Σοσόν: Ποίημα της Αγάπης και της Θάλασσας

 

To Ποίημα της Αγάπης και της Θάλασσας του Γάλλου συνθέτη Ερνέστ Σοσόν (1855-1899) είναι ένας κύκλος τραγουδιών για φωνή και ορχήστρα. Αφιερώθηκε στον συνάδελφό του Χένρι Ντυπάρ.

Ernest Chausson 

Το Ποίημα αποτελείται από δύο ξεχωριστά τμήματα που χωρίζονται με ένα ορχηστρικό ιντερλούδιο που βασίζεται στα ποιήματα  La Fleur des eaux (Το Άνθος των Νερών) και το  La Mort de l'amour (Ο Θάνατος της Αγάπης). Και τα δύο έγραψε ο φίλος του Σοσόν Maurice Bouchor.

Η πρεμιέρα του έργου έγινε στις 21 Φεβρουαρίου 1893 στις Βρυξέλλες με τον Σοσόν στο πιάνο να συνοδεύει τον τενόρο Désiré Demest. Η ορχηστρική πρώτη παράσταση έγινε στις 8 Απριλίου του ίδιου έτους με την σοπράνο Éléonore Blanc και την Ορχήστρα Société Nationale de Musique με μαέστρο τον Gabriel Marie. 

Το πρώτο ποίημα: Το Άνθος των Νερών

Ο αέρας είναι γεμάτος με το σαγηνευτικό άρωμα της πασχαλιάς
Που κοσμεί τον τοίχο από πάνω ως κάτω
Γεμάτο με τους ευωδιαστούς χρυσούς κλώνους
Η θάλασσα κάτω απ' τον ήλιο είναι πυρακτωμένη
Και,  στην άμμο που δίνει τα φιλιά της,
Λικνίζεται με εκθαμβωτικά κύμματα.

Ω, ουρανέ που αντανακλάς το χρώμα των ματιών της
Η αύρα που τραγουδάει στο άνθρος της πασχαλιάς
Ν' ανταποδώσει τα πάντα αρωματισμένα.
Ρυάκια που υγραίνουν το φόρεμά της,
Ω, πράσινα μονοπάτια
Που αναρριγείτε κάτω απ' τα αγαπημένα της πόδια
Κάντε με να δω την αγαπημένη μου.

Και η καρδιά μου ξεσηκώθηκε αυτό το καλοκαιρινό πρωινό
Επειδή, εκεί στην ακτή, ήταν ένα όμορφο παιδί
Που  με κοίταξε κι εκείνα τα μεγάλα, καθαρά μάτια
Και χαμογέλασε με μια τρυφερή μα και συνάμα άγρια ματιά. 

Εσύ που θα μεταμορφώσεις τη νιότη μου και την αγάπη μου
Φάνηκες σε  μένα τότε όπως τα βάθη της ψυχής μου.
Δέχτηκες την καρδιά μου όπως πέταξε πλάι σου
Κι άνοιξαν οι ουρανοί ραίνοντάς μας με τριαντάφυλλα.

Τι άγριος τρομακτικός ήχος
Θα σημάνει την ώρα της αναχώρησης!
Η θάλασσα θα πηγαινοέρχεται στην παραλία
Περιφρονώντας και χωρίς στοργή
Ότι η ώρα του αποχωρισμού έχει φτάσει.

Τα πουλιά περνούν με τα φτερά ανοιγμένα
Σε μια σχεδόν χαρωπή απόγνωση
Η θάλασσα είναι πράσινη στον ήλιο
Και, σιωπηλά, αιμορραγώ
Κοιτάζοντας τους λαμπρούς και γυαλιστερούς ουρανούς.

Αιμορραγώ καθώς κοιτάζω την ζωή μου
Απομακρύνομαι απ' τα κύματα
Μόνο η ψυχή μου μ' έκανε ευτυχισμένη
Και ο μουντός ήχος των κυμάτων
Καλύπτει τον θόρυβο των αναφιλητών μου.

