Το Αηδόνι

 

Το αηδόνι, αν και το φτέρωμά του δεν είναι πλουμιστό όπως άλλων πουλιών, εντούτοις θεωρείται ότι έχει το ομορφότερο κελάηδημα σε όλο τον κόσμο. Έχουν γίνει επιστημονικές αναλύσεις με παλμογράφους κι έχει αναδειχθεί η μεγάλη ποικιλία των φασματικών κυματομορφών της φωνής του αηδονιού. Δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί η περιπλοκότητα της φωνής του και αποτελεί ιδιόμορφο στοιχείο των συνηθειών του ζωικού βασιλείου στην την καταχώρηση τόσο πολλών μουσικών "μοτίβων" στον εγκέφαλο ενός πτηνού.

Αηδόνι

Όπως ήταν φυσικό, οι άνθρωποι γοητευμένοι από την μελωδική φωνή του αηδονιού προσπάθησαν να το μιμηθούν ή να γράψουν τραγούδια για αυτό. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Ρώσος συνθέτης Αλεξάντερ Αλυαμπυεβ (Alexander Alyabyev) 1787-1851 που θεωρείται ένας από τους πατέρες του Ρώσικου έντεχνου τραγουδιού, ο οποίος  έγραψε την μουσική επένδυση σ' ένα ποίημα του Άντον Ντέβλιχ (Anton Devlig)  με τίτλο "Το Αηδόνι". Ο Αλυάμπυεβ το συνέθεσε το 1825 όταν βρισκόταν στην φυλακή, μετά από τον θάνατο ενός άνδρα με τον οποίο είχε παίξει τυχερά παιχνίδια (τζόγο). Όμως δεν υπήρχαν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για την ενοχή του. 

Αηδόνι, δικό μου αηδόνι,

Με την δυνατή φωνή αηδόνι

Πού, άραγε για πού πετάς;

Edita Gruberova. Die Nachtigall. Alexander Alabieff

Αυτό το τραγούδι υπήρξε πηγή έμπνευσης και για τον Φρανς Λιστ (1811-1886) να συνθέσει κι αυτός ένα έργο για σόλο πιάνο με τίτλο "Το Αηδόνι" ακολουθώντας την μελωδία του Αλυάμπυεβ.

F. Liszt, Le Rossignol, S. 250/1 (1842)

Ο Ιγκόρ Στραβίνσκυ (1882-1971) γοητευμένος από το παραμύθι* του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν "Το Αηδόνι" συνέθεσε μια τρίπρακτη όπερα το 1914. η οποία ήταν και η πρώτη όπερα του συνθέτη. Μεταξύ της πρώτης πράξης και των άλλων δύο μεσολάβησε ένα χρονικό διάστημα περίπου πέντε ετών κατά το οποίο  ο Στραβίνσκυ έγραψε μουσική μπαλέτου  - Πουλί της Φωτιάς, Πετρούσκα, Ιεροτελεστία της Άνοιξης. Όταν, λοιπόν ολοκλήρωσε "Το Αηδόνι", σκέφτηκε κι έγραψε και ένα Συμφωνικό Ποίημα χρησιμοποιώντας μοτίβα της όπερας.

Για όποιον έχει χρόνο παρακάτω ολόκληρη η όπερα 

Le Rossignol - Stravinski

 Κι εδώ το Συμφωνικό Ποίημα "Το Τραγούδι του Αηδονιού"  του Στραβίνσκυ βασισμένο στην όπερα.

Igor Stravinsky - The Song of the Nightingale

*Το Παραμύθι:
Ο Αυτοκράτορας της Κίνας μαθαίνει ότι η αυτοκρατορία του έχει κάτι πολύ θαυμαστό: το τραγούδι του αηδονιού. Μόνο μια υπηρέτρια ξέρει πού βρίσκεται αυτό το αηδόνι και την διατάζει να το φέρει στην αυλή του. Πράγματι μόλις ακούει ο αυτοκράτορας την φωνή του γίνεται το αγαπημένο του. Μετά από κάποιο καιρό όμως,  χαρίζουν στον αυτοκράτορα ένα μηχανικό πουλί γεμάτο πετράδια κι ο αυτοκράτορας χάνει το ενδιαφέρον του για το πραγματικό αηδόνι που επιστρέφει στο δάσος. Αλλά το μηχανικό πουλί πέφτει και σπάει κι ο αυτοκράτορας αρρωσταίνει βαριά μέχρι θανάτου. Το πραγματικό αηδόνι μαθαίνει την κατάσταση του Αυτοκράτορα κι επιστρέφει στο παλάτι. Ο Θάνατος που παραμονεύει να πάρει την ψυχή του αυτοκράτορα μαγεύεται κι έτσι τον αφήνει να ζήσει.

 Για επίλογο αφήνω ένα ποίημα του Κωστή Παλαμά:

Έν’ αηδόνι

Του κλειστού παλατιού το περβόλι

σαν αμίλητο, σα μοναχό·

και σκορπάει και τριγύρω του η πόλη

της ζωής τον πολύκοσμο αχό.

Κι όπου πλέκουν πυκνότεροι οι κλώνοι

στο περβόλι μια κρύφια φωλιά,

ήρθε κι έστησε θρόνο έν’ αηδόνι,

και λαλεί μια γητεύτρα λαλιά.

Κι αποπάνω απ’ το βούισμα τ’ ανθρώπου,

απ’ το γάβγισμα τ’ άυπνου σκυλιού,

κι αποπάνου απ’ το βόγκο του κόπου,

—ω χαρά και ω ψυχή τ’ Απριλιού—,

κι αποπάνου απ’ την άγρια βλαστήμια,

κι από κάθε φωνή, κάθε ωδή,

και πατώντας την πρόστυχη ασκήμια,

το τραγούδι το θείο τραγουδεί.