Τραγούδι και Χορός στην Ακτή

Τώρα το καλοκαίρι είναι τόσο αγαπημένες οι ακτές, αλλά και οι χοροί και τα τραγούδια δίπλα σε αυτές. Ένα μικρό αφιέρωμα με δείγματα από μουσική, ζωγραφική και ποίηση για κάποια ακτή που όλοι μας λίγο ή πολύ αφιερώνουμε μερικές ώρες του καλοκαιριού μας. 

 

 Αλκάν: Το Τραγούδι της Τρελής Γυναίκας στην Ακτή

O Charles-Valentin Alkan (1813-1888) ήταν Γαλλο-Εβραίος συνθέτης και πιανίστας που έχασε την δημοτικότητά του. Τα τελευταία χρόνια ακούγονται πάλι έργα του στις αίθουσες συναυλιών.  Δεν ήταν μόνο αγαπημένος φίλος με τον Σοπέν αλλά και γείτονάς του και θαυμάστηκε ιδιαίτερα από τους Ντεμπυσί, Ραβέλ και Ραχμάνινοφ.

Όπως ο Σοπέν, έτσι κι ο Αλκάν συνέθεσε μουσική σχεδόν αποκλειστικά για πιάνο, κυρίως δεξιοτεχνική. Ήταν εξαιρετικά ευαίσθητος, ίσως και λόγω του αγώνα του εναντίον του αντισημιτισμού  που υπήρχε διάχυτος στο Παρίσι τα χρόνια εκείνα. Όταν πέθανε ο Σοπέν, ο Αλκάν έχασε μια αδελφή ψυχή κι έγινε πιο εσωστρεφής και μελαγχολικός.

Charles-Valentin Alkan

Το "Τραγούδι της Τρελής Γυναίκας στην Ακτή" καθρεπτίζει την κατάσταση του μυαλού του. Είναι ένα από τα 25 Πρελούδιά του έργο 31 και συγκεκριμένα το όγδοο και πιο γνωστό.  Ο Σοπέν έγραψε 24 κι ο Αλκάν 25 πρελούδια τα οποία αρχίζουν με το 1 σε Ντο μείζονα, το 2 σε Φα ελάσσονα και στην συνέχεια χρωματικά: το 3 σε Ρε ύφεση μείζονα, το 4 σε Φα δίεση ελάσσονα και ούτω καθ' εξής.  

Έγραψε σ' έναν φίλο: "Κάθε μέρα γίνομαι και πιο μισάνθρωπος και πιο μισογύνης...τίποτε δεν αξίζει να κάνω, καλό ή χρήσιμο... σε κανένα δεν μπορώ να αφοσιωθώ. Η κατάστασή μου με κάνει υπερβολικά θλιμμένο και καταρρακωμένο. Ακόμη και η μουσική παραγωγικότητα έχει χάσει την έλξη της πάνω μου και δεν μπορώ να δω τον λόγο ή τον σκοπό".

Alkan Prelude "Song of the Madwoman on the Seashore"

Η πιανιστική γραφή είναι μια τεράστια κραυγή  ένα ποίημα με ανησυχητικό τόνο που, όπως λέει ο Mark Viner (Βρετανός πιανίστας), "μπορεί να ανασηκώσει τα φρύδια και να προκαλέσει δέος ακόμη και στους κουρασμένους και απευαισθητοποιημένους καιρούς του σήμερα". Το απλό μπάσο είναι η παλίρροια σε ένα ατελείωτο τρεμόπαιγμα, ενώ η οδυνηρή έκρηξη θλίψης της τρελής γυναίκας θρηνεί στις ψηλές νότες, κορυφώνοντας σε μια άτονη πλημμύρα στενοχώριας. Η αρμονία κυμαίνεται μεταξύ μείζονος και ελάσσονος, ποτέ δεν κατασταλάζει, όπως και η ψυχή της τρελής γυναίκας.

*****

 "Χορεύοντας Σε Μια Ακτή" είναι ο τίτλος ενός πίνακα του Έντβαρτ Μουνκ (1863-1944) Νορβηγού ζωγράφου και αποτελούσε μέρος μιας συλλογής 22 έργων του με τον τίτλο "Η Ζωοφόρος της Ζωής".  Τα θέματα που διαπραγματεύονται σε αυτόν τον κύκλο ήταν του έρωτα, της ασθένειας και του θανάτου. 

Μουνκ: Χορεύοντας Σε Μια Ακτή 

To ήρεμο φεγγαρόφωτο που λάμπει πάνω στα απαλά κύματα απηχεί τις έντονες κυκλοτερείς φόρμες των κοριτσιών, άσπρο και κίτρινο,  που κάνουν κύκλους στο σημείο ένωσης ξηράς και θάλασσας, σαν να είναι άνετα και με τα δύο (Ζωή).  Η σχισμή στη στεριά καθρεπτίζει τη ζώνη του σεληνόφωτος και η καμπυλωτή καμάρα των δέντρων οδηγεί το μάτι στην ακτή χωρίς να κρύβει τις μυστηριώδεις σκοτεινές φιγούρες στις σκιές στα δεξιά.  Oι δύο μαύρες φιγούρες παρακολουθούν τα κορίτσια και μοιάζουν με χήρες (Θάνατος) ενώ η κόκκινη στα δεξιά συμβολίζει την γόνιμη κορύφωση της γυναίκας (Έρωτας). Ο πίνακας φυλάσσεται στην Εθνική Πινακοθήκη της Πράγας. 

*****

Ένα κορίτσι χορεύει στην ακτή

Χόρεψε, χόρεψε γρήγορα στο τραγούδι του φλάουτου

Κορίτσι του δύοντος ηλίου!

Τα κύματα είναι άγρια για να σε βλάψουν

Ο χορός σου πριν τελειώσει 

Kaθώς τα άσπρα φευγάτα πόδια σου

στον ρυθμό λικνίζονται 

Της ανυπόμονης του ωκεaνού κραυγής. 

Τα αρσενικά κύματα μάταια καταπονούνται

Να πνίξουν το αργό ρεφραίν σου

Και τον γλυκό αναστεναγμό του φλάουτου.

Χόρεψε, χόρεψε γρήγορα, φως στο αεράκι

Εσύ, όμορφη κόρη της χλωμής θάλασσας

Ο ήλιος έχει δύσει πέρα από τις θάλασσες

Σε λίμνες με  νερό χρυσό

Παίξε σαν να πετάς σταγόνες

Καθώς η μέρα σβήνει θολά

Και έρπουν οι γαλαζωπές σκιές

Δώσε έναν ρυθμό ακόμη

Μετά στην ακτή ξεκουράσου 

Με συντροφιά τα κύματα να κοιμηθείς.

Henry C. Thomas

(σε δική μου ελεύθερη μετάφραση) 

ΠΗΓΕΣ
Wikipedia
Gramophone
Edwardmunch
Poetry Foundation