Ποιός ξέρει αν αυτή η σκληρή θάλασσα
Θα την φέρει πάλι στην καρδιά μου;
Η ματιά μου είναι πάνω της.
Η θάλασσα τραγουδά κι ο άνεμος που χλευάζει
Κοροϊδεύει την αγωνία της καρδιάς μου.

Μετά το πρώτο αυτό τραγούδι, όπου το ήρεμο θαλασσινό τοπίο εκπέμπει μια ευτυχία που σταδιακά περιγράφει την απελπισία του χωρισμού, παρεμβάλλεται ένα όρχηστρικό ιντερλούδιο για να έλθει το τελικό τραγούδι La mort de l'amour (Ο Θάνατος της Αγάπης)

Το δεύτερο ποίημα: Ο Θάνατος της Αγάπης

Σύντομα, το μπλε και χαρούμενο νησί
θα εμφανιστεί ανάμεσα στα βράχια.|
Το νησί στα σιωπηλά νερά
επιπλέει σαν κρίνος.

Απέναντι από την αμέθυστη θάλασσα,
Το πλοίο γλιστρά αθόρυβα.
Τόσο χαρούμενος όσο και λυπημένος θα είμαι
Που σύντομα τα πάντα θα είναι ανάμνηση.

Ο άνεμος έσπρωχνε τα νεκρά φύλλα.
Οι σκέψεις μου
Οδηγήθηκαν σαν νεκρά φύλλα
Μέσα στη νύχτα.

Ποτέ δεν έπεσαν τόσο απαλά από αυτόν τον μαύρο ουρανό
Χίλια χρυσά τριαντάφυλλα σαν δροσιά!
Ένας φοβισμένος χορός  εκεί που ήταν θρυμματισμένα φύλλα
Στροβιλιζόταν  κι έβγαζε  έναν μεταλλικό ήχο.
Φαινόταν να βογκάει κάτω απ' τ' αστέρια και 
Να λέει ότι ο ανείπωτος τρόμος της αγάπης πέθανε.

Ψηλές ασημένιες οξιές που φιλούσαν το φεγγάρι
Ήταν σαν φαντάσματα: και πάγωσε το αίμα μου
Βλέποντας την αγαπημένη μου να χαμογελάει παράξενα.
Όπως τα φρύδια του θανάτου, οι όψεις μας ξεθωριάζουν,
Και, ακουμπώντας σιωπηλά πάνω της να διαβάσω  την μοιραία λέξη
που που ήταν γραμμένη στα ανοιχτά μάτια της, διάβασα: Λήθη.

Η μετάφραση στα Ελληνικά είναι δική μου απ' την Αγγλική μετάφραση που φέρει την υπογραφή David Paley.

 

Janet Baker - Chausson - Poème de l'amour et de la mer, Op 19

Οι πασχαλιές, η θάλασσα, ο ουρανός, τα πεθαμένα φύλλα που τα παίρνει ο άνεμος, το φεγγάρι. Τα συναισθήματα είναι φανερό ότι είναι το κυρίαρχο θέμα, αλλά δεν τα παρατηρούμε άμεσα. Αντίθετα το κέντρο βάρους βρίσκεται στην ευαισθησία του κεντρικού  προσώπου που ακτινοβολεί μέσα από αναστεναγμούς, ήχους και αρώματα του κόσμου που το περιβάλλει. Αυτό είναι συμβολισμός. Δημιουργώντας ένα σύμπαν βαρύ με άυλο νόημα, είναι ώριμο για την μουσική - και κυρίως για την μουσική του Σοσόν - ταυτόχρονα λαμπερή και εξαίσια, και γεμάτη αναμνήσεις.

Δυστυχώς ο Σοσόν πέθανε πολύ νέος, 44 ετών, μετά από ένα ατύχημα που είχε πέφτοντας σ' έναν τοίχο με το ποδήλατό του, όταν δεν λειτούργησαν τα φρένα του, όπου πέθανε ακαριαία.

ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia
BBC
American Symphony Orchestra
Poems without frontiers