Ο Ορφέας Με Την Λύρα Του

Ο Ορφέας με την λύρα του έκανε τα δέντρα

Και τις χιονισμένες βουνοκορφές

Να υποκλίνονται όταν τραγουδούσε

Φυτά και λουλούδια στην μουσική του, 

Ανθούσαν πάντα. Γιατί ο ήλιος κι η βροχή

Την άνοιξη μόνιμη κρατούσαν

Όποιος τον άκουγε να παίζει,

Ακόμη και τα νέφη της θάλασσας,

Έγερναν τα κεφάλια τους, κι έπειτα χαλάρωναν

Η γλυκιά μουσική έχει  τέτοια  τέχνη 

Ώστε να σκοτώνει με φροντίδα την θλίψη της καρδιάς

Να αποκοιμίζει, ή ακούγοντας, να πεθαίνει

(Ουίλιαμ Σαίξπηρ: Ερρίκος ο Η΄,Τρίτη Πράξη, Σκηνή Πρώτη)

O Oρφέας του Καλιάρι. Μωσαϊκό στο Αρχ. Μουσείο Τορίνο

Όπως δηλώνει το ποίημα, πρόκειται για τον Ορφέα τον κύριο εκπρόσωπο της τραγουδιστικής τέχνης της Αρχαίας Ελλάδας. Ενώ είναι γνωστός για την θλίψη που μετέφερε στους άλλους παίζοντας την λύρα του μετά τον θάνατο της γυναίκας του, είναι επίσης γνωστός για την μετάδοση της ψυχικής του κατάστασης  μέσα από την μουσική του στους ακροατές του, οι οποίοι μπορεί και να μην ανήκαν στο ανθρώπινο είδος,  όπως αναφέρει το ποίημα. Είναι επίσης σημαντικό για την κατανόηση του ποιήματος να πούμε ότι είναι απόσπασμα ενός από τα θεατρικά  έργα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, τον "Ερρίκο Η." Το ποίημα αυτό το απαγγέλει η σύζυγος του Ερρίκου Η΄, η Βασίλισσα Αικατερίνη της Αραγωνίας, όπου ζητάει σε μία απ' τις υπηρέτριές της να την συνοδεύσει με μια λύρα ώστε να ακούσει την τέχνη της γλυκιάς μουσικής. Όταν το τραγούδι τελειώνει, μπαίνουν οι Καρδινάλιοι και την αναγκάζουν να επιστρέψει στην "θλίψη της καρδιάς" που ήθελε ξεκάθαρα να ξεχάσει μέσα από την μουσική. 

Αυτό το εκπληκτικής ομορφιάς ποίημα ενέπνευσε συνθέτες που το μελοποίησαν. Ας απολαύσουμε την τέχνη τους. 

1. Ο 'Αγγλος συνθέτης Βων Ουίλιαμς  (1872-1958) αγαπούσε πολύ την ποίηση κι είχε ασχοληθεί πολύ με τα λαϊκά αγγλικά τραγούδια ώστε ενστικτωδώς αντιλαμβανόταν τον πλούτο των νοημάτων που έκρυβαν. Δεν είναι γνωστή η ημερομηνία της μελοποίησης  του συγκεκριμένου ποιήματος αλλά περίπου πρέπει να είναι μεταξύ των ετών 1901 -1903. 

Orpheus with his lute - Vaughan Williams

2. H μελοποίηση αυτού του ποιήματος από τον Άγγλο συνθέτη Άρθουρ Σάλιβαν (1842-1900) έγινε μεταξύ των ετών 1863 και 1864 και ανήκει σε μια συλλογή πέντε "Σαιξπηρικών Τραγουδιών". Ο Σάλιβαν πούλησε αυτά τα τραγούδια στον εκδότη για 5 γκινέες το ένα αλλά γρήγορα κατάλαβε το λάθος του. Αν εμπορευόταν τα τραγούδια του με δικαίωμα εκμετάλλευσης, θα μπορούσε να ανεβάζει το εισόδημά του σημαντικά.

Orpheus with his lute: Arthur Sullivan

3. Τα πρώτα έργα που δημοσίευσε ο Άγγλος συνθέτης Eric Coates (1886-1957)  ήταν οι μελοποιήσεις τεσσάρων ποιημάτων του Σαίξπηρ υπό την καθοδήγηση του Corder στην Βασιλική Ακαδημία Μουσικής του Λονδίνου. Η επίσημη πρεμιέρα δόθηκε το 1909 από την κυρία Olga Wood με διευθυντή ορχήστρας τον σύζυγό της Henry. Σύντομα αγαπήθηκαν κι από άλλους τραγουδιστές που τα παρουσίασαν. Το πρώτο της συλλογής είναι "Ο Ορφέας Με Την Λύρα Του".

Orpheus with his lute: Eric Coates

4. Η μελοποίηση του Cooper Baldwin (Aμερικανός νεαρός συνθέτης)  είναι προϊόν ανάθεσης ως μέρος του έργου "Χαρούμενος Συνθέτης 2019" (Happy Composer 2019). H παγκόσιμα πρεμιέρα έγινε από την χορωδία "Chorus Austin Chamber Ensemble," με μαέστρο τον  Ryan Heller,  στις 22 Φεβρουαρίου 2020 στο Τέξας.

   

Orpheus with his lute: Cooper Baldwin

5. To 1945 ο  Αμερικανός συθέτης William Schuman (1910 -1992) μελοποίησε το ποίημα του Σαίξπηρ "Ο Ορφέας Με Την Λύρα Του" το οποίο είναι καθηλωτικό. Με μοναδικές τροπικές  αρμονίες ο Σούμαν πλάθει τον μύθο του Ορφέα και του οργάνου με το οποίο σαγήνευε την φύση. Είναι μια μελωδία απλή με μυστήριο αλλά και μοναδική ποιότητα.

 

Orpheus with his lute: William Schuman