είναι ιδιαίτερα αγαπημένο. 

Πιάνο 

Ορχήστρα

Marche (March) – (Op. 39, No. 9) Εμβατήριο 

Ένα δραματικό, στομφώδες εμβατήριο για να κλείσει αυτό το σύνολο, η συγκεκριμένη σπουδή περιέχει μεγαλοφυή αντίστιξη, πλούσιες αρμονίες και ένα μεγάλο εύρος ηχοχρωμάτων. 

Πιάνο 

Ορχήστρα

Μικρές ιστορίες που μας καθηλώνουν και μεθοδικά αφαιρούν κάθε τι περιττό οδηγώντας μας σε πιστευτές πραγματικότητες. Κινηματογραφικές σκηνές με την Κοκκινοσκουφίτσα, πίνακες με χρωματικούς τόνους που από την τεχνική του πιάνου, τις πολλαπλοτυπίες ήχων, μελωδιών και αρμονιών φτιάχνουμε ένα πλούσιο προφορικό χαλί. Ίσως  επίσης οράματα και όνειρα έτσι καθώς έρχονται με μια ξεκάθαρη, φιλτραρισμένη ατμόσφαιρα που δημιουργείται ακόμη και με τις πρώτες νότες του κάθε κομματιού. Και φυσικά συναισθηματικός σύνδεσμος με τα ακούσματα που δεν χρειάζεται κάποια επεξήγηση - απλά τον νιώθουμε. 

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
Interlude
museopen
Atlantis Press

Έξι Μουσικές Στιγμές...

Οι Έξι Μουσικές Στιγμές του Ρώσου συνθέτη Σεργκέι Ραχμάνινοφ (1873-1943) είναι ένα σύνολο κομματιών για σόλο πιάνο που το έγραψε μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 1896. 

O Ραχμάνινοφ περί το 1900

Το Φθινόπωρο του 1896 ο 23χρονος Σεργκέι βρισκόταν σε άσχημη οικονομική κατάσταση. Σαν να μην του έφτανε αυτό του έκλεψαν όλα του τα χρήματα σε ένα ταξίδι του με τρένο. Είχε και μεγάλη χρονική πίεση  διότι του είχε παραγγελθεί να γράψει μια συμφωνία. Έπεσε λοιπόν με τα μούτρα στην παραγωγή. Στις 7 Δεκεμβρίου έγραψε στον Ρώσσο συνθέτη Αλεξάντρ Ζατάγιεβιτς  "Βιάζομαι να βρω χρήματα που τα χρειάζομαι μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία...Αυτή η συνεχής οικονομική πίεση είναι, συν τοις άλλοις αρκετά ωφέλιμη μια και μέχρι τις 20 του μήνα πρέπει να παραδώσω έξι κομμάτια για πιάνο". Πράγματι ολοκλήρωσε το σύνολο αυτό και το αφιέρωσε στον Ζατάγιεβιτς. Παρόλες τις βιαστικές και πιεστικές συνθήκες της σύνθεσης αυτής, το έργο αποτελεί απόδειξη  σπουδαίας πιανιστικής δεξιοτεχνίας και δείχνει την απαράμιλλη ποιότητα των μελλοντικών του συνθέσεων.

Κάθε Μουσική Στιγμή αναπαράγει μια χαρακτηριστική φόρμα προηγούμενης μουσικής περιόδου. Οι φόρμες που εμφανίζονται είναι το νυχτερινό, τραγούδι χωρίς λόγια, βαρακαρόλα, δεξιοτεχνική σπουδή και θέμα και παραλλαγές. 

1. Andantino, B♭ minor
Είναι το μεγαλύτερο σε διάρκεια έργο και η ελεγειακή του μελωδία συνδυάζει στοιχεία νυχτερινού και θέματος και παραλλαγών.

2. Allegretto, E♭ minor
Περιγράφεται σαν "λαμπερή επίδειξη". Βρίσκεται σε αντίθεση με την λυρική και ατμοσφαιρική μελωδία του πρώτου κομματιού. Αντιπροσωπεύει μια τυπική σπουδή του δέκατου ένατου αιώνα, παρόμοια με το ύφος των σπουδών του Σοπέν.

3. Andante cantabile, B minor
Μετά από τις συνεχείς προκλήσεις του δεύτερου κομματιού, έρχεται το τρίτο να μας θυμίσει "εσωτερική νοσταλγική ενδοσκόπηση, ονειροπόληση". Μπορεί να περιγραφεί σαν ένα μείγμα μεταξύ τραγουδιού χωρίς λόγια και ενός επικήδειου εμβατηρίου. Επίσης μας πάει πίσω στις Σαραμπάντες του Μπαχ και ανασύρει στην μνήμη μας την τυπική μπαρόκ φόρμα με την επανάληψη του δεύτερου μισού. Ίσως είναι το "πιο Ρωσικό κομμάτι της συλλογής" μια και περιέχει ένα ηχηρό μπάσο σε μια στέρεη μελωδία, χαρακτηριστικά της Ρώσικης μουσικής. 

 4. Presto, E minor
Το τέταρτο κομμάτι ομοιάζει με το δεύτερο στην ποιότητα της εκτέλεσης. Αποκαλύπτει μια ομοιότητα με την Επαναστατική Σπουδή του Σοπέν και έχει το πιο γρήγορο τέμπο όλης της συλλογής.

5. Adagio sostenuto, D♭ major
Αυτό έχει φόρμα παρόμοια με την βαρκαρόλα, ένα παραδοσιακό τραγούδι με ρυθμική συνοδεία τριήχων. Το κομμάτι αυτό αποκαλύπτει την ικανότητα του Ραχμάνινοφ για πολύ μουσικό λυρισμό. 

6. Maestoso, C major
Το τελευταίο κομμάτι της συλλογής είναι η πεμπτουσία ενός έργου του 19ου αιώνα και έχει περιγραφεί σαν "η αποθέωση ή ολοκλήρωση του αγώνα". Φαίνεται να είναι εμπνευσμένο από την δομή του Πρελούδιου του Σούμαν Bunte Blätte. Ο Robin Hancock, του Πανεπιστημίου της Βοστώνης με περιληπτικά λόγια το περιέγραψε: "Το φινάλε αυτού του κύκλου είναι δεξιοτεχνικό και λαμπερό, χρησιμοποιώντας όλη την κλίμακα των δυναμικών και ηχητικών δυνατοτήτων του πιάνου δημιουργώντας έτσι ένα δοξαστικό επίλογο σε αυτό το σύνολο των κομματιών"

Θα ακούσουμε όλο το έργο από τον φημισμένο Ρώσο πιανίστα Νικολάι Λουγκάνσκι. Παρακάτω μπορείτε να δείτε τον χρόνο έναρξης του κάθε κομματιού του κύκλου.

No. 1 - 0:14
No. 2 - 7:36
No. 3 - 10:47
No. 4 - 15:36
No. 5 - 18:35
No. 6 - 22:46

Nikolai Lugansky plays Rachmaninoff, Six moments musicaux

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
All music
Piano and Math Tutorials
Classical connect
hyperion

Οι Τέχνες και οι Ώρες

 Οι Τέχνες και οι Ώρες - «The Arts and The Hours» - είναι ένα ιντερλούδιο από την τελευταία όπερα του Rameau, «Les Boréades», που γράφτηκε το 1763 όταν ο Rameau  (1683-1764) ήταν 80 ετών. 

Salvador Dali; The Persistence of Memory (or The Melting Clocks) 

Το Les Boréades είναι  μια λυρική τραγωδία που επενδύεται μουσικά, ένα είδος όπερας, σε πέντε πράξεις. Είναι το τελευταίο από τα πέντε τέτοια έργα του. Το λιμπρέτο, που αποδίδεται στον Louis de Cahusac (1706–1759), βασίζεται με κάποια ελευθερία στον ελληνικό μύθο του Abaris του Υπερβόρειου και περιλαμβάνει μασονικά στοιχεία. Οι Βορεάδες είναι απόγονοι του Βορέα.

(Ο Άβαρις ήταν, κατά την αρχαία ελληνική παράδοση, μάγος, θεραπευτής και ιερέας του Απόλλωνα στον οποίο έχουν αποδοθεί διάφορα κατορθώματα. Πατρίδα του θεωρούνταν η χώρα των Υπερβορείων. Λεγόταν ότι διέθετε το χάρισμα της προφητείας και πως εξαιτίας αυτού αλλά και για το σκυθικό του ντύσιμο, την απλότητα και την τιμιότητά του, είχε προκαλέσει μεγάλη εντύπωση στους Έλληνες, οι οποίοι τον είχαν σε μεγάλη εκτίμηση. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Ιάμβλιχο στην Υπερβορεία ο ο Απόλλωνας του έδωσε ένα χρυσό βέλος, πάνω στο οποίο αυτός ταξίδεψε σε διάφορα μέρη της γης, χωρίς να τρέφεται. Μία παράδοση λέει πως οικοδόμησε στη Σπάρτη ναό της Σωτείρας Κόρης (Περσεφόνης). )

Η όπερα βασίζεται σε έναν ελληνικό μύθο και το ιντερλούδιο φέρει έναν κάπως μακροσκελή τίτλο: «Η άφιξη των Μουσών, των Ζέφυρων, των Εποχών, των Ωρών και των Τεχνών». 

Les Boréades, RCT 31, Acte IV, Scène IV: Entrée pour les Muses, les Zéphyres, les Saisons,...

Ο Ólafsson έκανε μεταγραφή του ιντερλούδιου  για πιάνο επειδή το ηχόχρωμά του επιτρέπει νέες και ενδιαφέρουσες υφές σε ένα κομμάτι που φαίνεται τόσο μπροστά από την  εποχή του. Έχει τόσο  πλούσιες αρμονίες των 9ων και 11ων που θα μπορούσε κανείς σχεδόν να φανταστεί τον Μάλερ να  τις γράφει στα τέλη του 19ου αιώνα. 

Καθώς όλα αυτά τα μυθικά όντα (οι μούσες, οι ζέφυροι, οι εποχές και οι ώρες) που καλούνται στη σκηνή έχουν κάποια σχέση με τις τέχνες και με το πέρασμα του χρόνου, ο Ólafsson επέτρεψε στον εαυτό του να ονομάσει τη μεταγραφή του απλώς «Οι Τέχνες και οι Ώρες».

Φωτο από Pinterest 

Αυτός ο τίτλος μας φέρνει στο νου την  γνωστή  λατινική  φράση «Ars longa, vita brevis» (η τέχνη είναι μακρά,  ο βίος βραχύς). Σχεδόν τρεις αιώνες μετά το θάνατό του, η κληρονομιά της τέχνης του εξακολουθεί να μεγαλώνει, με έργα που εξακολουθούν να ανακαλύπτονται, να κάνουν πρεμιέρα και να επιστρέφουν από την αφάνεια.

Ας ακούσουμε την έξοχη πιανιστική μεταγραφή του Όλαφσον κι ας αναλογιστούμε την προσφορά της τέχνης  σε όλα της τα είδη ανά τους αιώνες.

Rameau, Ólafsson: The Arts and the Hours

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
Gumroad
YouTube

Mary had a little lamb

 Το «Mary Had a Little Lamb» είναι ένα από τα πιο δημοφιλή παιδικά τραγουδάκια που έχει τις ρίζες του στην Αμερική του 19ου αιώνα.

Η ιστορία λέει ότι η 14χρονη μαθήτρια από τη Νέα Αγγλία, Μαίρη Σόγιερ, παρακινήθηκε μια μέρα από τον αδερφό της να πάει στο σχολείο με το κατοικίδιό της αρνάκι που είχε λευκή προβιά σαν το χιόνι. Σύντομα το αρνάκι έγινε η αγαπημένη άτακτη παρέα των συμμαθητών της.

Ας πούμε όμως την ιστορία απ' την αρχή. Η Mary Sawyer γεννήθηκε στο Sterling, της Μασσαχουσέτης το 1806. Ως κορίτσι, η Mary βοηθούσε τον πατέρα της στο αγρόκτημα όταν ανακάλυψαν ένα αρνί που ήταν αδύναμο και δεν μπορούσε να κινηθεί. Φρόντισε το ζώο ώστε να είναι υγιές και φυσικά έγιναν φίλοι  για μια ζωή. Σαν ενήλικη η Μαίρη θυμάται ότι τύλιξε το αρνάκι σε ένα παλιό ρούχο και το κράτησε στην αγκαλιά της δίπλα στο τζάκι. Το πρωί ξύπνησε πιο δυναμωμένο και σύντομα έμαθε να πίνει γάλα κι από την στιγμή που περπάτησε την ακολουθούσε οπουδήποτε πήγαινε. Μια μέρα ο αδερφός της πρότεινε στην Μαίρη να φέρει τον πιστό της φίλο στο σχολείο, πράγμα που έκανε. Στην τάξη, η Μαίρη προσπάθησε να κρύψει το αρνί σε ένα καλάθι κάτω από την καρέκλα της καλυμμένο με μια κουβέρτα. Αλλά καθώς την σήκωσαν στον πίνακα το αρνί προδόθηκε. H δασκάλα της Μαίρης της είπε να βγάλει το αρνί έξω, όπου περίμενε μέχρι να μπορέσει η Μαίρη να το πάρει πίσω στο σπίτι.

Σήμερα, ένα άγαλμα του μικρού αρνιού της Μαίρης βρίσκεται στο Sterling της Μασαχουσέτης. Κάτω από το άγαλμα υπάρχει μια πλάκα με την επιγραφή: 

Η Μαίρη είχε ένα μικρό αρνάκι

Η προβιά του ήταν άσπρη σαν το χιόνι

Και παντού όπου πήγαινε η Μαίρη 

Το αρνί ήταν σίγουρο ότι θα πήγαινε. 

– Τζον Ρούλστοουν

Ποιος έγραψε το ποίημα «Η Μαίρη είχε ένα μικρό αρνάκι»; Λοιπόν, η  Sarah Josepha Hale δημοσίευσε το Poems for our Children (Ποιήματα για τα παιδιά μας) το 1830 και η συλλογή της περιελάμβανε μια εκτεταμένη έκδοση του «Mary Had a Little Lamb». Το 1876 η Mary Sawyer, τότε γνωστή ως Mary Tyler, διακήρυξε ότι ήταν η Mary του ποιήματος. Γενικά πιστεύεται ότι  κάποιος John Roulstone είχε γράψει τις τρεις πρώτες στροφές αφού επισκέφτηκε το σχολείο της και είδε το αρνί. Οι υπόλοιπες ήταν το αρχικό υλικό της Hale.

To Redstone School όπου πιστεύεται ότι πήγαινε  η Μαίρη με το αρνάκι της

Το ποίημα μελοποιήθηκε το 1830 από τον Lowell Mason και εκδόθηκε την ίδια χρονιά από τις Marsh, Capen & Lyon.

Mary had a little lamb

Οι στίχοι

Mary had a little lamb
Little lamb, little lamb
Mary had a little lamb
Its fleece was white as snow

Everywhere that Mary went
Mary went, Mary went
Everywhere that Mary went
The lamb was sure to go

It followed her to school one day
School one day, school one day
It followed her to school one day
Which was against the rules

It made the children laugh and play
Laugh and play, laugh and play
It made the children laugh and play
To see the lamb at school

And so the teacher turned it out
Turned it out, turned it out
And so the teacher turned it out
But still it lingered near

It stood and waited round about,
round about, round about.
It stood and waited round
about, till Mary did appear.

Why does the lamb love Mary so?
Love Mary so, love Mary so
Why does the lamb love Mary so?
The eager children cry

Why, Mary loves the lamb, you know
The lamb, you know, the lamb, you know
Why, Mary loves the lamb, you know
The teacher did reply

Αξίζει να σημειώσουμε ότι το τραγουδάκι αυτό ήταν το πρώτο που ηχογράφησε ως ποίημα ο Θωμάς Έντισον στον φωνογράφο που μόλις είχει εφεύρει το 1877.  Ήταν μάλιστα η πρώτη ηχογράφηση στίχων. Αυτή η ηχογράφηση δεν σώζεται όμως ο Έντισον την ξαναηχογράφησε το 1927, κι αυτή ακόμη υπάρχει, όπου ακούμε την φωνή του Έντισον να απαγγέλει:

Mary had a little lamb
Its fleece was white as snow
Everywhere that Mary went
The lamb was sure to go

Thomas A. Edison - Mary had a little lamb

Όμως το χαριτωμένο αυτό παιδικό τραγουδάκι έγινε έμπνευση και για διάφορες παραλλαγές.

Ακούμε στο πιάνο μια παραλλαγή στο ύφος του Μότσαρτ

"Mary Had a Little Lamb", à la Mozart, performed by Tom Cortese

Μια παραλλαγή στο ύφος του Πουτσίνι, με πιάνο πάλι 

"Mary Had a Little Lamb" à la Puccini, performed by Tom Cortese

Μια παραλλαγή για ροκ μπάντα και φωνή

Stevie Ray Vaughan - Mary Had a Little Lamb

Και για τέλος μια παραλλαγή σε λόγια με φωνή

Feli Moschos - Feli Had A Little Lamp [Official Music Video 4K]

ΠΗΓΕΣ

Wikipedia

Classical fm

YouTube